Ттыпаны тзетуге арналан жаттыулар

Ттыпаны тзетуге арналан жаттыулар:
• Демді ішке тартып, шығару барысында дауысты 
дыбыстарды А, О, У, Ы, И, Е ...жекелей созып айту. Бұл 
жаттығу алған тынысты біразға жеткізуге жаттықтырады.
• 
Бір орында немесе асыкпай шеңбер жасап жүру кезінде 
дыбысты, буындарды, сөздерді, сөйлемді, ертегіні айтамыз. 
Мысалы:
• а- у- а- у- а- у;
• ап- ап- ап;
• Алма кетті домалап
Көше бойын жаалап.
Кім алманы табады
Сол ойыннан шыады 
• «Бауырсақ» ертегісін әңгімелеп, жүру.
• 
Оң аяқтан- сол аяққа секіру кезінде, демді ішке тартып, 
шығару кезінде айтамыз:
• упа- опа- ипа- апа
• па- по- пу- пы
• паф- поф- пуф- пыф
• хоп- хоп- хоп т.б.
• 
Кітапты оқығанда дауысты дыбыстарды созып оқимыз;
• Жиі ән салу;
• Әңгіме, ертегі мазмұндағанда да созып айтамыз.
• Диафрагмалды тыныс алу жаттығуларын орындау:
• М рынмен дем алып, м рыннан шыару, 
• М рынмен дем алып,ауыздан шыару 
• Тыныс аланда тек ішімізді озалуын баылау
• Иыымыз да, кеудеміз де көтерілмейді.
• Тыныс алу гимнастикалары мен ойындарын қолдану:
Екі ұрытты толтырып, балаға қарап үрлеу керек. Балаға да 
солай істеуін сұрап, егер үрлей алмаса, үйретеміз, көрсетеміз.
«Ж лдыздарды шырайы»
Жұлдыздар мен жүрекшелерді үрлеу, (қағаздан пішінді 
ойып қоямыз) заттарды ұшыру үшін үрлеу жылдамдығын 
арттырамыз.
«Жел мен көбелек»
Бұл тапсырма үшін кез келген гүл суреті бар картина қажет. 
Оған арнап көбелектің, қоңыздың суреті бар қағаз қиқымын 
жасап, ұшырамыз:
Көбелек глге онды,
Кенеттен жел соты
Көбелек те тоды
Глден ары ол шты.
«Кеме жзді»
Қағаздан жасалған кемені тегіс үстелге коямыз. Балаға кеме 
үстелдің соңына дейін жету үшін қалай үрлеу керек екенін 
алдымен көрсетеміз. Ойын баланың ұзақ, қатты тынысын 
дамытады. 
«Футбол»
Түрлі түсті қағаздан доп жасап, оны қақпаға үрлеп кіргіземіз. 
Баланың қарсыласы болып, онымен бірге ойнау керек. Кім 
допты қақпаға көп кіргізеді, сол жеңеді.
«‡ар жауды»
Бұл ойын баланың дем шығаруын созып, ерін бұлшық 
еттерін жаттықтыруға қолайлы. Мақтаны дөңгелектеп қар 
жасаймыз. Қыс мезгілін елестетіп, қардың қалай жауатынын 
көрсетеміз. Ұшырған мақталарды теріп алып, қайта қайталап 
ұшырамыз.
Ата-ана, мұғалім, логопед және бала да барлығы бірлесе 
жұмыс істегенде ғана ауыр кеселден құтылуға болады. Кейде 
тұтығудан бала толық жазылып кете алмаса да, жоғарыда 
аталған шараларды орындау – шамалы сөйлеуді жеңілдететіні 
даусыз. Ал мұның өзі тұтығу кеселімен ауыратын бала үшін аз 
қуаныш емес екені белгілі. Осылайша, өмірде өзінің басқалармен 
тең құқылы екендігіне баланың сенімі арта түсері сөзсіз.

111
110
МАЗМҰНЫ
Алғы сөз ................................................................. 3
Бала тілінің қалыптасуы....................................................4
«Сөйлесе білу де өнер»....................................................... 7
Сөйлеу тілі дамуының тежелуі......................................... 10
«Мен сөйлеуге асықпаймын».............................................16
Бала тілінің кеш дамып жатқанын қалай аңғарамыз?...........18
Сөйлеуге үйретудің алғашқы сатылары...............................19
Тілі шыға қоймаған баламен қарым-қатынас
жасау ерекшеліктері....................................................26
Баламен ерінбей сөйлесудің маңызы..................................29
Пассивті сөздік қорын толықтырудағы ойындар...............31
Белсенді сөйлеуді дамыту ойындары..................................33
Ұсақ қол моторикасын дамытуға арналған ойындар.............34
Еліктеуді дамытуға арналған ойындар................................37
Қимыл сөздерін дамытуға арналған ойындар.......................42
Баламен бірге сурет салу..................................................48
Есту қабілетінің дамуы....................................................51
Дұрыс тыныстауды жетілдіру...........................................52
Үй жағдайындағы психотерапия.......................................54
Бала дамуы үшін көмекке дайын болайық!!!........................57
Баланы қолдай алмау......................................................59
Дыбыстарды дұрыс айтуға дайындайтын артикуляциялық
жаттығулар кешені.........................................................60
Дыбыс айту кемшілігін түзету әдістемесі............................66
Ызың және ысқырық дыбыстарды дұрыс айтпау және
оларды түзету тәсілдері................................................... 72
Ш,Ж,Щ,Ч дыбыстарының айтылу кемшіліктері және
түзету тәсілдері...............................................................83
Л және жұмсақ Л дыбыстарын айтудағы кемшіліктер
мен оларды түзету жолдары................................................88
Р және жұмсақ Р дыбыстарының айтылу кемшіліктері
және түзету тәсілдері.......................................................91
К,Г,Х,Й дыбыстарының айтылу кемшіліктері және
түзету тәсілдері...............................................................94
Қазақ тіліндегі дыбыстардың айтылу кемшіліктері және
оларды түзету тәсілдері.................................................. 98
Тұтығу және оны түзетудің тиімді жолдары......................104

Теруге 06.11. 2020 ж. берілді. 
Басуға 10.11.2020 ж. қол қойылды. 
Пішімі 84×108/32. Офсеттік басылым.
Қаріп түрі «DS SchoolBook». Көлемі 6 б.т.
Таралымы 100 дана. Тапсырыс № 32.
Тапсырыс берушінің файлдарынан 
баспаханада басылды.