Семинар Жас ерекшелік психологиясының негізгі міндеттері
семинар 1. Бастауыш сынып оқушыларының таным процестерінің даму ерекшеліктері
жүктеу/скачать 0.82 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 3. Бастауыш сынып оқушыларының мінез-құлқындағы қиындықтар 4. Бастауыш сынып оқушыларының қарым-қатынас жүйесі
| 11 семинар
1. Бастауыш сынып оқушыларының таным процестерінің даму ерекшеліктері 2. Бастауыш сынып оқушыларының жеке тұлғасының дамуы 3. Бастауыш сынып оқушыларының мінез-құлқындағы қиындықтар 4. Бастауыш сынып оқушыларының қарым-қатынас жүйесі Бастауыш мектеп жасындағылардың дамуының жалпы шарты. Оқу іс- әрекеті кіші мектептегілердің жетекші іс-әрекеті ретінде. Оқу іс-әрекетінің жалпы құрылымы, қалыптасу заңдылықтары. Мектептегі алғашқы теориялық ойлаудың қалыптасуы (Д.Б.Эльконин, В.В.Давыдов). Ақыл -ой әрекеті мен ұғымдарды сатылап қалыптастыру (П.Я.Гальперин). Бастауыш мектеп жасындағы баланың психикалық процестерінің дамуының негізгі заңдылықтары. Кіші мектептегілердің сөзінің дамуы. Сөзді ұғыну мәселесі,оның элементтері, формалары, оқытудың әртүрлі вариантындағы функциялары (Д.Б.Эльконин, А.К.Маркова, С.Н.Карпова). Эмоция-ерік сферасының дамуы (Г.Г.Кравцова). Бастауыш мектеп жасындағы баланың мінезінің дамуы. Рефлексияның алғашқы формалары. Құрбыларымен қарым- қатынасы. Мектепке келген кезде баланың сөздік қорының көлемі ұлғаяы, ол басқа адамдармен өзінің өміріне байлынысты болып жатқан жағдайлар жайлы оңай түрде түсінісе алады. Егер үш жастағы қалыпты дамыған бала 500-ге дейін және одан көп сөздерді қолданса, алты жастағы бала 3000-нан 7000-ға дейін сөздерді қолдана алады. Бастауыш мектепте баланың сөздік қоры зат есімнен, етістіктен, есімдіктен, сан есімнен құралады. Тілдің дамуы баланың тілге деген қарым-қатынасында байланысатын тек лингвистикалық мүмкіндіктер арқылы жүрмейді. Бала сөздің дыбысталуын тыңайды және оған баға береді. Егер де балаға сөздің кейбір заңдылықтарын түсіндіретін болсақ, онда ол өзінің жаңа жаңалықтарыдағы танымдық тілге белсенділігін аудара бастайды және ойнай отырып анализді өндіреді. Тілді меңгеру, әдетте, баланың тілге деген қарым-қатынасындағы белсенділігімен анықталады. Бұл белсенділік сөзжасамдарда білінеді және берілген тапсырмаға сай дұрыс сөзді таба білуде де көрінеді. Төменгі сыныптағы оқушылара туған тілінің жүйесіне байланысты бағдар пайда болады. Тілдің дыбыстық қабыршағы – 6-7 жастағы балаға арналған белсенді, ерекше түрдегі заттық әрекет болып табылады. 6-7 жаста бала тілдің күрделі грамматикалық жүйесін меңгереді, ол сөйлейтін тіл оның туған тіліне айналады. Егер де бала бала-бақшаға барған болса, ол сөздің анализдік дағдыларын оқуы тиіс. Ол сөздің дыбыстық анализін өндіре алады және оны құрайтын дыбыстарға сәйкес орналастырады, сөздегі дыбыстарды ажыратады. Бала арнайы оқыту кезінде дыбыстық жүйеге байланысты сөзді айта алады. Сөздің дыбыстық анализі оқу мен жазуға әсер етеді. Оқу – бастауыш сынып оқушыларының негізгі іс-әрекеті Ішкі позицияға сәйкестілікті меңгергенде ғана шын мәнінде оқушы болады.Ол оқу әрекетінің өзі үшін маңызды екенін түсіне бастайды.Ойынға деген қызығушылықты жо,алту оқу мотивтерінің даму ерекшеліктерімен байланысты. Н.И.Гуткина 3-5 жас аралығындағы балалар ойын үрдісінен қанағаттанады,ал 5-6 жаста үрдістен ғана емес,сонымен қатар ннәтижесінен,яғни ұтыстан да қанағат алады.Ереже бойынша ойналатын ойында,жоғары мектепке дейінгі кезеңде және бастауыш сыныптық кезеңде ойынды кім жақсы меңгерсе,сол ұтысқа жетеді.Бастауыш сыныптық кезеңде басты әрекет оқу болып табылады.Бала өмірінде 10-11 жас уақытпен күшті талап ететін күрделі әрекет.Әрине,оның белгілі бір құрылымы бар. Д.Б.Элькониннің ұсынған оқу әрекеттерінің компаненттерін қысқаша қарастырайық. Бірінші компонент - мотивация. Оқу әрекеті көп мотивті ол әртүрлі оқу мотивтерімен бағытталады және талаптанады.Олардың ішінде оқу міндеттеріне аса тапе- тең мотивтер бар,егер осылар оқушы бойында қалыптасса,оның оқу жұмысы мәнді әрі тиімді бола бастайды.Д.Б.Эльконин оларды оқу –танымдық мотивтер деп атайды.Бұл оқу әрекетінің мазмұнына және әрекет үрдісіне қызығушылық.Балаға тек нәтижелер ғана түрткі болмауы керек,сонымен қатар жеке өсу,өздігінен жетілу,өзінің жақсы қасиеттерін,қабілеттерін саналы түрде тәрбиелеп жетілдіру мотиві. Екінші компонент - оқу міндеті, яғни бала тапсырмаларды орындау кезінде жалпы әрекет тәсілдерін меңгереді.Оқу тапсырмасын басқа тапсырмалардан ажырата білуі қажет.Әдетте балалар көп нақты тапсырмаларды орындай отырып,оларды шешудің жалпы тәсілдерін өздері үшін күтпеген жағдайд түрінде ашады,бұл тәсілді балар түрліше орындап,осыған ұқсас тапсырмаларда қате жібереді. Дамыта оқыту оқушы мен мұғалімнің арасындағы сынып тапсырмаларын орындаудың ортақ тәсілдерін қалыптастыру.Мұндай жағдайда жалпы тәсіл үлгі ретінде болады да,ал қателер көп кездеспейді және тез жойылады. Оқу операциялары (3 компонент) – әрекет тәсілінің құрамына кіреді.Операциялар оқу тапсырмалары оқу әрекеттерінің негізгі құрылымы болып табылады.Әрбір оқу операциясы өңделуі керек.Дамыта оқу бағдарламасы П.Я.Гальперин жүйесі бойынша,кезеңдегі өңдеуді қарастырады.Оқушы операция құрылымында толық бағдар алып,мұғалімнің қадағалауы бойынша орындайды.Практикалық түрде қатесіз орындауды үйреніп,ол айтып салуға көшеді және соңында операция құрамын қысқарту кезеңінде тапсырманы ойша тез шешіп,мұғалімге дайын жауапты ғана айтады. Төртінші компонент - қадағалау. Алғашында оқу жұмысын мұғалім қадағалайды. Бірақ біртіндеп олар қадағаламайтын болады.Қадағалаусыз өзіндік оқу әрекетін толық ашу мүмкін емес,сондықтан да қадағалауға үйрету педагогтың маңызды және күрделі міндеті.Жұмысты соңғы нәтижесінде қадағалау жеткіліксіз (тапсырманың дұрыс немесе қате орындалуы). Балаға өзінің оқу жұмысының үрдісін қадағалауды үйрету зейін сияқты психикалық функцияның қалыптасуына ықпал етеді. жүктеу/скачать 0.82 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|