Мухалл1и пайдалл1и гьакъилл1и, ялъибор ихводушащув вошуди ащт1агьи экьи бужолъидиболо

Вахуннир вук1водду реххула мигажуя вохор ихводуша. Босан бик1водду, гьегев гьевгъгъва вохор вук1воч1игугъводду – жибгу ленщурл1и кьехва гьегещур мигажул1и ил1уло боххондду, гьегер гьац1агъо игьиддудду. Гьегеб гьегелдду бик1водиболо себлодохъи бик1водиболо ц1инноссу, амма гьегещурул зубодул ругъгъвондду рок1водду, аллагьищди гьегев энщхъогу валибригьи, ихводушащди дунялла вотадду лъобгу вошо.

- Жъе, воццул, рокъидду гьалт1унну, - гъодду гьит1ондду мич1и воццуди, - ихвобло ил1ир чончи гьалт1уннир и, гьалт1ило чончи бел1идя.

Амма воч1ухвол воццул разол лъич1игу, ибгу маишати, ихвобло данно, дуруси игьидду ч1еркьидягъодду гьит1ондду. Воч1ухволуди гьит1онохъибагъо бик1уду буккудядду, авжадду гьегевул маишати ч1еркьир.

- Дий гьажати ссу имагвагу кьехвади риц1и мигажулодду вук1уду, - гъодду ч1угьунниддуло гьит1ондду, гьоч1о воч1ухвашди боч1адду ихводул1и рохъи.

- Диболо ч1аранни кьехва бик1к1умадо, - гъоддуло гьит1ондду, вокьалхъисси воццуди боч1адду ихводул1и лом. Гьоч1о мич1ищуй руккудду ихводул1и лъиромчу. Воч1ухва воццуди рохъи къач1ання бик1водду, вокьалхъиссищди лом гирдя бик1водду, мич1игъиб воццуди лъиромчуллол1и т1алабло идя бик1водду, жиб-жиб ихвохъиб гвалулакку ленщурл1и ссагьило бак1аруння бик1водду. Гьегебалла булондду эбигъгъваболо ригьи. Бич1ч1уннидду воч1ухва воццубо живгу ч1ило вуккубгъиб: энщди рохъиллол1ило т1алаб игьидду, ленщур мич1и воццуйгъво гъгъощир. Ч1угьунниб воццубо гьилуч1игу энщубгу тухилъирой мук1ур лъидулореху, гьегев вот1онгуч1игу ишукку гьервади вулондду. Бигьуригьи вол1идду гьегев, ащт1агьи бахуннирсси Гьиласси Гвалдагъоддусси къват1ихо вохъодду.

- Ассалам алейкум, ащт1агьи! – гъодду гьит1ондду вошуди.

- Ссаламул1и гъгъиммати игьиддуссугу, ц1ц1иягвагу хъабхъашодду икуннявугъи ден мен, - гъодду гъуллиддулореху, ащт1агьиллоди рац1ц1индду:

- Ц1инноле дубо мухал ялъибор кеч1ил? – гъодду.

- Ц1инноссу, - гъодду жъаваб иччидду ихводушащув воч1ухва вошуди.

- Гьолддуссол дан ц1инноссял адам – диб золо миц1ц1а элло, - гъодду бергьандду ащт1агьуди гьигир пара вук1к1ундду гьегев.

Беркъагу вокьалхъисси ихводушащув вошуболо бич1ч1уннидду энщдигу адаллъир игьибгъиб: рази лъич1игу вокьугу вахунну. Вугьу ургъуннигуч1игу, гьегевло къечалагу вулондду ихволакку.

Гьегев вохъодду ащт1агьи бахуннирсси гьедебгу къват1ихо, воч1ухва воццула бул1ибгу дан гьегешилало бул1идду.

- Ивади вот1у дивул воццул? – гъодду ургъелло буккудду, гьоч1о мич1и ц1ц1уд1ур воцци вулондду гьедевул хъалиду.

Вол1идду гьегев, вол1идду, гьоч1о рехудуло вуккудду ащт1агьиллохо.

- Ассалам алейкум, ащт1агьи! – гъодду къордду мич1и воццуди.

- Дуб ссаламул1и гъгъиммати игьиддуссугу, ден мен гьунк1алгу вук1к1уння вугъи, - гъодду жаваб иччидду ащт1агьиллоди. – Ц1инноле дубо мухал ялъибор кеч1ил?

- Экьил ц1иннич1игу бок1удя, дин ихводушажа, гьегелубо, воцци, ибгу дан ц1ц1инно: кеч1илло, мухалло, бок1удогуссял хабардулло.

Жъереху, босон дий муха, - гъодду гьит1ондду ащт1агьиллоди.

- Чончи, - гъодду гьит1ондду ихводушащув вошуди. – Жибгу мин бокьиди бет1инноссубреху, дило анччиб. Мин себлъиболло рошо гьит1омор, дин дуб мигъуллакку рокьочул рукъидя. Дин вул1ило анччиду бик1вобор, дин вук1к1унну лъидя.

Ащт1агьи разило лъидду, ихводушащув вошо муха босамадо авжадду.

- Онщигу дин ича бещолъир вугъи. Зологу букьидду бигъи, инукку инало лълъенно данно рикъудягьалла. Якъи дин ичил лълъен ц1ц1аду, амма гъадору лълъен зархудду ригъи. Йоломадоссу ичил эби игьиболло гъадорухво л1ерди. Гьербигьи дин рихи анжидилодду, зарло бихъонлъиреху, к1ол игьи. Гьинжъелло йоломадоссу ичил. Онщило дин таннолъи диргу миярлореху, миярул1и щогъгъваллохъи ц1ц1адолъи ибулгу ичил. Дибо рок1волло бигъгъо: гъадорло гьонолдду зархуддуссиригьи, экьисси содолъирлехъегъо бик1удя гьегелл1ол миярдаладду. Вулон дин гъадорхъи лъовалореху, рикволъи мич1и ц1а. Себ заман рик1во ц1а – гьегеб биквор абжадду гъадор. Сирди дин гьегер ц1а диргу миярул1и щогъгъваллохоло диргу анжидухволо рехъидохвобугъодду, дин вохудвадигу гьеллидду вулон. Гьарч1онреху, ибгу дан ц1атодду, анжидило дир миярул1и щогъгъвало реккуло.

Ащт1агьи кьапешоддулореху, себ эбиболо гьит1омадо бик1водду, амма къвот1и рок1волло бигъгъобригьи, анччидду бигъидду.
- Рик1волъи дин миярул1и щогъгъвало рик1воблълъугуреху, вулон гьудваххардду. Гьудугъгъвон анжидухъи ракъи решобиллореху, игьи инква. Вулон онщило чониводи, гьагъгъорадо: белирдул.

Шамми анжидилодду, ч1егу жъаби. Гьегелил1и рикьи иквон, бак1волол геллолъи ангибала.

Ащт1агьи гьинжъелло к1ол архомадо бик1водду, амма ягьи игьидду.

- Онщигу дибо гьагъгъо ч1егу баходдусси пера. «Эбиди биссиди ч1еркьиссу?» - гъодду рац1ц1ин дин гьегелихъи.

- «Гьоноб ссигьи ссубдди гьит1омадо, эндди дич1улч1у ригьугъводи гьунц1ц1и раччуннирдду», - гъодду жавабло иччидду, себгъиб пера абжа себлогъиб ч1иннир. Дин гьегейил йогъоллъилореху, гьегелихъи гьит1он, гьунц1ц1и дий раччунногъодду. Гьунц1ц1и ригьугу ригъгъобгъиб бит1игъо бик1удядду. Чомло зубуллакку ч1егуло белирул1и бак1вол занк1уннидду биц1идду бигъи гьунц1ц1иди. Тихоллъи дин пердулло инквалч1уреху, бок1воллъи гьегелила гьунц1ц1илогуссол бак1вололлореху, вулон ишва. Себгъиб пера бехуду беккурадо абжареху, дин гьегелла ц1ул жъаби. Себгъиб рагьал ц1улулл1и дункунни онщич1у, себлогъиб рагьалуди дин решиноло шаммолъи.

Дин релобахъи решинол1и рагьалло биччиреху, онщило гьило вут1и гелли. Дин бигьуригьи гьегебалла гелгедир вугъи, гьанк1ешо чук1вобиллодду, ахирло дибо гьагъгъо гьунч1орл1и хвололореху, дин гьегелло гьило лъибди.

Ягьи идугу билддич1игу, ащт1агьиллоди къордду:

- Экьисси пухьумашагъилреху мен!

- Гьа, гьелддуле! – гъодду къордду ихводушащув вошуди. – Жъе, гьоба гьагъгъолъо мигъул.

Авжадду гьегев ащт1агьуч1у мигъуллакку рокьочул ч1ч1урк1к1вонну, гаркьи вохъобригьи, гьегелч1у бесун къиннолдду. Гьегелълъукку рейло лъибдду вогъгъодду гьегещув ч1егуло воцци. Лъобулгулло воццул ишвало волондду, авжадду сору вахуннирло, имур ихводула сору рокъидду гьалт1уннирло.

- Див вошо, дувогу гьагъгъор дин – себгъиб чук1а диб гьинжъер шудила, желъал ссулъибор щела вуч1идя дин, мин мингу севгу воккудя, ибгу ханлъирло дуч1у квокьи бик1удя. Вол1и, зуди бигъолъо инукку имало дубогу гьажъатигъодду ч1облълъу себ-себ бужурлогусси милки, къинт1илъир руккуболло, гьажъатиб буккуболло дуйгу кабду парагъгъати миса бик1уду - гъодду.

Вошо имулоло анччидду, гьегер ссаати вулондду имуб амру т1обанноллу. Гьегещди сору бихидду бигьугу орсило, вол1о вук1водду ибгу ханлъир биччидду, энщубогу багъу ч1об мисалла – билола бик1воб, гьинулъирола бик1воб, гьонл1и бик1воб, ялъибор алхулл1и решл1и бик1воб, игьир бок1водду энщуйгу золо багъвол хъалал.

Зудол богъолдду бигьолгу хъалаллореху, рази-ракидохъи ишва вушодду. Имуди л1ердило валидду, рац1ц1индду:

- Эбгъил, вошо, игьиде дуйгу милкил дин молълъигьирохъиба, бик1удяле дуб гьинни кабду миса къинт1илъир ригъгъобор? – гъодду.

- Бик1удя, има! – гъодду гьит1ондду вошуди. – Инукку имало дибогу миса багъу ч1оч1облълъу, - биладахъило, гьинулъиролало, - дин игьи золо багъвол хъалал.

- Ургъел дула, див вошо, - гъодду гьит1ондду имуди, - мин игьибул милкил дин гьит1онохъибассол ссу. Беч1улгу хъалалиди, вошо, къинт1илъироч1укку жъиргъидосся мин. Дин духъи ходидду бигъи: ибгу ханлъирола восонлъогъо гьилла ссубулло бужурол1олло адамдду, гьегевул дуво гьилубгъво, гьегевуллогу нокволл1улъирло биччогъодду. Гьегелудижа дуй къинт1илъир ригъгъобригьи иччидя бужурлогусси кабду к1ол. Ц1иннидду бик1воб: гьек1ащув бужурол1и гьомологъи иб мисалла, гьелълъу милкило, гьинни кабду мисало иннагуло бисиння.
МАЩХЪИЛ – МИСИДИЛЧ1У ХХЕРА

(эрменолуб халгъгъилл1и муха)

 Иннаболо вахуннир вук1водду бигьугу маишатилогусси бурт1а хан. Гьегев беркъа-беркъа вазирадач1у къечалагу хохолщуб ролалло боладду вулиння вук1водду городахъило гьонадал1ило халгъгъилди эншилогу эби гьит1омадоболо анччиду.

Онщигу сер гьонл1и ханщуйо бади йуккудду зологу багъу йоши. Гьегей гьагъгъобщди гьит1иння бик1водду: ц1ц1адуло ай, икуннуло ай, гьелло гьарч1инну гъгъощиддулогу, - гъодду. Ханщди, вугъгъво энщубгу хъалаллолодду, вазирадахъи гьит1ондду:

— Пулан гьонл1и яхуннир и багъу йоши. Волондду гьит1ом, ханщуй гьажъатигъо жий гьорч1ч1илъо йичиннудду, - гъодду.

Вазирадул волондду гьедер гьонл1ило, бисонлъидду йошул1и милкило, тамашалъир игьидду гьегелл1и багъулъирола. Гьегелуди гьит1ондду йошул1и имухъило илухъило хан гьайран лъиддугъво биссий йошуч1укку, гьегей йичинну къворокъоддугъво гьедевдду.

Йошул1и има вук1водду мискин хур бекьидя гьек1ва. Бужуч1игу гьегев, ханщди энщуй йошуй гьегебгъгъва гъгъиммати иччидягъодду. Амма ханщувул адамди гьегещуб рок1во бигъолдду, гьербигьи гьегещди гьит1ондду:

— Ищил ханщувул сседукку гьалт1уннял, гьещуб амурулла рокъидду бик1удя. Онщило рац1ц1индду йошухъи:

— Дий йоши, ханщди элтадду энщувулгу вазирадул мин ходу. Эбилехъе гьигилухъи гьит1инно? – гъодду.

Йошуди рац1ц1индду:

— Ханщуб мащхъил эбигъил? – гъодду.

- Мин эбгъил, диб белир, лъайле рухидду? Эби мащхъилгъил ханщуб бик1удя? Гьегещч1у квокьи дунял, энщурогу ч1обгъиб идя, ил1ил – гьегещувул сседукку гьалт1уннял, - гъодду гьит1ондду имуди.

— Гьелдду ссу, див кунт1уч1у бик1уду буккудя эби илъиболло мащхъил, ссудигуло ден гьещуй кунт1уй йилинносся, - гъодду гьит1ондду йошуди.

Волондду вазирадул, бехъолдду ханщхъо йошул1и жъаваб. Тамашалъир игьидду ханщди, амма иду сабаб бик1воч1игу, йошухъич1ч1ало къвот1и игьидду мащхъил бихиду. Боч1адду гьегещди гьоч1о бигьа мащхъил – авжадду т1амссибдул бещду ругьунлъир. Гьегеб мащхъил бихибригьи, ханщди бещидду энщуйгу нусаллълъий багъу т1амссалореху, элтадду гьеделлълъий сагъватилъо. Йошубо багъу ч1одду т1амсса. Имухъило илухъило релъо-зубуло шур игьиду, гьегей йилондду вазирадуллогу сору ханщуйо рейди.

Ханщди гьокьугу зубуло гьокьугу релъоло нусхъвор игьидду. Йичондду ханщди гьорч1ч1и, авжадду вахуннир гьегевул гъгъиммати-гъгъадирулогу.

Рулондду сер решинболо, ч1егуболо, хан гьинжъелло авжадду хохолщубул ролаллогу энщубулгу городал1ило гьонадал1ило ссордир, халгъгъилди эншилогу гьит1омадосси дан ц1инну.

Себ онщигу гьегелддугу ссордирссиригьи, хан гъгъощщидду хъачагъахо кводи. Гьегещуб пишало ц1иннидду, гьегелуди гьегев к1к1вабдич1игу, бурт1а купецищуй вахолдду.

Купецищди хан бот1и гьакъуладило вушолдду, иччидду гьегешхъо михи, риххолдду т1амсса бещогъодду. Ханщди бещидду т1амсса, энлълъибо бади бигъгъидя т1амсса дунялла себгуло ссубгвасси багъу. Гьегеб т1амсса гьагъгъобригьи, купецищуй гьорч1ч1уди гьит1ондду кунт1ухъи:

— Гьегев т1аммо беч1ухва т1амсса бещду. Гьегеб бехъолъо ханщуй ссагъватилъо, гьедещдило налъи гьила реддоссябу рисиння, - гъодду.

Купеци вулондду бот1и гьакъулади т1амссибдул бещдящхъолореху, гьегещхъи гьит1ондду:

— Гьажъати иду ханщуй ссагъвати. Бещо т1амсса, амма ц1иннидду бик1воб, дуннялла гьегелч1у багъу себло бик1уду лъидоссялъир. Гьегелл1и беч1ухвалъирло бик1уду буккудя ханщур залулла рокъиб, лъингъгъвасси беч1ухвало тигу мич1ило тигу. Диб т1алаб т1обаннолъиссубор, дуч1у галла миярло рик1удосся, - гъодду.

Гьегеб анлъибригьи, хан золо воргьандду, энщургу гьакъул1и беххулалъирло гъгъаблъирло гьегещубо чончи ц1иння бик1водду. Гьегещди бещидду т1амсса миярек1ващди гьит1онохъибасси. Т1амссул1и бик1унула бещидду гьарпил (энщуйгу гьорч1ч1удиссугу балидоссягьалла) эншила къинт1илъиргъореху, жив ворч1уннолъогъодду ходидду. Купеци гьалт1ола золо разило лъиддуреху, т1амсса бигъгъолдду ханщуб хъалалло. Вазирадади ц1иннолдду ханщуй гьорч1ч1убо ссагъватилъогъо бигъгъодду. Гьегей гьорч1ч1уди т1амсса абхволдду, гьегеб лъингъгъвасси мич1ило беч1ухвало бисонссубригьи, тамашалъир игьидду. Ибгу т1амссул1и гьисаб игьибригьи, себ бик1унул1и гьагъгъодду гьарпил. Хъвардиб данно балидду, кунт1ула бул1иб дан ц1иннибригьи, ханщуй гьорч1ч1ул1и босо таннидду. Хан гьегелч1у сседуло гьокьулдило, борц1ц1ададило, решимададило ссордя вук1водду дунялла, амма гьегеллълъибо рок1воллоло бигъгъидосся бик1водду гьегев гьегебгвасси данлълъиво бади вуккудягъодду.

Ханщуй гьорч1ч1уди амру иччидду т1амсса бещиб гьек1ва гьину шанногу, зарал тигу хъалаллълъиво гьини вохъолъогъодду. Вазирадул купецилогу сору волондду гьегещхъо ишва, кабдду бот1и гьакъулади, амма хан золо бат1а лъидду вук1вороди, гьегелуво гьегев ц1иннич1игу. Т1амссибдул бещдя вучондду байниллоло, авчолддуло, ц1ивол ролалло бололддуреху, вучондду ханщуб хъалалло. Купецищди молълъигьидду гьегещхъи экьи вук1уду вуккудяболо хъалалч1у гьину, экьи къулунняболо гьеделуй. Хан гьакъулади гьинни кабдибригьи, ханщуй гьорч1ч1и гьегер ссаати лъибдду гьегещхъо, гьегевул гаркьило вац1идду, гьоббадидду.

— Гьумжа гьит1омадо, гьорч1ч1и, - гъодду гьит1ондду ханщди, - мащхъил – мисидилч1уло ххерагъодду.
Пиринч1ул1и гага

(вьетнамл1и муха)

Зологу беркъагу, дунялла къирло бижунносся ригьи, адамий вахунну реччин бик1водду. Лъалло гьеч1егъгъидоло гьалт1уння вок1водду гьегевул гьанноххилогъгъвасси, амма эби игьиболло гьегелубо бажъарунносся бик1водду бигъгъуло маишати иду. Гьигилдду реччин маишати адамий гъгъощирссиригьи, эбигъилреху босиння гьайванал1и гьакъилл1и, зологуло гьигийилгъгъва мич1ол лъанц1ц1ал1и гьакъилл1и.

Онщигу решиноласси шан онщило гьикьу гьарч1омригьи, гьегеллълъибо гьагъгъодду адамло, гьину шанногуссол гьайвамилло экьи азабулаболо, гьегелл1и гьегелуло рок1во узадидду. Гьегеб ургъуннир абжадду экьилехъегъо гьегелуй кумеки идодду. Бигьуригьи ургъуннидду решиноласси шан, ахирло къвот1и игьидду себ дан идури: дунялло пиринч1и бел1елдду. Амма гьегеллълъибо ц1иннир бик1воч1игу, адамийло, гьайвамайло, воч1ухволуйло, мич1олуйло икунну бигьа бик1уду буккубор, гьегеб эбигъгъва беч1ухвалъирол1и бик1удяболо. Гьербигьи решиноласси шанобо рок1волло бигъгъодду дунялла вахуннирссол ибулгу бадило вак1аруннидду, гьегелухъи эннухъигу рац1ц1инну.

Кав лудо к1вабдолъибригьи, дунялла ибгъибгъгъва шан, еч1ухвол ащт1агьалаккуло пилилилаккуло айжадду, лъанц1ц1ало ехъило ехуду сседу рейло яххидду. Гьегейил ибулгу як1аруннибригьи, тахила гьогъгъу бик1воддусси решиноласси шаноди гьайвамахъи гьит1ондду, пиринч1ул1и гага эригъгъвасси рик1уду руккудяболо, энлълъий агъгъилу иччогъодду. Лесседу бет1ондду пил.

- Ибданч1у чончи бик1удя, - гъодду гьит1ондду гьегелдди, - пиринч1ул1и гага денгъгъвасси реч1ухва игьибор.

- Гьелддусси гага рик1уддя мок1вогу реч1ухва, - гъодду разол лъич1игу гъалбац1ило ц1иркъило, - гьегер иду руккудя ищил1и гумугигъгъвасси.

- Бит1игу, - гъодду бокьиди бет1ондду сей, - амма зологу чончи бик1удя бигъи гьегер гага денгъгъвасси иламдур.

Эмигвашилолехъегъо анччидодду решиноласси шан ургъунниргужа, бокьиди бет1ондду лъанц1ц1и:

- Дибо ч1одду, пиринч1ул1и гага денгъгъвасси игьибор гьит1я, - гъодду гьит1ондду гьегелдди. – Гьегер гага пилгъгъвасси реч1ухва рик1вобор, денгъгъвассол мич1олуро гьегер икунну билддосся. Себлоло, пиринч1и гьегебгъгъва беч1ухва илъибор, адамийло гьайвамайло чомгуло гага ибгу умурулийгу ригъгъудя, гьербигьи гьалт1унну къворокъидосся. Ибулгу к1к1вагьалол лъидя. Ил1ий решиноласси шаноди гьегелддурий ссужа пиринч1и элтарадо. Гьелдду бик1вороди гага иду руккудя денгъгъвасси мич1и, гьербигьи ибулгу гьалт1уннуло вук1удя, сонсой кумеки идуло буккудя. Мич1олгу гьалт1уннибор – мич1игу гъгъощдя, вугьолгу гьалт1уннибор – бигьугу гъгъощдя.

Решиноласси шаноро багъу ч1одду лъанц1ц1ол1и рет1он.

- Гьинжеллакку ибулгу гьалт1уннуло вук1удя, сонсой кумекило иду буккудя. Адамди эннуйгусси пиринч1и гьанноххидду гъгъощоллу буккудя, к1к1вагьалолгъибул моквола воч1обулдо - пиринч1и гьегелухво жибгу бигъгъидоссяжареху, - гъодду гьит1ондду решиноласси шаноди.

Гьигиллакку адам гьанноххиду вук1урадо, эннуйгусси пиринч1ул1и гага гъгъощоллури.

Ц1ердулло данно гьегелил1ол арлълъинол рок1водду: Ниф-Нифло, Нуф-Нуфло, Наф-Нафло.

Ибгу къинди гьегейил ххвочи к1вордол1и ил1у гиргилахъволо йок1водду, милъиркьи юкьирилло йок1водду, игьурдал1ило йок1водду.

Гьило рехъодду ссибиру. Милъи гьинжъер гьедебригьигвагу букьирадо бик1воч1игу, чаккулъиб решудоло гьило рит1ол архводду рок1водду кванорол хъвойол гьиродулло.

- Ил1ий гьинжъер ригьи бигъгъу кьинудола ургъунну, - гъодду гьит1ондду онщигу Наф-Нафоди энл1олгу боццулухъи охходдоро беркъагуло бич1ч1идду. – Ден ибгу ч1ирч1идир содолъироди. Ил1ил егъешодду рукъудо ялъидуло лъидя. Жъе милкило игьидду себлълъу онссала сору кьину рухиду.

Амма гьегелл1ол боццулубо гьилур бик1воч1игу гьалт1и гьило бихиду. Онщи хвардуло гьинц1обил баччуннулолч1у, бигьугу чончижареху гьоч1о рехудуссол онссол зубодул гьонхъи ссордуло, хурдахъи лъиблъищдуло.

- Бехуккудду бик1удоссябу! Кьину гьинжъелло гьудугъгъвонбу. Ил1ил кволъило гьонхъи ссордябу, - гъоддуло гьит1ондду, Ниф-Ниф мияр гьикьулогу гьонни бишодду.

- Къворокъобригьи, ден денгу идя дийгу милки, - гъоддуло гьит1ондду, НуФ-Нуф игьурул1и ил1у абхводду.

- Денно гьебгу идя, - гъодду гьит1ондду Ниф-Нифилддило.

- Биссирогу ч1об игьо биссиди. Гьербигьи ден денгу себгулдди идя дийгу милки, - гъодду гьит1ондду Наф-Нафоди. – Ден бигъидосся биссил айжило.

Жир-жир зубу содолч1у содо лъир бик1водду дунял. Амма Ниф-Нифло Нуф-Нуфло эдеуннир йок1воч1игу. Гьегелибо гьалт1и рок1волло бигъгъоллуло гьилур бик1воч1игу. Гьегелиди охходдороллакку гьеч1егъгъидоллогъгъило себгуло идя бик1воч1игу. Гьегейил гьалт1илъогу эннил1олгу ххунт1ил1ол бошулил1ол игралил1оло, лъибк1елало, гирди яч1ч1ирилло йок1удя йок1водду.

- Желъалссило ил1ил гьонхъи ссордя, - гъодду гьит1иння бик1водду гьегелиди зубул1и, - щела охходорогу айжидя къворолила.

Амма гьилосси зубуло гьегелиди гьит1иння бик1водду гьегебгу дан.

Микъич1у л1ерусси беч1ухва игьурула оххо-охходдоро белора зарл1и макъар бик1вор абжабригьи, к1к1вагьалол йоццибол ахирло айжадду гьалт1уннирил.

Ниф-Нифоди гьукму игьидду, иб данч1у бигьало беркъалогъо бик1удя сит1ал1и милки игьибордду. Себгулологу бадило т1аммич1игу, гьегелдди гьегебалласси гьакъу игьидду. Гьеч1егъгъидорий гьегелл1и хъвоши гьадур бик1водду.

Ниф-Нифоди бик1волдду ломла гьоч1о рехудусси сит1аллол1и себ сумалореху, энл1игу милкилла золо разидохъи, рок1во лелодохъи кеч1и къордду:

Ахьал дунял ссордиболло,

Ссордиболло, ссордиболло,

Гьолч1у ч1агво милки бисинносся,

Бисинносся, бисинносся! – гъодду.

Гьегер кеч1и къордиргужа, гьегеб булондду Нуф-Нуфохо.

Нуф-Нуфло рук1ул гьудугъгъвон энлълъийгу милки игьир бик1водду.

Гьегелддило гьаракатилъир игьир бик1водду гьегеб рок1во къинт1и, кепи ссуб гьалт1и ххеххи бул1оллу. Лесседу, боццигугвагу, гьегебло энлълъийгу сит1ал1и милки идугъводду бик1водду. Онщило гьукму игьидду гьегелддусси милкилч1у гьину кьина золо содогъо бик1удядду. Милки бик1удягъо бещало онссало ангибал1ило релорол жалибал1ило игьибордду. Гьегебалла идуло игьидду гьегелдди.

Гьегелдди к1к1вабдду ил1у мокъадуллореху, бещидду гьегебул жалибахъи, ломло гъурдолдду бекъубул лъахиболло. Гьеч1егъгъидорий милки гьадур бик1водду. Нуф-Нуф ч1угьуннидду чомц1угуло энл1игу милкилла гьилало ссордду, кеч1и къордир абжадду:

Диб чончи милки,

Ц1ив милки, беща милки.

Ден сирдосся ц1ц1ач1уккуло, хухудироч1уккуло,

Ц1ц1ало хухудирло, ц1ц1ало хухудирло!- гъодду.

Гьегеб кеч1и къорддугу бул1ич1игу, решуч1у мигъуллакку гьеллидду рейло бигъгъодду Ниф-Ниф.

Гьонобреху, дубло милки гьадур! – гъодду гьит1ондду Ниф-Нифоди боццухъи. – Ден гьит1ондду бигъи, ил1иди гьоноб гьалт1и ххеххи идягъодду! Гьинжъер ил1ил1и иду дан ссу, ил1ирогу гьилуб игьир йок1уду лъидя!

- Л1ел Наф-Нафохо гьарч1инну, гьегелдди энлълъийгу экьисси милки зуди бигъолъидиболо. – Экьибологу ил1ибо гьегеб гьагъгъоч1игу бигьугу ригьибу!- гъодду гьит1ондду Нуф-Нуфоди боццухъи.

- Л1ел, гьарч1инну! – гъодду мук1ур лъидду Ниф-Ниф.

Ч1егуло боцци, эннил1и ургъел иду данно ссугъводду, зологу разолдохъи, решобач1у мигъуллакку т1ирхьуннидду.

Наф-Наф гьор чомгуло зубу энл1игу милкилч1у бехъиду бик1водду. Гьегелдди баччуннидду гьинц1обилло, регъергъолдду рилолло. Эдеуннич1игу энлълъийгу бужурлогусси, беща, мочич1уккуло, ц1ц1ач1уккуло, содолъироч1уккуло жибгу жъиргъидя милки игьир бик1водду.

Гьегелдди игьидду милкилч1у гьину гьок1ору л1ут1илхъи дащдягьалласси гьинц1ц1уло, л1ерусси рещл1иккусси боц1о энхогу гьинни бул1ич1игу бик1уду.

Ниф-Нифоболо Нуф-Нуфоболо боцци гьалт1уннир бисондду.

- Эбигъил мен зуди бигъолъир? – гъодду соругу къордду тамашалъир игьидду Ниф-Нифодило Нуф-Нуфудило. – Гьоб эбигъил, ххунт1ул1и бошиллойсси милкиле, гьунссу хъалале?

- Ххунт1ул1и бошиллол1и милки хъалалъо бик1уду буккудя! – гъодду парагъгъати жъаваб иччидду гьегелий Наф-Нафоди гьалт1унниргужа.

- Мен севгулологу бейхъудулла ссуле? – гъодду рок1во лелодохъи лълъунк1уннидду гьит1ондду Ниф-Нифоди, онщило Нуф-Нуфохъи къик1уннолдду. Ч1егуло боццуй золо кепилъидду, гьегелил1и гьоило лълъунк1ило лелоллассол игьурдахоло бехъодду.

Наф-Нафгъиб, себгуло анлъиссубгвагу, энл1игу гьинц1олл1и къен игьир бик1водду, энлълъийгу энддигу кеч1ило къордиргужа:

Ден, гьай-гьай, ибулеч1у ц1ц1удур,

Ибулеч1у ц1ц1удур, ибулеч1у ц1ц1удур!

Милки ден игьир гьинц1обал1и,

Гьинц1обал1и, гьинц1обал1и!

Дунялла себгуло чон,

Ссигьир чон, сирдирлъирлогусси чон,

Кабдосся гьор гьинц1ц1уллолади.

Гьинц1ц1уллолади, гьинц1ц1уллолади! – гъодду.

- Гьегелдди эбигва чонол1и гьакъилл1игъил босамадо? – гъодду рац1ц1индду Ниф-Нифоди Нуф-Нуфохъи.

- Мен эбигва чонол1и гьакъилл1игъил босамадо? – гъодду рац1ц1индду Нуф-Нуфоди Наф-Нафохъи.

- Ден боц1ул1и гьакъилл1и, - гъодду жъавабло иччидду, Наф-Нафоди себлоло гьинц1о гирдолдду.

- Гьарч1омул, гьегеб боц1уч1укку сирдирссиллол! – гъодду гьит1ондду Ниф-Нифоди.

- Гьегеб сирдду жибгу икуннялч1укку! – гъодду гьит1ондду Нуф-Нуфодило. Ч1егуло боццуй зологуло кепи лъидду.

- Экьиссол боц1олгъил гьолълъу йок1уду лъидя? – гъодду гьит1ондду Ниф-Нифоди.

- Сейилгулло боц1ол гьолълъу ссу! Гьегеб жибгу ч1ч1ук1у! – гъодду гьит1ондду Нуф-Нуфоди. Гьегеб ч1егуло абжадду кьибдийоло кеч1и къордирло:

Ищил сирдосся кванор хъвой боц1уч1укку,

Кванор хъвой боц1уч1укку, кванор хъвой боц1уч1укку!

Инул мен бел1о, абдал боц1о,

Бохор боц1о, ссимкъу боц1о? – гъодду.

Гьегелий гьажъати бик1водду Наф-Нафол1и ссим бигъгъоллу, амма гьедеб гьегелилоххардду гьарч1онноч1игу.

- Л1ел, Нуф-Нуф, - гъодду гьит1ондду Ниф-Нифоди. – Ил1ий гьолълъу иду дан ссубу! Ч1егуло къваку боцци булондду гьонхъи. Микъукку йолинногужа, гьегейил кеч1и къордирло кьибдийоло йок1водду, решл1и гьинни кабдибригьи, къоркъойо айжадду, решуч1у гьикьу кьихондду бик1воб боц1оло данно бич1ч1олдду.

- Эби хъуйгъил? – гъодду разигу тигу гъуллидду ссимкъу, чолтоб боц1о, онщило лъибдду булондду мич1ол бошулил1ол лъоч1ч1одулло лълъунк1ило анлъирсси мисалло.

- Экьиссол боц1олгъил гьолълъу йок1удя! – гъодду бек1ел гьит1омадо бик1водду гьегеб заман ссураталассугу онщигуло боц1о гьагъгъоссуб Ниф-Нифоди.

- Ил1иди магьар биччидя гьегелл1и, гьербигьи ц1иння гьегеллълъибо! – гъодду гьит1ондду онщигуло бит1и-бит1и боц1огу гьагъгъоссуб Нуф-Нуфодило.

Боццулий гьинжъелло кепи лъидду, кеч1и къордир айжадду:

Ищил сирдосся кванор хъвой боц1уч1укку,

Кванор хъвой боц1уч1укку, кванор хъвой боц1уч1укку!

Инул мен бел1о, абдал боц1о,

Бохор боц1о, ссимкъу боц1о? – гъодду.

Себ заман гьегелибо гьагъгъодду бит1и-бит1исси гьину шанногусси боц1о. Гьегеб зуди бигъидду бик1водду реч1ухва решуч1у мигъулла, гьегеб бик1водду гьило гьарч1ондду сирдягвасси, ссимкъвол гьарк1обиллогусси, реч1ухвол солибаша к1олло бик1водду. Ниф-Нифол1ило Нуф-Нуфол1ило гумугуло сири бигъгъодду, белорол мигъерч1обил ч1ирч1идир абжадду. Пагъгъирол бошулибо сирдироди егъергъиду билддич1игу.