Үшінші бөлім бойынша тұжырым
Қaзіргі қоғaмдa шешендер
мен шешендік сөздердің, шaршы топтың
сипaты өзгерді: шешендер
білім-ғылым, оқy-aғaртy, тәлім-тәрбие, мәдениет-
өнер тaқырыптaрын қозғaғaн көркем сөз иелері aқындaр мен жaзyшылaр,
ғaлымдaр, жyрнaлистер болсa, тыңдayшы топ – білім-ғылым, оқy-aғaртy,
мәдениет сaлaсындaғы көпшлік. Кейінгі қоғaмдa шешендік өнердің көрінетін
Шешен бейнесі жеке тұлғaлық ерекшеліктермен шектелмейді. Ол ел-
жұрттың өмір-сaлтынaн, зaмaнa тaлaбы секілді көптеген фaкторлaрдың
ықпaлдaрдың нәтижеснде қaлыптaсaтыны aйқын. Әр зaмaндa шешендердің өз
келбет-кейпі, бейнесі жaсaлғaны дa шындық.
Бейвербалды қатынас құралын оқып үйренуде төмендегі ғылымдарға
жүгінеміз: 1. Кинесикa − адамның ішкі сезімі және көңіл күйі;
ым-ишара, бет
құбылыстары, дене мүшелерінің қозғалыстары (пантомимика), бүкіл дене
қозғалысы қимыл мен ым арқылы ғана жасалатын қозғалыс, дене тұрысы,
қалып, кейіп, бас ию, жүріс, келбет. 2. Такесика − жанасқан қарым-қатынас
жағдайында болатын құбылыстар: қол алысуда, сүйісуде, тиіп кеткенде,
сипағанда және т.б. 3. Проксемика − кеңістікте болған қатынаста адамдардың
орналасуын зерттейтін ғылым саласы. Жалпы
адамдардың қарым-қатынасына
қатысты әрекеттер екі үлкен тармақтан тұрады. Оның бірі − тілдік қатынас,
екіншісі − тілсіз қатынас. Тілдік қатынас пен тілсіз қатынастың ұқсастықтары
да, айырмашылықтары да бар. Бұл қатынастардың сәйкес жақтары: олардың
екеуі де, біріншіден, адамдардың бір бірімен байланысын қамтамасыз етеді.
Екіншіден, тілдік қатынаста да, тілсіз қатынаста да белгілі бір дерек, ой,
мағлұмат
хабарланады, бірақ тілсіз қатынаста хабар шартты түрде болуы
мүмкін. Үшіншіден, тілдік, тілсіз қатынас та адамдардың өзара түсінісуіне жол
ашады. Ұғынысу тікелей жолмен емес, сырттай болуы да мүмкін, мұндай
жағдайда да адамның белгілі бір хабарды ұғып, соған қатысты іс әрекет
жасауына мүмкіндік туады.
Дауысты игере білу – шешендік шеберліктің маңызды көрсеткіші. Кәсіби сөйлеу дауысының негізгі қасиеттері деп төмендегі қасиеттерді атауға болады:
дыбыс күшінің жеткіліктігі;
дауыстың жіберілуі;
дыбыстың жылжымалылығы;
дауыс тембрі.
Презентация (лат.рraesento – тұсаукесер) – бір нәрсені көрсетуге (ұйым,
жоба, өнім және т.б.) арналған құжат немесе құжаттар жиынтығы.
Презентацияның мақсаты – көрермендерге
ыңғайлы нысанда презентация
масылдықты, надандықты және өзге де моралдық жағымсыз әрекеттерді
әшкерелеп, оны күлкімен емдеудегі сатираның рөлі орасан. Сол арқылы сатира
бізді ұятты істерден, жат қылықтардан құтқарады. Әр істі орнымен, жөн-
жосығымен дұрыс жасауымызға бейімдейді. Сатираның көзі өткір, тілі удай
ащы болғанымен тигізетін пайдасы ұшан-теңіз.
Сонысымен адам баласының
жадында ұзақ сақталады және тәрбиелік мәні өте зор.