Сайфуллаев бауыржан нұрымбетұЛЫ
жүктеу/скачать 3.36 Mb. Pdf көрінісі
|
| 1) шаpтты бағыныyкы;
2) каpсылыкты бағыныyкы; 3) сeбeп бағыныyкы; 4) мeзгыл бағыныyкы; 5) кимыл-сын бағыныyкы; 6) максат бағыныyкы. 1. Шаpтты бағыныyкы сабактас. Кұpамындағы жай сойлeмдepыныy быpыншысы eкыншысындeгы ыстыy оpындалу нe оpындалмау шаpтын былдыpeтын кұpмаластыy туpы шаpтты бағыныyкы сабактас дeп аталады. Мысалы, Eyбeк eтсey epынбeй, тояды каpныy 177 тылeнбeй. Шаpтты бағыныyкы сабактастаpдыy кұpамындағы жай сойлeмдepдыy бағыныyкы сыyаpыныy баяндауышы тиянаксыз болып, сабактаса байланысады. Шаpтты бағыныyкы сабактас сойлeмныy сыyаpлаpыныy аpасына утыp койылады. Шаpтты бағыныyкы сабактас кұpмалас сойлeмныy бағыныyкы сыyаpыныy баяндауышыныy жасалу жолдаpы: 1) бағыныyкы сойлeмныy баяндауышы eтыстыктыy -са, -сe шаpтты pай тұлғасынан болады. Мысалы, Айткан созыy дұpыс болса, калғанын оздepы тусынe жатаp. 2) косeмшe тұлғалы eтыстыктыy -ма+й, -мe+й нeмeсe -майынша/мeйыншe, байыншы/бeйыншe, -пайынша/пeйыншe жұpнактаpынан болады. Мысалы, Бұл окиға дәл осы кундepдыy озындe тыным алмай, ұзын кұлак аpкылы тамам Тобыктыны шаpшап шыкты. Шындыктыy бeтын ашпайынша, жаpғак кұлағы жастыкка тимeды. 3) жатыс сeптыгындeгы откeн шактык eсымшeдeн болады. Мысалы, Мылтығын алып шыкпағанда, азулы каскыpдан кұтылуы eкыталай eды. Шаpтты бағыныyкы сабактас кұpмалас сойлeмныy бағыныyкы сыyаpына кайтсe, нe eтсe, кайткeндe, нe eткeндe, кайтпeйыншe, нe eтпeйыншe, кайтпeй, нe eтпeй? дeгeн сұpактаp койылады. Шаpтты бағыныyкы сабактас кұpмалас сойлeмныy бағыныyкы сыyаpыныy баяндауышыныy жасалу жолдаpы мeн сұpактаpыныy кeстeсы. Бағыныyкы сойлeмныy баяндауышы Баяндауышыныy тұлғалык бeлгысы Бағыныyкы сыyаpына койылатын сұpактаp Шаpтты pай -са, -сe Кайтсe? Нe eтсe? Косeмшe Ма+й, мe+й; -майынша/мeйыншe Кайтпeй? Нe eтпeй? Кайтпeйыншe? Нe eтпeйыншe? Eсымшe -ған+да, -гeн+дe Кайткeндe? Нe eткeндe? жүктеу/скачать 3.36 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|