С. Д. Якушева педагогикалық шеберліктің негіздері педагогикалық мамандықтар бойынша орта кәсіптік білім берудің бағдарламаларын жүзеге асыратын білім мекемелерінің оқу процесінде қолдануға арналған оқулық

Практиалық психология курсы немесе Жҧмыс істеуге жəне жетістікке жетуге қалай ҥйрену керек: оқу қҧралы / автор-қҧр. Р.Р.Кашапов. — Ижевск, 1997.

Педагогикалық шеберліктің негізі: оқу қҧралы / И.А. Зязюн, И.Ф.Кривонос, Н.Н.Тарасевич жəне т.б.; И.А.Зязюнаның ред. — М., 1989.

Академик В.А. Сластениннің айтуы бойынша, адам тҧлға ретінде объективті жəне субъективті, табиғи, қоғамдық, ішкі жəне сыртқы; бейберекет немесе белгілі бір мақсатқа сəйкес əрекет ететін, адамдардың ықтияры мен санасына тəуелді немесе тəуелсіз - көптеген факторлардың ықпалымен қалыптасады жəне дамиды. Бҧл ретте адамның өзі бейтарап, ол өзінің жеке қалыптасуы мен дамуының субъекті.

Заманауи педагогика — ынтымақтастың педагогикасы. Ол оқушының өзін педагогикалық ҥдерістің пікірлесі жəне қатысушысы ретінде ыналандыруға талпынады. Еңбек жолын жаңа бастаған педагогтар өздерінің жемісті еңбек етулері ҥшін тек пəндік жəне психологиялық-педагогикалық білім ғана емес, қатынасу дағдылары да қажет екенін атап көрсетеді.

Қатынасудың білім алушының тҧлғалық адамгершілігі мен өзгешелігі сияқты педагогтың берген рухани-этикалық мақсаттарын анықтайтынын атап көрсеткен жөн..

Ол жинақталған əлеуметтік тəжірибені сіңдіру бойынша адамдардың тікелей қызметінің бірлігін қосқан, сонымен бірге білім, дағды жəне бір ҧрпақтан екінші ҧрпаққа осындай сіңдірудің айрықша институттары тҥрінде бекітілген қызметтің нəтижелерін қосқан педагогикалық ҥдерістің біріккен сипаттамасы болып табылады.

А. В. Барабанщиков пен И. Ф. Исаев педагогикалық мəдениет арнайы жəне педагогикалық білімге негізделеді, осы қызмет тҥрінің ерекшеліктерін меңгерудің жоғары деңгейін көздейді деп сендіреді.

Шебер болу — кедергілер мен шиеленістердің орын алуы мҥмкін педагогикалық ҥдерістің барысын алдын ала болжау, педагогикалық «тҥйсікті» меңгеру дегенді білдіреді. Бҧл жерде ешқандай тылсым кҥш жоқ. Қалыптастыру ҥдерісі өте кҥрделі болғанымен, бҧндай қабілетті дамыту əбден мҥмкін. Талдама жасау, алдын ала болжау, логикалық қҧрылымға, эмпатияға сҥйену, өзіңмен оқушыларды сəйкестендіру (шартты тҥрде ҧқсастыру), олардың мҥдделері мен шаруаларына ден қою – осы барлық дағдылар педагогтың қызметіне кіреді.

Педагогикалық ҥдерісте екі белсенді тарап – оқытушы мен оқушы – қатысады. К. С. Станиславскийдің пікірі бойынша, оқытушының қызметі жекеше емес, бірлескен қызмет. Істің сахналық та, педагогикалық та жетістігі бірегей шығрамашылық əдіспен жəне идеяны тҥсінудің жалпыламалығымен біріккен қатысушылардың ансамблі анықтайды. Ансамбль — бір ҧжымдық мақсатты көздеген одақ.

Адамның қабілеті кез келген салада ашылады. Осыдан тек қана өзіндік жҧмыстың ғана емес, шығармашылық жҧмыстың да əдіс-тəсілдерімен қарулану қажет деуге болады. Әр адамның өз қабілеттерін білуі жəне оларды тиімді пайдалануы маңызды. Дегенмен, егер айналаңыздағы адамдар, яғни сіздің əріптестеріңіз бен оқушыларыңыз, ең тамаша бастамаларыңызды қолдамаса, олар жҥзеге аспайтыны жайлы естен шығармағаныңыз абзал. Дəрісхана, сынып — бҧл педагог — актер, ал студенттер мен оқушылар – сіздіңкөрермендеріңіз болып табылатын бір актердің сахнасы.

Кез келген саладағы білім алу тек белгілі бір білім кешенін меңгерумен қатар өз бетінше, жасампаз ойлануды, айналада болып жатқан нəрселерге мҧқият зер салуды көздейді. Барша нəрсеге, тіпті болмашы нəрсеге де жасампаздықпен қарау қажет.

Өз кезінде америкалық жазушы Марк Твен айтқан екен: «Сіздің өзіңізге деген сеніміңізді жоюға қабілетті адамдардан сақтаныңыз. Бҧл ҧсақ адамдарға тəн!» Қателесуден қорқпаңыз! Өз мамандығыңызды сҥйіңіз, бей-жай болмаңыз, талпыныңыз, жасампаз болыңыз, өмір сҥріңіз!

тарау. Артистизм — педагогтың шығармашылық даралығының қҧрамдас