Екінші нұсқада, егер шарт жасасу міндетті болып табылатын тарап жолдаған шарт жобасына отыз күңцік мерзім ішінде оған деген қайшы пікірлер хаттамасы алынса, онда бұл тарап пікір қайшылығы хаттамасын алғаннан бастап отыз күн ішінде басқа тарапқа шартты оның редакциясында қабылдағаны туралы не пікір қайшылығы хаттамасын қабылдамағаны жайында хабар береді.
Пікір қайшылығы хаттамасы қабылданбаса не оны қараудың нәтижесі жайында хабар алынбаса, пікір қайшылығы хаттамасын жолдаған тарап шарт жасасу кезінде туыңдаған пікір қайшылығын соттың қарауына жіберуге құқылы.
Акцепттің пікір қайшылығы хаттамасын жасауы немесе пікір қайшылыгын сот қарауына беруі үшін АК-ның 399-бабында белгіленген мерзімдер бірдей (отыз күн). Бұл мерзімнен шатасуға жол бермейді. Сонымен қатар бұл жоғарыда аталған барлық әрекеттерді жасау үшін ақылға қонымды мерзім.
Бұл мерзімдер императивтік емес. Шарттардың кейбір түрлері үшін заңнамада, ал кейбір жағдайларда — тараптардың келісімімен өзге мерзімдер белгіленуі мүмкін.
Шарт жасасуға міндетті тарап оны жасасудан жалтарса, екінші тарап оны мәжбүр ету туралы жөне оған шығындарды төлеттіру туралы талап қойып сотқа жүгінуге құқылы (АК-ның 399-бабының 4-тармағы).
Бірақ, кейбір жағдайларда бұл ережеден ауытқу бар. Ресейдікіне қарағанда Қазақстанның Азаматтық кодексіңце аддьш ала шарт жасасқан тарапты негізгі шартты жасасуға мәжбүрлеу көзделмеген. Екінші тарап тек шығынның өтелуін ғана талап ете алады (390-бап).
Шығындарды өтеу, АК-ның 9-бабының 4-тармағының жөне 350-бабының ережелері бойынша жүргізіледі.
Жалпы ереже бойынша шарт жасасу кезінде туындаған пікір қайшылықтарьш тараптардың өздері шешеді, оларды соттьщ қарауьша бермейді. Егер ол қайшылықтарды тараптардың өздері шеше алмаса шарт жасалмаған болып саналады, тараптар арасындағы қатынас тоқтайды.
АК-ның 400-бабына сәйкес шартқа дейінгі дауларды сотта қарауға болатын тек екі жағдай бар:
шарт жасасудан бас тартушы тарап үшін шарт жасасу міндетті болғанда (АК-ның 399-бабының 2-3-тармақтары);
пікір қайшылығын сот (мемлекеттік немесе төрелік) қарауьша беру жөнінде тараптардың келісімі болса. Мүңдай келісім пророгациялық немесе төрелік деп аталады.
Пікір қайшылығы сотта қаралғанда, шарттың тараптар келісе алмаған ережелерін сот анықтайды. Ол шешімге тараптар бағынуға тиіс.
Шарт алдындағы даулар бойынша сот шешімдері межбүрлеп орындату жөнінде ешқандай өрекеттерді керек етпейді, онда тек құқық құрушы маңыз бар.
Достарыңызбен бөлісу: |