«Ана тілі» оқу пәні (әліппеден кейінгі кезең)
Ана тілі сабағында да жазба жұмыстарына, көркем жазу дағдысын жетілдіруге ерекше көңіл бөлініп: әр сабақта әріп элементтерінің дұрыс жазылуын; әріптерді бір-бірімен байланыстыра жазуын; жазу каллиграфиясының дұрыс қалыптасуын қадағалау әр мұғалімнің міндеті болып табылады.
Жазба жұмыстарының көлемі:
сөздік диктант – 4-5 сөз диктант – 12-20 сөз
мазмұндама – 15-25 сөз
мәтінді көшіріп жазу – 10-20 сөзден көп емес
шығармашылық мәтін – 3-4 сөйлем (мұғалімнің көмегімен).
Жазба жұмыстарының санын мұғалім білім алушылардың меңгеру деңгейі мен қажеттілігіне орай белгілейді. Жазба жұмыстарын күнделікті
жүйелі ұйымдастыру ұсынылады. Ұсынылған критерийлер мен дескрипторларға сәйкес мұғалім оқушылардың деңгейін анықтай алады.
«Қазақ тілі» оқу пәні (оқыту қазақ тілінде)
2-4-сыныптардағы «Қазақ тілі» пәні бойынша жазба жұмыстарының
түрлері және көлемі
Жазба жұмыстарының түрлері
|
2-сынып
|
3-сынып
|
4-сынып
|
Сөздік диктант
|
5-7 сөз
|
9-12 сөз
|
12-15 сөз
|
Диктант
|
25-30 сөз
|
35-50 сөз
|
55-70 сөз
|
Көшіру
|
25-30 сөз
|
35-50 сөз
|
55-70 сөз
|
Мұғалім жазбаша жұмыстарды өткізуде дескрипторлары бар критерийлер құрастырады. Жазбаша жұмыстардың дескрипторлары анық және нақты болуы тиіс. Олар тапсырманы орындаудың қай кезеңінде қиындыққа және оларды түзетуге тап болды дегенді анықтауға мүмкіндік береді. Бұл білім алушылар мен ата-аналарға конструктивті кері байланыс беруге мүмкіндік береді. Төменде критерийлермен жұмыс жасаудың үлгілері ұсыным сипатында берілген.
Жазба жұмыстарының түрлері, критерийлері мен дескрипторлары
|
Жұмыс түрлері
|
Критерийлер/дескрипторлар
|
.
|
Диктант (грамматикалық тапсырмаларымен)
|
мәтінді бұрмалаусыз жазады:
әріптерді қосу және ауыстыру, тастап кету; әріптер мен дыбыстар арақатынасын белгілей біледі;
грамматикалық тапсырмаларды орындайды; оқылған материал бойынша
тыныс белгілерін қояды;
жазу кезінде сөздерді дұрыс жазады;
сөздерді жазу барысында орфографиялық нормаларды сақтай біледі.
|
.
|
Сөздік диктант
|
сөздерді қатесіз жазады;
ережеге бағынбайтын сөздерді дұрыс жаза алады.
|
|
Ескерту диктанты – есту
|
тексерілетін емлеге сай ережені біледі;
|
.
|
диктантының түрі. Мақсаты –
|
сөздерді жазу кезінде емле ережелерін
|
|
мәтін, сөз жазғанға дейін
|
қолданады;
|
|
орфограммаларды түсіндіру
|
өтілген материал аясында тыныс белгілерін
|
|
арқылы қателерді ескерту.
|
дұрыс қоя алады;
|
|
Тақырыпты өтудің бастапқы
|
ережеге бағынбайтын сөздерді дұрыс жаза
|
|
кезеңдерінде қолданылады.Жазу
|
алады.
|
|
алдында орфографиялық талдау
|
|
|
жүргізіледі – білім алушылар
|
|
|
сөздің қалай жазылғанын және неге
|
|
|
солай жазылғанын түсіндіреді.
|
|
.
|
Еркін диктант мәтінді жазу барысында білім алушылар жекелеген сөздерді ауыстыра алады, сөйлемнің құрылымын өзгерте алады. Мәтін әуелі тұтас оқылады, сонан соң бөліктері бойынша (3-4 сөйлем); әрбір бөлігі қайталап оқығаннан кейін жазылады. Білім алушылар мәтіннің әр бөлігін есте сақтау арқылы жазады. Бұл жұмыс түрі білім алушыларды мазмұндама
жазуға дағдыландырады.
|
сөздерді мағынасы жағынан таңдай біледі/ алмастыра алады;
мәтіннің бөлігі бойынша есте сақтай отырып, жаза біледі;
сөздерді жазу кезінде орфографиялық ережелерді қолданады; оқылған материал бойынша тыныс белгілерін қоя біледі.
|
.
|
Көру диктанты
Бұл диктант түрі білім алушылардың көру, есту, есте сақтау, затты тану сияқты қабілеттерін дамыту мақсатында жүргізіледі. Көру диктанты үшін әріп, буын, жеке сөздер, сондай-ақ жазылуы қиын сөздер мен сөз тіркестері және шағын мәтіндер, жұмбақтар, мақалдар, жаттауға берілген өлеңдерді алуға болады.
|
есте сақтау арқылы мәтін жаза біледі;
емлені жазу кезінде ережелерді қолдана біледі;
оқылған материал бойынша тыныс белгілерін қояды;
жазылған мәтін үлгісі бойынша тексереді.
|
.
|
Суретті диктант (дыбыссыз диктант) – мұғалімі үнсіз пәндік суретті көрсетеді, білім алушылар заттың атауын жазады.
|
суреттегі бейнені сөздермен сәйкестендіре біледі;
бейнеленген суретті сөздермен жаза біледі; емлені жазу барысында ережелерді қолдана біледі.
|
.
|
Іріктеу диктанты – есту немесе көру диктантының түрі. Бүкіл мәтінді жазу емес, тек қана оқылған ережелер орфограммасы бар сөздерді, сөз тіркестерін, сөйлемдерді жазғызу. Қосымша
тапсырма қоса жүруі мүмкін.
|
оқылған орфограммалары бар сөздерді таңдай біледі;
сөзді жазу кезінде орфографиялық ережені қолдана біледі.
|
.
|
Шығармашылық диктант — үйрету диктанттарының ішінде мазмұн, құрылым, әдіс-тәсіл жағынан ең күрделісі, білім алушылардың ойлау қабілетін, сөздік қорын, білім деңгейі мен өздігінен жұмыс істеудегі шеберліктерін арттыру көрсеткіші. Бұл диктанттың көп нүктенің орнына тиісті әріптерді қою, сөздерді дұрыс орналастыру арқылы сөйлем құрау, басы жазылған мәтінді аяқтау сияқты
басқа диктанттарға ұқсамайтын өзгешеліктері болады.
|
белгілі бір сөзді немесе грамматикалық нысанды таңдай біледі;
сөздерді жазу кезінде орфографиялық ережені қолдана алады.
|
.
|
Дұрыс құралмаған сөйлемдерден байланысқан мәтін құрау
|
дұрыс құралмаған сөйлемдерден мәтін құрай алады;
мәтін құрылымын сақтайды;
құралған мәтінді қатесіз көшіре алады.
|
0.
|
Қысқартулармен көшіру
|
сөйлемнің жеңілдетілген түрін жаза алады; сөзді жазу кезінде емле ережелерін қолданады.
|
1.
|
Сөздерді қосу арқылы сөйлемдерді көшіру
|
сөздерді қосу арқылы сөйлемдерді жаза алады;
сөйлемдерді жазу кезінде емле ережелерін қолданады.
|
Мәтінге қойылатын талаптар:
байланысқан;
оқушыларға түсінікті;
мазмұны мен көрсетілімі жағынан қызықты;
айналадағы дүние туралы жаңа ақпарат беруі;
тәрбиелік маңызы болуы керек.
Достарыңызбен бөлісу: |
