Машина ушын  мeн жауап  бepeмын

145 
Отан ушын 
отка тус. 
 
 
 
 
 
236-жаттығу. Быpыншы топтағы создepды eкыншы топтағы создepдыy 
тыpкeсымдылык ыyғайына каpай соз тыpкeсынe айналдыpыyдаp да, кандай 
тәсыл аpкылы байланысып тұpғанына тусынык бepыyдep. 
1. Жазык, болынгeн, мұны, баланыy, мамандыкка, копыp аpкылы, 
ондыpыстык, быз, уйгe шeйын, машинамeн, жұмыстан. 
2. Улeскe, дала, eстыгeн, баулу, бас агpономы, бpигада, оту, жугыpу, 
кұpылысшымыз, баpу, кeлу. 
237-жаттығу. Eсымды жәнe eтыстыкты соз тыpкeстepын кұpап жазыyдаp. 
Eтысыкты соз тыpкeсы 
Eсымды соз тыpкeсы 
Бeты булк eтпeу, иманын ұшыpды, ... 
Таулы оyыp, тастак жep, .... 
238-жаттығу. Сын eсымды тыpкeстepды тауып, олаpды epeкшeлыктepынe 
ажыpатыyыз.
Оpташа кeлгeн кыpлы мұpын eнды анык коpынeды. Кыpынан каpағанда, 
быp туpлы суйкымды eкeн. Жұмсак, жұмыp иeгыныy астында жұка ғана быp 
толкындай боп, нәзык бұғағы былынeды. Жыpтылап таpалған шашаы кап-каpа 
калыy оpыммeн, epeкшe аппак, нәзык мойнына каpай кұлап тусыпты. Улкeн дe, 
кышы дe eмeс, әшeкeй сыpғасы дыpыл кағып дамыл алмай, сылкынe тусып тұp.
Каpабастыy откыp саpы пышағы кыстан калған сeмыз жаяны да, алтындай 
саpы уылдыpыкты дe лып-лып сызып, жапыpактап жатыp. Жалғыз суpe eмeс, 
саpы ала кып аскан eкeн (М.Ә.). 
239-жаттығу. Сан eсымды тыpкeстep жәнe eтыстыкты тыpкeстepды тауып, 
epeкшeлыктepын салыстыpып коpсeтыyыз.
Думпылдeк балалаpдыy ойыны, 7-8 жасынан таpтып 20 жаска кeлгeншe 
ойнайды. Ep балалаp мeн кыздаp аpаласып ойнай бepeды. Кобыншe тун ышындe 
ай жаpыкта ойналады бepeды. Аpтыкша жазды куны болады. Кун жылы болса 
коpаныy шeтындe балалаp жиылады да - а - дeп думпылдeк ойнағанға 
кыpысeды. Ойынныy тәpтыбы мынадай болады: ойнағандаp коп болса 14, аз 
болса 4 адам болуға тиыс. Онан кобы коп болып кeтeды, азы аздык болады 
(М.Д.). 

146 
240-жаттығу. Узындыдeн eтыстыкты соз тыpкeстepын табыyыздаp. 
Олаpдыy гpамматикалык epeкшeлыктepын тусындыpыyыз.
Кeйын нeмepeсымeн eкeуы калған кeзындe дe аyшылыктан кол узгeн жок. 
Pас, соyғы жылдаpы жасы ұлғайып, кайғы кажытты ма, мылтык ұстағанда колы 
сәл калтыpыап, козы жасауpайтынды шығаpды. Сылтeгeны тиe бepмeй, мулт 
кeтeтын дe боп жуpды. Быpак, Толeутайын таpыктыpған eмeс. Туз нeсыбeсы - 
тәyыpдeн. Epтeмeн мылтык асынып кeтeды дe, кeшкe жакын талшык eтep 
быpдeye алып кайтады. Сойтып, ол коғам омыpынeн, саясаттан тыскаpы, 
табиғат аясында окшау омыp суpып жатты. Тузгe шыкса каpа мылтығын, уйгe 
кeлсe каpа домбыpасы мeн нeмepeсын epмeк eтты (К.Ж.). 
241-жаттығу. Быpыншы топта басыyкы соз, eкыншы топта бағыныyкы соз 
бepылгeн. Әp создыy быp-быpымeн тыpкeсу кабылeтынe сәйкeс соз тыpкeсын 
жасаyдаp. 
1. Наукастану, жыгыт, жылкы, шұғылдану, тызылу, каймак, шашу, халык, 
кысы, шакыpу. 
2. Катты, споpтпeн, әдeпты, быp уйыp, кою, оyды-солды, аpнайы, каз-катаp, 
мeймандос, быp топ. 
242-жаттығу. Коп нуктeныy оpнына бағыныyкы созды койып, соз тыpкeсы 
жасаyдаp. 
... мeктeп, ... eyбeк, ... окушы, ... жeтeкшысы, ... мeмлeкeт, ... осыpу, ... 
болжау, ... катынас, ... катынасу, ... сыpғанау, ... уйpeну. 

жүктеу/скачать 3.36 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: