Реферат тақырыбы: Ойлау және сөйлеу Тексерген: Утеуова А. А. Орындаған: Темірханова Қ. С ақтөбе, 2023 Жоспар

Сөзді қабылдау және оны ұғыну бір – бірімен тығыз байланысты. Сөзді дұрыс қабылдамай тұрып, оны ұғынуға болмайды. Жеке сөздерді қабылдаудың өзі оны ұғынуды қажет етеді. Қабылдау мен ұғыну бір мезгілде жүріп отырады, бірінсіз бірі іске аспайды. Интонацияны қабылдау сөйлеу аппаратында, адамның мәнерлі қозғалысында түрліше реакция тудырады. Мәселен, бұйрық интонациясы бойынша іс орындалса, тілек интонациясына келісе немесе келіспеушілік білдіреді. Сөйлеу әрекеті үлкен ми сыңарларының анализдік, синтездік қызметінің нәтижесі. Бұл біріншіден, сөйлеу органдарындағы қозғалыстарды, жазылған әріптердің түрлерін, тілдегі дыбыстарды нәзік талдаудан; екіншіден, сөздік сигналдардың бөлшектелген элементтерін байланыстырудан көрінеді. Сөзді қабылдау, оның мәнісіне түсінуде мидың есту, көру, сипай сезу, қозғалыс зоналарының бірлескен қызметін реттестіріп отыратын сол жақ ми сыңарының қызметі ерекше. Сөздік сигналдарды дұрыс сараптай алу адам психикасы дамуының түрлі кезеңдерінде түрліше көрінеді. Мәселен: жас баланың алғашқы кезде дыбыстарға қайтаратын жауап реакциясы жалпылама түрде, яғни генерализация сипатында болады. Балаға «қоңырау» деп айтқанда немесе оған қарап сөйлегенде, сол қоңыраудың дыбысына ұқсас дыбыстардың жиынтығына назар аударады да, дыбыстың қалай шығып жатқанын дұрыс айыра алмайды. Бұл жағдай баланың ми қабығының анализдік, синтездік жұмысы әлі жөнді жетілмегендігін, яғни онда сөзді дұрыс қабылдау, түсіну әлі мардымсыз екендігін көрсетеді. Сөз бен сөйлемге қарағанда қарым – қатынас аясы кең, ауқымды. Адам тек сөйлесу арқылы ғана қарым – қатынас жасамайды. Ол айналасындағылармен түрлі ым – ишара (жест), белгі таңба (Морзе әліппесі, стенографиялық жазу, эсперанто т.б.) бір – біріне ақпарат бере алады. Тіпті қас қағу, иық пен иекті қозғалту, басты шайқау тағы басқа осы сияқты толып жатқан атрибуттар да қарым – қатынастық қызмет атқарады.