Сабақ тақырыбы №3 модельдеу. «Адамның, сиырдың және жауын құртының асқорыту жүйесінің құрылысын салыстыру»

Тыныс алу сыйымдылығын есептеуге есептер шығару

Өкпенің тіршілік сыйымдылығы деп адам терең дем алып, терең дем шығарғандағы ауаның ең көп мөлшерін айтады. Әйелдердің өкпесінің тіршілік сыйымдылығы орташа есеппен алғанда 3000–3500 мл, ер адамдарда 3500–4800 мл болады. Дене еңбегімен шыныққан адамдарда өкпенің тіршілік сыйымдылығы 6000–7500 мл дейін барады.

Есеп шығару барысы:

Тыныс алудың жүйкелік және гуморальдық реттелуі. Тыныс алу мен тыныс шығарудың алмасуы орталық жүйке жүйесінің қызметіне байланысты. Сопақша мида тынысалу, тыныс шығару орталығы орналасады.
Жасанды тыныс алу жолдары. Адам суға кеткенде, ток соққанда, газбен уланғанда есінен танып қалуы мүмкін. 5–7 минут ішінде жүрек пен өкпенің жұмысын қалпына келтіру керек. Жедел жасанды тыныс алдырып, жүрекке массаж жасау қажет. Жасанды тыныс алдыру жолдары: а) аурудың басын шалқайта қатты заттың үстіне жатқызу; ә) түймелерін ағытып, кеудесін жалаңаштау; б) мұрны мен аузын дәкемен жауып, минутына 16 рет ауа үрлеу; в) суға кеткенде етпетінен жатқызып, өкпесін судан тазартып құстыру; г) жүрегі тоқтап қалса кеудесін қос қолдап ырғақты басу; д) әрбір 5–6 рет басқаннан соң аузына ауа үрлеу; е) тамыр соғуын ұдайы тексеріп (қадағалау) тұру.

2-сурет. Жасанды тыныс алуда көрсетілетін жәрдем (бағдарша кеуде қуысын қолмен басу бағытын көрсетеді)

Осы бөлім бойынша тест тапсыру

1. 
   Кеуде (көкірек) қуысының қабырғасына жанаса орналасқан серпінді, борпылдақ (губчатый) мүше
   
2. 
   Өкпенің сыртын қаптаған дәнекер ұлпа
   
3. 
   Ересек адамның тынысалу қозғалыстары минутына
   
4. 
   Тыныс алғанда атмосфералық ауаның құрамында болатын азоттың мөлшері
   
5. 
   Тыныс алуды жиілететін гормон:
   
6. 
   Тыныс шығару орталығы орналасады:
   
7. 
   Өкпенің тіршілік сиымдылығын өлшейді:
   
8. 
   Әйелдернің өкпе тіршілік сыймдылығы:
   
9. 
   Бүкіл ағзаны әлсірететін өте кең таралған жұқпалы ауру:
   
10. 
    Өкпені жарақаттайтын ауру: