С. Б. Балшыкеев



Pdf көрінісі
бет158/168
Дата03.01.2022
өлшемі1.13 Mb.
#450461
1   ...   154   155   156   157   158   159   160   161   ...   168
Balshikeev 1

бабиттердің  қозғалысы  туындады.    Баб  қысқа,  бірақ  ауыр  ғҧмыр  кешкен 
(1819-1850  жж.).  Баб  ӛзінің  идеяларын  «Баянда»  («Бейян»)  мазмҧндаған, 
бҧл оның ізбасарлары ҥшін Қҧранның орнын басқан және «қасиетті» болып 
саналады.  
Бабаның  ілімі  кӛпшілік  арасынан,  сонымен  қатар,  жаңа  туындаған 
буржуазия  ішінен  қолдау  тапты.  Дін  басыларының  ашкӛздігі  мен 
отаршылардың  әрекеттерін  сынау,  діни  салттарды  жою,  әйелдер  мен 
еркектер  арасында  теңдікті  орнату  сияқты  қозғалыстардың  ҧрандары 
кӛңілге аса жақты.  
Бабаны  тҧтқындау  және  ӛлім  жазасына  тартудан  кейін,  Иранда 
бабиттердің  шах  жауынгерлеріне  қарсы  қарулы  кҥресі  басталды,  алайда, 
бҧл шайқас талқандайтын тойтарыс пен кӛптеген жаңа діннің жақтастарын 
ӛлім жазасына кесумен аяқталды – олар ӛз Отанын тастап, жасырын әрекет 
жасауға мәжбҥр болды.  
Бабаның  ізбасары  болып  ӛзіне  «Баха-улла»  («Әулие  даңқы»)  есімін 
алған Хусейн Әл-Нури танылды. Баха-улла дін оқуының негіздері «Китаб-
Акдесте»  және  кӛптеген  мақалалар  мен  хаттарда  баяндалған.  Онда  Бахаи 
дінінің негізгі принциптері жарияланған: 
- жалғыз ғана Қҧдай бар; 
- барлық діндер бірыңғай; 
- адамзат біртҧтас, барлығы Қҧдайдың алдында бірдей; 
- әркім ӛздігінше ақиқатты іздеуі тиіс
-  ғылым  мен  дін  ӛзара  ҥйлесуі  қажет:  ақыл-еспен  жоққа 
шығарылатындардың барлығы дінге қатыстырылмауы қажет
- еркектер мен әйелдер ӛзара тең; 
- әр баланың білім алуға қҧқығы бар; 
- кез-келген мәселенің рухани шешімі болады; 
- адамзатқа ортақ қосымша халықаралық тіл қажет
- адамзат татулықта ӛмір сҥруге міндетті. 


 
107 
Исламда  пайда  болған  бахаизм  оның  оппозициялық  сектасы  емес, 
керісінше, жаңа дінге айналды.  
XIX  ғасырдың    70-жылдары  исламның  тҥп-тамырында  панисламизм 
атанған теория туындады. Панисламизмнің идеологтары болып Тҥркияның   
ағартушысы  Н.  Кемаль,  Әл-Афгани,  шейх  М.  Абдо  танылды. 
Панисламистердің негізгі идеялары бірнеше ережелерге сәйкес келді: 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   154   155   156   157   158   159   160   161   ...   168




©dereksiz.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет