(Ұ, Ж) Сабақтың тақырыбын оқыңдар. Сабағымыздың мақсаттарын анықтап көріңдер. Оқушылар:
қыпшақтардың қалай өмір сүргендерін және немен айналысқандарын білеміз;
қазақтар мен қыпшақтардың тілін, киімін, сыртқы келбетін салыстыруды үйренеміз.
|
Оқулық
Сурет (оқулық) Оқулық
|
Жаңа сабақ
|
Мұғалім: Бүгін екі-екіден жұмыс істей отырып, сендер қыпшақтардың шаруашылығын, тілін, өмір сүру салтын зерттейсіңдер.
Оқушылар оқулықтағы мәтінді оқиды және тапсырмаларды орындайды.
(Ж) Құжатты қарастырамыз. Тарихшы былай деп жазады: «Қыпшақтардың жылқылары басқа елдерде жоғары бағаланды. Үндістанда қыпшақ даласынан әкелінген жақсы жылқы үшін 500 алтын динар төленді».
Қыпшақ жылқысы үшін осыншама алтын төленсе, онда оның қандай қасиеттері болғаны? Ойланыңдар.
Оқушылар: Даланың жылқылары ерекше төзімді, көнбіс, жүйрік болған.
(Ж) Құжатты қарастырамыз. Саяхатшылар қыпшақтар жайында былай деп жазады: «Олар тарыны көп пайдаланады. Тары – қыпшақтардың ең басты тағамы».
Тарыдан қандай тамақтар дайындауға болады, еске түсіріңдерші.
Оқушылар:
Қазақтар тарыдан сөк жасайды, ал одан жарма, көже дайындайды. Қуырылған сөкті сүтпен, маймен жейтін болған. Сөктен ұн тартқан, одан тары табанан дайындаған.
|
Оқулық
|
|
Тарыны ұнтақтап, одан талқан жасаған. Қазақтардың ең тәтті ұлттық тағамы – қант және май қосылған талқаннан жасалған жент.
Тапсырмаларды орындау.
«Бос орынды толтыр»;
«Мәтінді басқа сөзбен жазып шық».
(Ж) Қазақ тілі қыпшақ тілінің негізінде пайда болды. Кестедегі сөздерді салыстыр және қыпшақ тілінің ерекшеліктері жайында шешімдер шығар.
Оқушылар:
Қыпшақ тілінде «с» әрпінің орнына, мәселен, «тас», «бес» деген сөздерде «ш» әріпін қолданып, «таш», «беш» деп айтқан. Сөздің басындағы «ж» әріпінің орнына «й» әріпін қолданған.
Ж Елестетіңдер. Сендер қыпшақ отбасында қонақта отырсыңдар. Үйдің қожайындары сендерге қандай тағамдар ұсынады?
Сендер олардан не жайында сұрайсыңдар? Қыпшақтардың сөйлегенін түсінесіңдер ме? Оқушылардың жауаптары.
|
Достарыңызбен бөлісу: |
