Өткізгіштіктің өзгеруі арқылы өсімдік ұлпасының

15 
Қажетті құралдар мен заттар: бес пробиркаға орнатылған штатив, 
пробирка тығындары, стакандар, пипетка, тығын бұрғысы, сызғыш, скальпель, 
пинцет, спирт шамы, заттық жəне жабын шынылар, микроскоп, ФЭК, қайна-
тылған суық су, хлороформ (CHCl
3
), 30% сірке қышқылы (CH
3
COOH), 50 % 
этил спирті (C
2
H
5
OH), 1 М KNO
3. 
 
 
6-жұмыс. Тургор құбылысы 
 
Зерттеу мақсаты
: тургор құбылысын бақылау.
Зерттеу объектісі: картоп. 
Қысқаша түсініктеме. Өсімдік клеткасының протоплаз- 
масы суға қанығып, клетка қабықшасын керіп тұруын 
тургор 
(лат. 
turgere – ісіну, толу) деп атайды. Тургор – гидростатикалық 
қысым. Осмос күшімен клеткаға енген судың қабырғаларға түсі-
ретін қысымы. Осы гидростатикалық қысымның арқасында 
өсімдіктер өз формаларын сақтап тұрады. 
Тургорлық қысым деп осмостық белсенділігі жоғары заттар- 
дың су сорғыш əсерімен вакуоль суға толып, цитоплазма мен клет-
ка қабығына түсіретін қысымды айтады. Осмостық, тургорлық 
қысымдар мен клетканың су сорғыш қабілетінің арасында тығыз 
байланыс бар. Осмостық қысым неғұрлым жоғары болса, тургор-
лық қысым төмен болып, клетканың су сорғыш қабілеті артады. 
Керісінше, тургорлық қысым неғұрлым жоғары болса, яғни 
клетка суға толы болса, оның су сорғыш қабілеті мен осмостық 
қысым деңгейі төмен болады. Осмостық қысым мен тургорлық 
қысым теңескенде, клетканың су сорғыш қабілеті нөлге тең бо-
лады. 
Əдістеме. Картоптан ұзындығы 5 см, ені шамамен теңдей етіп 
екі кесінді алып, оның бірін пробиркадағы концентрлі ас тұзының 
ерітіндісіне салады. Ал екіншісін пробиркадағы суға салады. 
0,5-1,0 сағаттан кейін пробиркадағы кесінділерді алып, фильтр 
қағазымен сорғытып, ұзындықтары мен енін өлшеп, өзара са-
лыстырады.
Пробиркадағы концентрлі тұз ерітіндісімен өңделген кесінді 
қысқарып, ал судағы кесіндінің ұзарып, қатайғаны байқалады. 
Бұл өзгерістердің себептерін талқылап, қорытындылар жасалады. 

жүктеу/скачать 0.78 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: