Сабақтың тақырыбы: Химиялық элементтердің өлі және тірі табиғатта таралуы. Адам ағзасындағы хим элементтердің биологиялық рөлі№2 2) көрсетілім «Адам организмдегі химиялық элементтердің топографиясы»

жүктеу/скачать 3.41 Mb.

бет	7/14
Дата	13.06.2016
өлшемі	3.41 Mb.
	#133633

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 ... 14

1. Элемент атомының массасы протон мен нейтрон массасының қосындысына тең.

2. Ядродағы протон саны элементтің реттік нөміріне тең.
А = Z + N; A – атомдық масса; Z – протон; N – нейтрон;
Табиғатта атомдық массасында айырмашылығы болатын бірдей элементтер атомы болады. Мысалы, хлор элементінің массасы 35 және 37 болатын екі түрі кездеседі. Бұл атомдардың ядросында протондар саны бірдей,ал нейтрондар саны әр түрлі. Олар изо- топтар. Изотоптар – ядро зарядтары бірдей,атомдық массалары әртүрлі атомдардың түр өзгерістері. Изотоп – бірдей орында деген мағнаны білдіреді.

Изотоптарда протон мен электрон саны бірдей, нейтрон сандары әртүрлі. Әрбір изотоп екі түрлі шамамен өлшенеді: массасы және элементтің рет нөмірі. Мысалы:

1. - атомдарының ядро зарядтары бірдей – оттегі изотоптары.

2. - сутегінің изотоптары, аттары: протий, дейтрий, тритий .

Элементтердің атомдық массалары бөлшек сандармен өрнектеледі. Мысалы, хлор эле- ментінің с.а.м. 35,5. Бұл ұғымдардың айырмашылығын түсіндіру үшін мынадай мысал- дар келтіріледі. Табиғатта изотобы 75%, ал изотобы 25% таралған.Осыдан хлор элементінің орташа с.а.массасы шығады: А_r(CI) = 35∙0,75+37∙0,25 = 35,5

Периодтық жүйеде келтірілген элементтердің атомдық массалары изотоптардың табиғи қоспаларының орташа массалық саны. Изотоптар туралы мәліметтерді ескере отырып, оқушыларға химиялық элемент ұғымының нақты анықтамасын беру қажет. Химиялық элемент дегеніміз – ядро заряды бірдей атомдар түрі.Периодтық заңға атом құрылысы тұрғысынан жаңа анықтамасын береміз.

ІІІ Ой толғаныс Өтілген тақырыпты бекіту мақсатында оқушыларға тапсырма беріледі және сұрақтар қойылады.

1-нұсқа. 5-49,5-50,5-52,5-53а, 2-нұсқа. 5-55,5-51,5-54,5-53ә,

Атом ядросы қандай бөлшектерден тұрады?
Атом ядросының заряды немен анықталады?
Нейтрон мен протонның қандай ұқсастықтары мен айырмашылықтары бар?
Протон мен электронның қандай ұқсастықтары мен айырмашылықтары бар?
Элемент атомының массасы немен анықталады?
Протон, нейтрон және электронның массасы мен зарядтар қандай?
Изотоп атомдарында қандай ұқсастықтар мен айырмашылықтар бар?

Оқытудың жоспарланған нәтижесі: Оқушы қазіргі периодтық заңның ережесін,әр атомның ядро зарядын, нейтрон және электрон санын таба білуі қажет.

Бағалау:

Өзін-өзі бағалауы

Топ басшысының бағалауы

Жиынтық бағалау

Үйге тапсырма: §53,(1-4), §54,(1-4), §55оқу. Жұмыс дәптері.

Кері байланыс .Рефлексия Стикерге жазып жапсырады

Химия 8 сынып

^күні:

Сабақтар тақырыбы : Химиялық элементтердің жіктелуі.

Сабақтың мақсаты: Химиялық элементтердің жіктелуі,атом қабаттарына электрондарды толтыру заңдылығы, электрондық деңгейлер,олардың периодқа байланысты екенін түсінеді. Электрон қабаттарының өзгеруіне байланысты элементтердің және олардың қосылыстарының қасиеттері периодты және секірмелі түрде өзгеретінін түсінеді.Зат құрылысының және элементтің химиялық қасиетінің табиғи заңдылығын нақтылай отырып,оның себебін түсінеді..

Құрал – жабдықтар: Химиялық элементтердің периодтық жүйесі,екінші период элементтерінің атом құрылысы туралы кесте.

Сабақтың түрі: дәстурлі

Сабақтың әдіс-тәсілдері: сұрақ- жауап, «ыстық орындық», «Жиксо»,

»ойлан-жұптас-талқыла».

Сабақ барысы:,

І.Ұйымдастыру кезеңі :

психологиялық ахуал тудыру.

Жылулық сезімі» (оқушылар бір-біріне ыстық тілектерін жолдайды.)

ІІ.Қызығушылықты ояту.

Оқушылардың білімін тексеру. Оқушылармен мына сұрақтар талданады:

Атомдар қандай бөлшектерден тұрады?
Изотоп деген не?
Реттік нөмірдің физикалық мәні неде?
Элемент және оның қосылыстарының химиялық қасиет,і элементтердің оксидтеріндегі валенттілігі, бейметалдардың сутегімен қосылыстарындағы валентігі қалай өзгереді?

Екінші период элементтерінің құрамы тақтаға ,оқушылар дәптеріне жазады?

Элемент таңбасы, рет рөмірі	Протон саны	Нейтрон саны	Электрон саны	С.а.м.
№3.Li	3	4	3	7
№4.Be	4	5	4	9
№5.B	5	6	5	11
№6. C	6	6	6	12
№7. N	7	7	7	14
№8. O	8	8	8	16
№9. F	9	10	9	19
№10. Ne	10	10	10	20

Оқушылар атом ядросының заряды элементтің реттік нөмірі қанша өскен сайын электрон қабатындағы электрон саны да,сонша өсетіндігі туралы білімдерін бекітеді.

ІІІ ІІІ. Жаңа сабақ Мағынаны тану

Презентация арқылы мағлумат беру.

Бұдан соң атомдағы электрондар ядродан әр түрлі қашықтықта орналаса отырып,электрон қабаттарын түзетіндігі жайлы айтып өткен жөн.Электрон қабаттары энергиялық деңгейлер деп те аталады.Оларды ядродан бастап 1,2,3,4,5,6,7,деп нөмірлейді,немесе K,Z,M,N,O,P,Q әріптерімен белгілейді.Атомдағы электрондарда түрлі энергия қоры болады,оны электрондар квант деп аталатын кесінді үлеспен сіңіреді немесе бөліп шығарады. Деңгейдің нөмірін көрсететін бүтін п саны негізгі кванттық сан деп аталады. Ол берілген энергиялық деңгейдегі электронның энергиясын көрсетеді. Ядроға ең жақын бірінші энергиялық деңгейдегі электрон энергиясы ең аз мөлшерде болады. Бірінші энергиялық деңгейдегі электронмен салыстырғанда қалған деңгейдегі электрондардың энергия қоры көп болады.Осыған орай сыртқы қабаттағы электрондардың ядромен байланысы әлсіз. Атомдағы энергиялық деңгейдің саны,осы элемент тұрған периодтың нөміріне сәйкес келеді:

1-период элементтеріне бір энергиялық деңгей,

2-периодта – екі,

3-периодта – үш т.с.с.

Энергиялық деңгейдегі болатын электрондардың ең жоғары саны мына формуламен өрнектеледі: N = 2n². N-электрон саны, п-деңгей саны(ядродан бастап санағандағы) немесе негізгі квант саны.

Осы формулаға сәйкес бірінші энергиялық деңгей де п=1; 2∙1²=2 электрон,

п=2; 2∙2²=8 электрон,

п=3; 2∙3²=18 электрон,

п=4; 2∙4²=32 электрон.

Осыдан кейін оқушыларға оқулықтағы кестені пайдаланып, алғашқы 20 элементтің электрондық қабаттарының құрылысы түсіндіріледі.(Оқушылар дәптерлеріне жазып отырады).

Бірінші энергиялық деңгейге екі электроннан артық сыймайтындығына назар аударамыз (Мысалы, Н атомында 1-электрон, Не атомында 2-электрон бар). Сондықтан 1-ші периодта екі элемент бар.Осы формулаға сүйене отырып, 2-ші периодта – 8, 3-ші периодта – 18 элемент болатынын оқушылар есептеп табады да, Li-ден, Ne-ға дейінгі элементтердің энергиялық қабаттарында электрондардың орналасуын жазады. Үшінші энергиялық деңгейді электрондар- мен толтыру алғашқы қабаттарға қарағанда өзгеше болатынына көңіл аударылады.

Алғашқыда оған 8 электрон орналасады: натрийден (бір электрон) аргонға дейін (8 электрон), мұнан соң үшінші қабатты электронмен толтыру уақытша тоқталады. Калийдегі 19-шы, кальцийдегі 20-шы электрондар төртінші деңгейде болады.

Бұл элементтердің атом құрылысының сызбанұсқасы:

₊₁₉К 2е,8е,8е,1е;

₊₂₀Са 2е, 8е, 8е, 2е;

Скандий элементінен бастап (№21), мырыш элементіне (№30) дейін электрондар қайтадан үшінші энергиялық деңгейге орналасады, ал төртіншіде екі электрон сақталады, сызбанұсқасы: ₊₂₁Sc 2e,8e,9e,2e;

₊₃₀Zn 2е,8е,18е,2е;

Галий элементінен бастап(№31) электрондар төртінші энергиялық қабатқа орналаса бастайды. Ол 4-ші периодтың соңғы элементі криптонға дейін сақталады.

ІІІ Ой толғаныс Сабақ соңында мынадай қорытынды : элементтердің қасиеттерінің периодты өзгеруі атомдардың сыртқы электрондық қабаттарындағы электрон сандарының қайталануымен түсіндіріледі,бір периодта әрбір жаңа электрондардың қосылуынан қасиеттердің күрт өзгерісі байқалмайды,ал жаңа электрон қабатында келесі электронның пайда болуы элементтер қасиетінің секірмелі өзгеруіне әкеледі (күрт өзгертеді). Диалектиканың санның сапаға көшу заңдылығының дәлелі.

Электрон қабаттарының құрылысы жайлы оқушылар кластер құру арқылы білімін және құрылыс сызбанұсқасын жазу ,жаттығу жұмыстары орындалады.
1-нұсқа. 5-56 а,б, 5-78, 5-61; 2-нұсқа. 5-56 ә,в, 5-79, 5-62; 97-99беттер.
Оқытудың жоспарланған нәтижесі: Оқушы алғашқы 1-3 период элемент атомдар арасындағы электрон қабатын толтыру заңдылығын түсіндіре білу,элементтің реттік саны өсуіндегі қасиеттерінің біртіндеп және секірмелі түрде өзгеру себептерін айтып беруі қажет. Сөйтіп оқушылар зат құрылысының табиғи заңдылығын түсіне бастайды. Химиялық қасиеттері энергиялық деңгейлерде электронның орналасуына тәуелді екенін түсінулері қажет.

Үйге тапсырма: §56,(1-8) Жұмыс дәптері.

Есептер мен жаттығулар жинағы. 5-69,5-70,5-71,5-73, 98-99 беттер.

Бағалау:

Өзін-өзі бағалауы

Топ басшысының бағалауы

Жиынтық бағалау

Кері байланыс .Рефлексия. «Шырақ болып жанайық!»

1.Менің түсінгенім...

2.Менің үйренгенім...

3.Менің ұсыныстарым...

Менің ұраным:
Шырақ болып жанайық,

Жылуымызды шашайық!

Химия 8 сынып

Бақылау жұмысы

1-нұсқа:

Мына қосылыстардағы элементтердің валенттігін анықтаңдар: NH₃, P₂O₅ , CrO₃ , H₂S , ,SO₃;

2. Мына фосфор қышқылының (H₃PO₄) құрамындағы әр химиялық элементтің массалық үлесін

есептеп шығар.

3. Төмендегі берілген химиялық реакция теңдеулерін теңестіріп, типтерін анықтаңдар:

а) AgCI = Ag +CI₂; ә) K + O₂ = K₂O; б) Fe + HCI = FeCI₂ + H₂;

4. Массасы 6 грамм магний жанғанда түзілген магний оксидінің (MgO) массасын және зат мөлшерін

есептеп шығар.
2-нұсқа:

1. Төмендегі қосылыстардың формуласын құрыңдар: а) кальций мен хлор(І); ә) азот (V) пен ,оттек;

б) алюминий мен ,оттек;, в) натрий мен ,күкірт (ІІ).

2. Мына әктастың (CaCO₃ ) құрамындағы әр химиялық элементтің ,массалық үлесін есептеп шығар.

3. Төменде берілген химиялық реакция теңдеулерін теңестіріп, типтерін анықтаңдар:

а) Fe(OH)₃=Fe₂O₃ + H₂O; ә) Na + CI₂ = NaCI; б) Na+H₂O = NaOH + H₂;

4. Массасы 6,2 грамм фосфор жанғанда түзілген фосфор (V) оксидінің (P₂O₅) массасын және зат

мөлшерін есептеп шығар.
3-нұсқа:

1. Валенттіктері 1-ден 7-ге дейін өсу ретімен орналасқан мына: Na,,Mg, AI, Si, P, S, CI ,,элементтердің ,,,,,,,,оттекпен ,қосылысының формуласын құрыңдар.

2. Ас содасының құрамы 27,38% Na, 1,19%H, 14,29%C және 57,14% оттектен тұрады. Осы заттың ,,,,,,,,молекулалық формуласын табыңдар.

3. Төмендерілген химиялық реакция теңдеулерін теңестіріп, типтерін анықтаңдар:

а) Mg + O₂ = MgO; б) Ai + HCI = AICI₃ + H₂;

4. Мына атомдар санын мольмен өрнектеңдер: а) 12,24•10²³атом ,кальций;ә)3,01•10²³ атом оттек;

,,,,,,,,б) 6,02 •10²³ атом көміртек;

5. Массасы 4,4г азот (І) оксиді бар. Осы заттың: а) мөлшерін; ә) молекула санын есептеңдер.

8-сынып Бақылау жұмысы

1-нұсқа:

Мына қосылыстардағы элементтердің валенттігін анықтаңдар: NH₃, P₂O₅ , CrO₃ , H₂S , ,SO₃;

2. Мыс (І) және мыс(ІІ)оксидтерінің құрамындағы мыстың массалық үлестерін пайызбен есептеңдер.

3. Төмендерілген химиялық реакция теңдеулерін теңестіріп, типтерін анықтаңдар:

а) AgCI = Ag +CI₂; ә) K + O₂ = K₂O; б) Fe + HCI = FeCI₂ + H₂;

4. 7H, 3CaO, 5H₂ белгілері нені көрсетеді?

5. Массасы 6г магний жанғанда қанша грамм магний оксиді түзілетінін есептеңдер.
2-нұсқа:

1. Төмендегі қосылыстардың: а) кальций мен хлор; ә) азот(V) пен ,оттек; б) алюминий мен ,оттек;

,,,,,,, в) натрий мен ,,,,,,,күкірт (ІІ) формуласын құрыңдар.

2. Мына әктастың CaCO₃ құрамындағы әр химиялық элементтің ,массалық үлесін табыңдар.

3. Төмендерілген химиялық реакция теңдеулерін теңестіріп, типтерін анықтаңдар:

а) Fe(OH)₃=Fe₂O₃ + H₂O; ә) Na + CI₂ = NaCI; б) Na+H₂O = NaOH + H₂;

4. Бір атом темір мен үш атом хлордан, екі атом алюминий мен үш ,атом оттектен, бір ,атом ,,,,,,,,фосфор мен бес ,атом хлордан тұратын күрделі заттардың молекулалық формуласын құрыңдар.

5. Массасы 6,2г фосфор жану үшін қанша моль оттек газы О₂ қажет болатынын есептеңдер.
3-нұсқа:

1. Валенттіктері 1-ден 7-ге дейін өсу ретімен орналасқан мына: Na,,Mg, AI, Si, P, S, CI ,,элементтердің ,,,,,,,,оттекпен ,қосылысының формуласын құрыңдар.

2. Ас содасының құрамы 27,38% Na, 1,19%H, 14,29%C және 57,14% оттектен тұрады. Осы заттың ,,,,,,,,молекулалық формуласын табыңдар.

3. Төмендерілген химиялық реакция теңдеулерін теңестіріп, типтерін анықтаңдар:

а) Mg + O₂ = MgO; б) Ai + HCI = AICI₃ + H₂;

4. Мына атомдар санын мольмен өрнектеңдер: а) 12,24•10²³атом ,кальций;ә)3,01•10²³ атом оттек;

,,,,,,,,б) 6,02 •10²³ атом көміртек;

5. Массасы 4,4г азот (І) оксиді бар. Осы заттың: а) мөлшерін; ә) молекула санын есептеңдер.
Сабақты бекіту мақсатында шығарылатын есептер:

8г мыс(ІІ) оксидін алу үшін қанша грамм мыс реакцияға түседі?
Нәтижесінде 4 моль сутек алу үшін қанша грам суды айыруға болады?
Массасы 6,5г цинк оттекпен әрекеттессе цинк оксидінің қанша зат мөлшерін алуға болады?
1 моль алюминий күкіртпен реакцияға түсу үшін қанша күкірт қажет және түзілген алюминий сульфидінің массасын есептеңдер?
Оттегінде 54г алюминий жанған кезде, алынған алюминий оксидінің массасы қандай?
Массасы 360г алюминий сульфидін алу үшін, оған жұмсалған алюминий мен күкірттің массасын есептеп шығар.
8г мыс(ІІ) оксидінен мысты жеке бөліп алу үшін, қанша грамм сутегі жұмсалады?
8г сутегі жанғанда түзілетін судың массасы және зат мөлшері қанша?
Реакцияға 16г оттегі түскенде судың қандай зат мөлшері шығады?
Реакциядан 9г су түзіледі. Реакцияға түскен оттегінің массасын және зат мөлшерін табыңдар.

Сабақты бекіту мақсатында шығарылатын есептер:

1) 8г мыс(ІІ) оксидін алу үшін қанша грамм мыс реакцияға түседі?

2) Нәтижесінде 4 моль сутек алу үшін қанша грам суды айыруға болады?

3) Массасы 6,5г цинк оттекпен әрекеттессе цинк оксидінің қанша зат мөлшерін алуға болады?

4) 1 моль алюминий күкіртпен реакцияға түсу үшін қанша күкірт қажет және түзілген алюминий сульфидінің массасын есептеңдер?

5) Оттегінде 54г алюминий жанған кезде, алынған алюминий оксидінің массасы қандай?

6) Массасы 360г алюминий сульфидін алу үшін, оған жұмсалған алюминий мен күкірттің массасын есептеп шығар.

7) 8г мыс(ІІ) оксидінен мысты жеке бөліп алу үшін, қанша грамм сутегі жұмсалады?

8) 8г сутегі жанғанда түзілетін судың массасы және зат мөлшері қанша?

9) Реакцияға 16г оттегі түскенде судың қандай зат мөлшері шығады?

10) Реакциядан 9г су түзіледі. Реакцияға түскен оттегінің массасын және зат мөлшерін табыңдар.

Сабақты бекіту мақсатында шығарылатын есептер:

1) 8г мыс(ІІ) оксидін алу үшін қанша грамм мыс реакцияға түседі?

2) Нәтижесінде 4 моль сутек алу үшін қанша грам суды айыруға болады?

3) Массасы 6,5г цинк оттекпен әрекеттессе цинк оксидінің қанша зат мөлшерін алуға болады?

4) 1 моль алюминий күкіртпен реакцияға түсу үшін қанша күкірт қажет және түзілген алюминий сульфидінің массасын есептеңдер?

5) Оттегінде 54г алюминий жанған кезде, алынған алюминий оксидінің массасы қандай?

6) Массасы 360г алюминий сульфидін алу үшін, оған жұмсалған алюминий мен күкірттің массасын есептеп шығар.

7) 8г мыс(ІІ) оксидінен мысты жеке бөліп алу үшін, қанша грамм сутегі жұмсалады?

8) 8г сутегі жанғанда түзілетін судың массасы және зат мөлшері қанша?

9) Реакцияға 16г оттегі түскенде судың қандай зат мөлшері шығады?

10) Реакциядан 9г су түзіледі. Реакцияға түскен оттегінің массасын және зат мөлшерін табыңдар.

Химия 8 сынып
Күні

II тарау. ОТТЕК. ОКСИДТЕР. ЖАНУ.

№1 сабақтың тақырыбы:. Оттек. Оттектің табиғатта кездесуі.

Сабақтың мақсаты: Білімділік: Химиялық элементпен және жай затпен таныстыруды жоспарлау.

Дамытушылық: Өз еріктерімен ізденіп ойларын дамыту.

Тәрбиелік: жеке жұмыс жасауға тәрбиелеу.

Құрал-жабдықтар. “Элементтердің табиғатта таралуы”.

Тірек білім мен біліктер: Элемент, жай зат, химиялық элемент пен жай зат ұғымдары ның айырмашылығы. Физикалық және химиялық құбылыс.

Сабақтың түрі: аралас сабақ, іздену, өз еріктерімен жұмыс.

Сабақтың әдіс-тәсілдері: жаңа сабақты игеру, оқулықпен жұмыс

Сабақтың барысы:

І.Ұйымдастыру кезеңі :

психологиялық ахуал тудыру.

ІІ.Үй жұмысын пысықтау

ІІІ. Жаңа сабақты түсіндіру.

Өмірде маңызы бар кейбір заттармен таныстыру оттегімен басталады. Оттегіні оқып үйрену үшін оны әрі элемент, әрі жай зат ретінде қарастыру қажет. Химиялық элемент пен жай ұғымдарының арасында айырмашылық бар екені айтылады. Төмендегі берілген жоспарда бұл айырмашылық айқын көрінеді.

Химиялық элементке сипаттама беру жоспары:

1. Химиялық таңбасы.

2. Салыстырмалы атомдық массасы.

3. Табиғатта кездесуі.

Жай заттарға сипаттама беру жоспары:

1. Химиялық формуласы.

2.Салыстырмалы молекулалық массасы.

3.Физикалық қасиеті.

4.Химиялық қасиеті.

5.Қолданылуы.

6.Зертханада және өндірісте алу жолдары.

Осы келтірілген жоспарға сүйене отырып, оқушы өздігінен оттегіне сипаттама береді. Кейін де элементтерге, жай заттарға сипаттама бергенде осы жоспарды қолдануға болады.

Сабақты пысықтау мақсатында оқулықтан тапсырмалар беріледі.

Үйге тапсырма беру: § 20. 1-7 жаттығулар.

Химия 8 сынып

Күні

Ссабақтың тақырыбы: Оттегінің физикалық қасиеттері, зертханада және өндірісте алу.

Сабақтың мақсаты: Білімділік:Оқушыларды оттегінің қасиеттерімен таныстыру. Дамытушылық: зертханада алу әдістерін көрсету.Тәрбиелік: Жек жұмыс жасауға, қорытындылауға тәрбиелеу.

Құрал-жабдықтар: Цилиндрлер, шыны пластинка, заттарды жандыратын қасықша, сіріңке, шыра, кестелер: “Газды жинау”, Калий хлораты (Бертолле тұзы) , сутегі асқын оксиді, калий перман- ганаты, күкірт қышқылы, оттегін алуға және жинауға арналған құралдар, шырпы, газометр, сіріңке, газ жанарғысы.Электрондық оқулық

Сабақтың түрі. Аралас сабақ.

Сабақтың әдіс-тәсілдері: жаңа сабақты игеру, сұрақ – жауап.

Тірек білім мен біліктер: Газдарды жинау әдістері, катализатор.

Сабақ барысында

жүктеу/скачать 3.41 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 ... 14