Сказки народов мира на андийском языке

Бик1водду иннаболо золо гъгъувватилогусси гъалбац1и. Гьегеб зубул1и чонибоди булиння бик1водду, ибулгу билол1ол чонилло гьегелл1и гъгъувватиллоч1укку сирдя йок1водду.

Онщигу гъалбац1убо бади букудду алхулл1и геду. Гьегелл1и ибгу бак1волло т1ирт1ишодду бик1водду, михил1ол к1вомодулло гелгедир бок1водду. Гьилассол ругъумал1ол ригьоллъироди, гьегеб бич1оддуло ти, бит1игуло тигу бик1водду.

Гъалбац1уди гьегелхъи рац1ц1индду:

- Дуй эбиди лъи? Лълъеди таннолъи дуб бак1вол, лълъеди т1ирт1ишо дур михи? – гъодду.

Алхулл1и гедоди гьегеллълъий жъаваб иччидду:

- Дий гьоб дан игьи инсанщди, - гъодду.

Гьербигьи гъалбац1уди рац1ц1индду:

- Инсан гьев эмигъил? - гъодду.

Алхулл1и гедоди гъалбац1уй жъаваб иччидду:

- Инсанщч1у ссигьир дан себгуло ссу! Онщигуло гьещхъо кводи гъгъощду бигъидоссуб! – гъодду.

Къеча игьидду гъалбац1уди инсаншилосси ссимлореху, булондду гьегев инсан хъалиду. Гьегеллълъийо микъикьи бади юк1удду гьаморохило к1отуло. Гьегелил1ол ххвомххволала жебуннидду рок1водду бархомил, солибач1у рокьу рок1водду к1оллассол.

Гъалбац1уди гьегелихъи рац1ц1индду:

- Лълъеди биссил гьонолдду йошан? – гъодду.

Гьегелиди жъаваб иччидду:

- Гьоб игьи ищил1и ханщди, инсанщди!- гъодду.

Гъалбац1уди тамашалъир игьидду:

- Гьулереху инсан биссич1у гъгъувватилогусси? – гъодду.

Гьербигьи гьит1ондду гьегелиди:

- Гьегев ищил1и миярек1ва. Себгуло ссу инсанщч1у ц1ц1удур дан. Онщигуло бигъидоссуб инсанщхъо кволо гъгъощду! – гъодду.

Беккубгуло инсаншило ссимло бигъгъодду, гъалбац1и гьаморохухаккуло к1отухаккуло гьербади булондду.

Гьегеллълъийо бади юк1удду унсоло зивло. Гьегелил1ол гъгъвонибол хъухъаннидду бок1водду, магьардал1ол къалилич1у к1олибол баххолдду бок1водду, гьегелич1у гардобала рукьодулло рок1водду. Гъалбац1уди гьегелихъи рац1ц1индду:

- Гьенеб дан лълъеди игьи? – гъодду. Гьегелиди жъаваб иччидду:

- Гьоб дан игьи ищил1и ханщди, инсанщди, - гъодду.

Онщило булондду гъалбац1и гьудбаххардду, бади буккудду сей. Гьегелл1ол мулъобил бакъидду бок1водду, солиболло ращидду рок1водду. Гьегелхъи рац1ц1индду гъалбац1уди:

- Гьулереху инсан дуч1уло гъгъуватилогусси? – гъодду. Сейоди жъаваб иччидду:

- Гьу, гъгъувватилогусси. И вугъи дич1у сседукку гьалт1уннир сев гьек1ва. Гьегещди дий бигъгъидо бигъи элло. Онщигу гьегещди дихъи гьит1он: «Гьиц1ц1и-гьиц1ц1илъогу, дубул мулъобил мок1вогу беххулол, гьегелиди дуй элло бихиду мишаати игьирадо. Солиболло дурул мок1вогу гъгъадарол, дубо гьилуб дан икунну мен бетарссу гьегелиди. Ихтяр иччо дий гьегебул ил1укку бащду, гьербигьи дин дуй бигъгъидя гьинжъердило ч1егугъгъасси элло!» - гъодду. Гьербигьи денно ихтяр иччи гьегебул бащду. Гьегев гьек1ващди ролон дирул солиболло, дибул мулъобилло, онщило щунни дибо гьарк1обахъи сурлореху, вуч1ч1индду вулон. Дич1у гьинжъер гьегев вуччиду дан ссу бигъи.

Зологуло ссим бигъгъодду гьинжъер гъалбац1ул1и инсаншило. Гьегеб сейохаккуло булондду, гьегев инсан хъалиду бул1идду.

Беркъагу гьегеллълъибо гьагъгъодду себло гъалбац1и, билол1и решуди бокьу биччолддусси. Гьилакку хъабддусси решул1и кьет1уруди гъалбац1ул1и квач1а рокьу риччолдду рик1водду, гьегелълъукку буч1ч1инну билддагъидду, гъалбац1и къинт1и бик1водду.

Гьило бигъгъоб гъалбац1уди гьегелхъи рац1ц1индду:

Экьидиреху мен гьенелддусси къинт1илъироло букку? Лълъеди дуй гьенеб дан игьи? – гъодду.

Гьербигьи жъаваб иччидду себлогъиб гъалбац1уди:

- Дий гьоб дан игьи инсанщди. Воререху, гьегещч1укку жъиргъиб менгу, гьегешило бужудолоссуб. Инсан ссигьир! Онщигуло бехъиду бигъидоссуб гьещхъо кволо! Диво бади вукку онщигу инсан, ден гьегещхъи рац1ц1ин: «Дуб машхъил эбигъилгъодду? Гьегещди дихъи гьит1он: «Диб мащхъил – рохорлъир гьукъуннялъир. Дибо билддя дуй онщигуло мин бич1идосся сабаб рухиду. Гьинжъер бич1о- бик1вобдогъодду дин решул1и кьет1урло хъухъанняреху, мин гьегер сабабуч1у гъгъвобду беддя. Гьегелч1у рехуду мин онщигуло бич1идосся!» - гъодду.

Гьинжъер ден булон гьегещч1у беху-бехуду гьедер билол1и решухво.

Гьегещди хъухъанни гьегер решало, бокьу лъудило бик1волдду буч1онлъи кьет1урлореху, дихъи гьит1он: «Рик1волъо гьонолълъу дургу квач1а!» - гъодду. Гьербигьи ден къиннолъи гьегелълъу квач1а. Онщило гьегещди бокьукку лъудило буккволъиреху, дир квач1а рокьу риччолъи. Гьербигьи инсанщубо гьагъгъо диб энщч1угу бехуду ссурду гьунар бигъгъудоссягъиблореху, дибо гьарк1обахъи сурло щуннидду, вуч1ч1индду вулон.

Гьило бигъгъобгъиб гъалбац1уди белълъидду гьит1ондду:

- Огьогьойреху, инсан, мен инна илъиболло дихо кволо гъгъощщибор, ден дулакку ил1угу рач1ч1олляреху мен билол1ол гьайвамай игьибулгъибгъгъвол т1улил! – гъодду.

Гьегебло гьит1ондду, гъалбац1и булондду гьудбаххардду инсан хъалиду. Гьегелхо кволо гъгъощидду гьинк1к1у, гьило гьарч1ондду гьегеб бик1водду назукило зологу мич1ило. Гъалбац1уди гьегеб гьегелълъугу ч1ч1урдоллулхъи бик1водду, амма гьинк1к1води гьегелхъи ходидду:

- Ч1ч1урдоллоссубей ден, диб хан! Гьорссати ден иквомор, мен гьелддуло гьолддуло биц1идолосся. Мен ден бел1елтабор, мен мокволало бич1идосся. Амма мен гьорссати дий умуру иччибор, инна илъиболло денно дуй умуру иччидя. Идоссуб дий т1у, к1к1вабдоссуб ден, инна илъиболло балагьилч1укку ден менно борч1унноллябу, - гъодду.

Гъалбац1уди, гьинк1к1вола белълъиддулореху, гьит1ондду:

- Эбилехъе дубо иду билддя дан? Дунялла севгулощубогу билддоссяжа диво бади вугъидуло дий т1у идуло, - гъодду.

Амма гьинк1к1води нокво рухидду:

- Аллагьишилоло, дуло балагьи ригъгъоб зубу, ден мен гьелч1укку борч1уннолля! – гъодду.

Гъалбац1уди гьегеб ибгу дан масхъаралло бичондду, амма ургъуннидду: «Гьингиб гьинк1к1у ден иквомор, гьелддуло гьолддуло биц1идолосся!» – гъодду. Гъалбац1уди гьегеб бел1елтадду.

Онщигу чониво алхулл1ол гьайвамил йоччирсси гьек1вашди гъалбац1и бел1идя микъила дунгил хвардду бик1водду. Гъалбац1и дунгилади гьиннило буккудду, чониводисси гьек1вашхъо кволо гъгъощидду. Ххерххашодду гьегещди гъалбац1и ссеткаллохъило, беща бошандду рекъубул жалибахъило, гьилагъгъорба бошандду гьат1олгу жалибахъило.

Гьинжъер бошанддусси гъалбац1и билола дунгила гирдуло гирдду, рок1во къинт1илъидду бик1водду. Амма къисматиллълъибо гьилудду гьинк1к1вол1и масхъара гьум лъидури. Къисматиллълъий гьажъати бик1водду, гъалбац1ул1ол гьинк1к1воло бужуч1игуссол рошолила белълъиду, гьеч1егъгъидо ссаати гьокьугулла гьегелдди бичондду мич1и гьинк1к1у гъалбац1ухво л1ерди. Гьинк1к1води гьинжъер гъалбац1ухъи гьит1ондду:

- Дубо ден ц1иннир ссуле? Ден гьундобжа, мен умуру иччиб мич1и гьинк1к1у. Ден желъал духво бигъгъо мен игьиб шур руч1ч1иду. Мен инсанщхъо кволо гъгъощидду, амма ден мен гьор рич1ороч1укку борч1уннолля. Дуй шур игьибщуй, бади баркалла иду буккудя, - гъодду.

Гьинк1к1у абжадду гъалбац1и бошанддуссол рошамил къвардир. Гьегелдди къвардду ругъгъвонлъидду ибулгу рекъубулло гьат1олгуло гьегеб бошандду рок1вобул жалиболлореху, гьегеб рошамач1укку борч1уннолдду. Онщило гьинк1к1у бекъащидду гъалбац1ул1и ялулл1илореху, гъалбац1и гьигиргу пара булондду гьегеблогу билоло.

Ургъунниб мич1и гьинк1к1волало, билол1ол ибулгу гьайвамал1и ил1укку гьоч1о гъгъувватилкъи. Ургъунниб гъалбац1улало, билоч1у бахуннирсси ибгъиб гьайвануч1у гъгъувватилогусси! Ургъунниб къисматубо гьилудду бул1иддусси чончи даннало!
Машало сейло

(уруси халгъгъилл1и муха)
Вахуннир вок1водду еч1ухва илало воч1ухва имало. Йик1водду гьегелуй Машенькагъоддусси йошул1и йошило. Онщигу гьегелл1ол нокволл1ол решл1и йолинну гьадурол лъидду тахъийолло ригъгъиригъгъилолло бак1арунну. Машенька жийолгулогу сору ялиду йогъгъодду.

- Воч1ухва дада, еч1ухва баба, - гъодду гьит1ондду Машенькади, - элтей ден решл1и гьомологъадуллогу!

Гьегелуди жъаваб иччидду:

- Йилом, жибгу гьомологъадач1у сорукку танняллълъий мащхъил игьо, гьунссугуло мен йит1удябу, - гъодду.

Йогъгъодду йошибол решл1и, тахъийолло ригъгъиригъгъилолло бак1аруннир айжаду. Машенькагъиб, рехуду сседу решобилло ретадду, ангиболло бетадду, нокволл1ач1укку зологу лелотодду.

Айжадду гьегей къоркъойо, нокволл1ало ялир, гьеделийо анлъир йик1воч1игу, жъаваб иччич1игу.

Ел1идду, ел1идду Машенька решу риччидду – беккубгуло микъи бершодду.

Йигъгъодду гьегей рещл1и гьек1вагу вохъидосся жъагьан-даманно. Гьагъгъодду гьегеллълъиро – рик1водду зуди ригъидду лъудал1и гьакъу. Машенькади гьинц1ц1у т1ик1ешодду – севгуло вот1онч1игу. Рисолдду гьегелдди гьинц1ц1у – архондду рулондду. Гьакъулади гьиннило йил1идду, к1амуруха скамейкула гьогъгъу йик1водду. Гьогъгъугужа ургъуннидду:

«Эмилехъе гьолълъу вахуннир? Эдолехъе севгуло гьагъгъорадо ссу?» - гъодду.

Гьедер гьакъула бахуннир бик1водду беч1ухва сей. Амма гьегеб жибгу ишу бик1воч1игу: гьегеб решл1и ссордир бик1водду. Гьеч1егъгъидо гьегеб ишба бигъгъодду, Машенька гьагъгъобригьи бергьандду.

- Гьагьа, - гъодду гьит1ондду, - гьинжъер элддосся ден мен! Диха яхуннир йик1удя. Пешило бикволля мен, кощило идя, диро кощило иквоння.

Рок1во руккудду Машал1и, къинт1илъидду гьегей, амма иду сабаб бик1воч1игу. Яхуннир еккудду сейол1и гьакъула.

Сей зубу ххвант1уло рещл1и булиння бик1водду, Машенькала гьила къиння бик1водду жиб сору тигу себгулолдди гьакъулакку рейло йил1идоссубгъводду.

- Йилондду йисомор, - гъодду гьит1ондду, - гьелддуло гьолддуло йиччидя, гьербигьи икунняло!

Ургъунну чирдду Машенька, экьилехъе медведуч1укку йич1ч1инногъодду. Рехъиссордду решу рик1водду, эбигва исибло йилинняболо ц1иннир бик1воч1игу, рац1ц1инну гьек1вало вук1воч1игу.

Ургъуннидду гьегей, ургъунниддуреху, себ дан иду бигъгъодду рок1волло.

Бигъгъодду онщигу сей рещл1икку, Машенькади гьит1ондду гьегелхъи:

- Сей, сей, сер зубуло иччидду элтей ден гьонл1и воч1ухва дадайло еч1ухва бабайло ссагъватол рогъгъоллу, - гъодду.

- Лъидосся, - гъодду гьит1ондду сейоди, - мен рещл1и йит1удя. Иччо гьора ссагъватол, ден денгубу рогъгъолля.

Машенькай гьегеб бик1водду гьажъатигу.

Режолдду гьегелдди пирашколло, бухидду сседи гизалореху, сейохъи гьит1ондду:

- Гьарч1ом гьоба, ден гьоноб гизула рок1воллъирадо пирашкол, мен гьорул рехъоллъо воч1ухва дадайло, еч1ухва бабайло. Амма рок1волла биччо: гиза микъу архинноссуб, пирашколло рейло руххудоссуб. Ден решулоло рохинняреху, дуч1у бехуду ххал биччидду йик1удя! – гъодду.

- Чончи, - гъодду гьит1ондду сейоди – иччо гьоба гиза!

Машади гьит1ондду:

- Бул1иб гьинц1ц1улибо рейлолореху, гьарч1ом ц1ц1а иболо рел1о! – гъодду.

Сей рейди бул1иб пара, Машенька гизулади гьиннило йил1иддуреху, пирашкаша чонгол энч1угу миялла бик1волдду. Гьинни кабдду сей, гьагъгъодду – гиза гьадур. Шаммолъи мигъулло гьегеблодду, булондду сей гьонл1и. Булинно бик1водду сей ёлкалич1у бокьугъгъорбало, ц1иннироти бет1онгужа, роквоквешалл1ол решобач1у бокьуккуло, къват1ибахъило рещк1омадогужа, к1вощт1илалоло рохомадогужа. Бел1идду, бел1идду, багъибригьи гьит1ондду:

- Гьогъгъуло бик1удя кьет1урула,

Пирашкало икуння, - гъодду.

Машенькади гизуч1у гьинукку гьит1ондду:

- Гьагъгъор, гьагъгъор!

Бик1удоссуб кьет1урула гьогъгъу,

Икунноссуб пирашка!

Рехъолъо еч1ухва бабайло,

Рехъолъо воч1ухва дадайло! – гъодду.

- Огь, экьисси гьарк1уллола ц1ц1удургъил гьундой йоши, - гъодду гьит1ондду сейоди, - ибгу дан гьагъгъор!

Бола гизалодду, гьегеб сседиххардду булондду. Бел1идду - бел1идду, бел1идду - бел1идду, бигъидуло бигъидду, гьогъгъуло бик1водду, гьит1ондду:

Пирашкало икуння, - гъодду.

Машади гизуч1у гьинукку гьинжъелло гьит1ондду:

- Гьагъгъор, гьагъгъор!

Бик1удоссуб кьет1урула гьогъгъу,

Икунноссуб пирашка!

Рехъолъо еч1ухва бабайло,

Рехъолъо воч1ухва дадайло! – гъодду.

Тамашалъир игьидду сейоди:

- Экьисси ссигьиргъил! Гьирц1идола гьогъгъуло йик1водду, лелоллади ч1он! – гъодду.

Зудило бич1ч1идду, ххеххи булондду.

Бигъгъодду гьонл1ило, бисонлъидду еч1ухва бабало воч1ухва дадало вахуннирсси милкилореху, энл1и иб-ссубла кав ч1иннир абжадду:

- Т1ик1и-т1ик1и-т1ик1и! Рек1улол райчо, кав архон! Ден биссий Машенькахакку ссагъватол рогъгъо, - гъодду.

Сейол1и шанно баходду, хводул гьило къиннидду. Ибулебулгу реядахъикку гьелгьешоддуло йогъгъодду, гьегейил гьапешодду.

Сей сирдду, кавдоха бик1волъи гизалодду, лек1у бехудбади гьарч1онч1игу, рещл1и буч1ч1индду.

Кавдохо рейло вугъгъвондду воч1ухва имало еч1ухва илало. Гьагъгъодду – зуди бигъидду гиза.

- Эбигъил гьингиб гизула? – гъодду гьит1ондду еч1ухва илуди.

Воч1ухва имуди лалало гьирц1олдду гьарч1ондду – энщубулгу гьарк1обало бужуч1игу: гизуч1у гьину гьогъгъу йик1водду Машенька йисондду, гьину шанногу, сагъи-гъерди.

Воргьандду воч1ухва имало еч1ухва илало. Авжадду Машенькач1у гаркьи вац1ирилло, гьоббадирилло, ц1ц1удургъводду гьегей еццихъоло.

ПАЧЧАГЬИЩУЙ Ч1УГЬУННИБ ЙОШИ

(ирландиялл1и муха)
Вук1водду иннаболо дунялла гьурматилогусси, вук1уду рокъиб сев паччагьи. Гьегещуй йик1водду золо багъу йошило, дунялла энно ехъоб багъу сейло ссубгвасси. Амма гьегей йик1водду золо ч1угьунниб: севгуло паччагьищуйло, паччагьищув вошуйло кунт1уй йилинну мук1ур лъир йик1воч1игу гьегей. Има гьегелддусси ч1угьунниб йошуч1укку золо вагъидду вук1водду. Онщигу гьегещди къвот1и игьидду, гьоч1о рехудуссило энщувогу ц1иннялло ц1инноссялло паччагьолло, паччагьавул вошулло энщувогу хъалаллъиво рейди валиду. Гьилосси зубу гьегевул ибулгу вогъгъодду эргади зудол вогъидду, йошуди ибулел1и ил1укку энлълъирогу гьилуб воч1идури.

Сев вук1водду вуширеху, гьегелдди гьит1ондду:

- Эбидугъил гьоновлъи дий, Пиводол1и Щалеги! – гъодду.

Севлогъиб вук1водду хъеллало шанкъило. Гьегещхъи гьит1ондду йошуди:

- Дий гьажъатиссу Тупангул1и Патурман! – гъодду.

Босотанниб рижилогуссищхъи гьит1ондду гьегелдди:

- Лълъунлълъийгъил дий Босотанниб Рукъудосси? – гъодду.

Гьирол гворзобашащхъи гьит1ондду:

- Эбидугъил дий гьоб гьири Алкуци? – гъодду.

Гьоч1о рехудуссищуйо сседи ехъобригьи, гьегей рук1улгу талхъуннидду: гьегещур рижило гумугило золо багъвол бок1водду. Гьегеллълъий гьажъати бик1водду гьегещуб себ эби илъиболло камилъир хъалиду, амма жуналуч1у гьикьу чабчадирссол лъиниболссугу, гьегеллълъибо гьегещуб себло ками бисонч1игу. Гьегеллълъиво гьегев багъу ч1одду, амма гьегелдди ц1инну бетач1игу. Йошуди гьит1ондду:

- Дий гьажъатиссу Ч1еллич1еркьиб Мигажу! – гъодду.

Гьигибалла ибулгу воч1улгу гьервади волондду. Паччагьищуб йошуло золо т1улу ссим бигъгъодду, гьегещди гьит1ондду:

- Гьинжъер дин дуло гьарч1иннябу, ч1угьунниб! Гьоч1о сседусси хохолщуй ялъибор къват1ибахъи кеч1ил къордящуй иччидя дин мин! Гьоч1о сседу кабдибщуй иччидя! – гъодду. Гьегещди гьит1онохъиба бул1иддуло. Гьилосси зубу охходдоро хъалаллълъиво л1ерди вугъгъводду сев олохъан вошо – гьила жъабалдаша, бехумало бехъобул лъинибаша, ибгу рижигу сеччолъиб челку чади мигажулогусси. Вугъгъво к1амурукьилодду, гьегещди кеч1и къордду.
Гьегев къордду вул1ибригьи, хъалалл1ол гьинц1ц1обил лудо-к1к1вабдолдду архондду, кеч1охъан гьинни валидду, онщило валидду дибирлореху, паччагьищуй йошула гьегещуб магьару бик1волдду. Гьегей къоркъойоло яходдуло йик1водду, амма имуди миярухъило йихич1игу гьегей.

- Гво дуй гьоноб инщдугу ккубл1и орсило, - гъодду гьит1ондду имуди йоши йичомадосси гьек1вашхъи. – Йичон гьеней дуйгу гьорч1ч1и дич1у сседукку гьеряди, лек1у биссил ч1елгулло диво гьагъгъидяладило вогъгъидоссубул! - гъодду.

Ходибщди йичондду йилондду паччагьищуй рок1во къинт1илъиддусси йоши. Себгу гьегелл1и рок1во бигьа игьирсси дан бик1водду кунт1ур лъуна рет1онно гьегещубул багъвол хасятолло.

- Гьонор решу лълъергъил? – гъодду рац1ц1индду гьегелдди, решл1и вохъодду волинноссиригьи.

- Мен сун Ч1еллич1еркьиб Мигажугъодду гьит1ом паччагьищур, – гъодду жъаваб иччидду гьегещди. Гьегебгу жъаваб анлъидду гьегеллълъибо рекьидял хурдулло, хханнялло, кутакилогусси багъу городило лълъебулгъилгъодду рац1ц1имригьило.

«Экьисси абдалгъилреху ден йик1водду, - гъодду рок1волло бигъгъодду паччагьищуй йошубо. – Гьедев т1улугу вук1воч1игу, ден гьедещуй кунт1уй йилинну лъидя йик1водду».

Гьоч1о рехудуло гьегевул вохъодду сер мискин гьакъухво.

- Эбидуди мен ден гьонолдди йичон? – гъодду рац1ц1индду пагъгъир паччагьищуй йошуди.

- Гьобоб милки гьинжъердило севгу диб бигъи, гьинжъер ил1иб ч1елебгуло! – гъодду гьит1ондду гьегещди.

Гьегелл1и рек1улир ригъгъодду, амма бик1воболло зологу ягъиддуло чолтоддуло йик1вороди, гьинни кабдду.

Вай Аллагьи! Я данади биц1иб уст1ол ссу, я риквокво ц1а ссу гьакъула. Гьегелдди кунт1уй кумеки иду буккудду ц1а рикволлуло, элло идуло, онщило уст1ол берц1ц1ом идуло.

Гьилосси зубу кунт1уди гьегелхъи гьит1ондду риши кванноло рикьонгъо, ригьинти явлухъило къинногъодду. Гьакъу-ц1а гьирц1олддуло йил1ибригьи, себуллол къворолло бугъгъвомригьи, гьегещди жалибал1и гьокьия бигъгъодду гьегелхо, гьилакку хъалло бухиддуреху, гьегеллълъибо гьагъгъолдду ч1епи экьи рещдяболо. Къвак1уннибул ангибади гьегелл1ол лъунол ц1ц1ек1обил бакъир бок1водду, гьегей ек1улидду. Гьербигьи гьегещди гьит1ондду энщубул ролалач1у рак1волол роччогъодду, амма бежун гьегелл1и ц1ц1ек1уч1уло къинниддуреху, гьин бигъгъодду, гьинжъелло ек1улидду гьегей.

Гьегелл1ол могъгъол ч1араннидду кунт1уро, онщило ригъгъодду гьегещди гьегелхо щогъгъвалл1и ц1араъилогусси ч1епилореху, базалло бахоллу элтадду. Гьегеб гьалт1и гьегеллълъий золо реччин лъидду. Амма гьило гьарч1ондду гьегей золо багъуло пагъгъирло йик1вороди, ибулгу арквомилло, хъабиболло, т1абак1олло лъаллорийгу бахолдду бугъгъвондду. Базалла гьегелхо л1ерди вугъгъводду сев ч1угьунниб ролалаша гьек1ва, л1елгъо живлогу шиша ц1ц1адудду гьит1ондду. Гьегелдди гьегещч1у гьаду хъота к1к1вабдду. Себгу гьигиб бик1водду гьинжъер паччагьищуй йошул1и сседусси ч1угьиллол1и беккуб дан.

Кунт1а гьегелла золо рази лъидду, гьилосси зубуло элтадду гьегей селлоло ц1араилл1и ч1епилогу базалло. Амма гьинжъерл1я гьегеллълъий икъбал лъич1игу. Сев эмиболо ц1ц1адиб чониводи вулинноссищуб к1отуди, гьилоло бигъгъодду, гьегелл1и ибгу ц1араъи к1ок1он игьидду. Паччагьищуй йоши ек1улогужа ишя йигъгъодду. Гьинжъерл1я кунт1а т1ирило гьегелла рази лъич1игу.

- Дибо гьагъгъор, мен гьалт1и иду ц1иння ссубгъиб, - гъодду гьит1ондду гьегещди. – Л1ел, дин мин йик1волля сев паччагьищхъа хъалалч1у гьину ц1араъи абчидялъо. Элло идя йошк1а дий ц1иннагъгъоб, - гъодду.

Пагъгъирдди гьинжъелло энл1игу ч1угьи бич1оллу буккудду. Гьегей йилондду гьегещди гьит1омдди, гьалт1уннир йик1водду лек1у шаннигуч1игу. Онщигу гьеделув сев сседукку гьалт1уння сулигу тигу гьегелч1у гьоббадулхъи вук1водду, амма гьегелдди ружен къордибригьи, элло идя йошк1валдди гьегешила лълъарлълъал к1к1вабдду, онщонщилоло ц1иннидду бик1удягьалла.

Жир-жир релъо паччагьищуй йоши кунт1ухво ишя йигъгъидя йик1водду, кагъарул1ило жебуннидду, туххунало бок1волдду сору богъгъидя бок1водду гьеделуха кухниллакку беккубул эллолло.

Гьегей кухнилло гьалт1унну йилондду сер гьокьуллакку, зологу бигьолгу гьалт1ил абжадду гьеделуха. Паччагьищуй гьорч1ч1и йичомадо йик1водду, амма севгулощубо ц1иннир бик1воч1игу нуса эмиболо. Гьеч1егъгъидо йигъгъубригьи, элло идя йошк1валдди гьегелл1ол туххумахъи содо беккуб рикьило бишолддуреху, гьит1ондду:

- Йигъи, йилинносуб ишя, жъе мен йилонч1игу ил1иди гьарч1инну реч1ухва гьакъула нуса йичинну гьадурол игьиддуссол данало, - гъодду.

Гьегей гьинц1ц1улхволо йилондду, бек1ел к1оллолакку гьинни гьарч1омадологу, гьеделълъукку рейло вугъгъводду живгу паччагьи - золо багъу, гьилакку гьарк1у бухиду билддосся, - гьегев вук1водду гьундов жийгу кунт1уй йилонссуб паччагьи - Ч1еллич1еркьиб Мигажу.

- Дуй кумеки игьирсси багъу йоши, к1оллохъикку ч1он йик1ворохъи, динногу кьибдийо йил1иду юккудя, - гъодду гьит1ондду паччагьищди элло идя йошк1валхъи.

Гьегей йил1идяболо йил1идоссябологу рац1ц1инч1игу, паччагьищди риччи релалодду гьегей гьакъулади гьинни йичондду. Чагъванул1ол магъгъамил раххибригьи, паччагьи гьегейлогу кьибдийо авжадду. Гьегелуди себ чомгуло гали игьибригьи, гьегелч1у туххумахъикку рикьил1ол кусокол бук1удду. Ибулгу къордду волълъидду, паччагьищуй йоши гьарк1обала могъгъоллогу гьинц1ц1улхво лъибдду. Амма паччагьищди, гьегергу минути вохудуло вохъодду, гьегей серло гьакъулади гьинни йичондду.

- Гьулереху дуво дин ц1иннирссу, гьилудя йоши? – гъодду рац1ц1индду гьегещди. – Динжа гьедев мин гьит1ом Ч1еллич1еркьиб Мигажуло, къват1ибахъи кеч1ил къордир вук1воб мискин дув кунт1ало, базалла дуб ц1араъи гъурунниб чониводи вулинняло. Мин дий иччирссиригьи, дув имубо диб гьакъилл1и ибгу дан ц1ино бигъи. Жибгу гьегещубо гьилудду бигъи дуб ч1угьи бич1оллу.

Огь, гьинжъер сирдиродило, сулолородило, ергьанодило эби идоболо ц1иннагъидду еккудду гьегей. Амма рукьи бишадду, паччагьищуй йоши, рик1волдду кунт1уч1у лабурдола миярлореху, мич1и моч1игвагу ек1улидду. Онщило сседукку гьалт1уннял йошилиди йичондду гьегей бат1аладилореху, йик1удялхъия кутакилогу багъу йолиду кумеки игьидду. Гьегелддигу гьегелл1ол ила-имало вогъгъодду. Ибулгу ч1он вок1водду, эбилехъегъо гьинжъер паччагьищубло багъу йошул1ило бул1идодду. Гьила багъу кванно ролаб паччагьищуй йошило живгу кунт1а паччагьило реч1ухва гьакъулади гьинни волондду, вохудугу волондду севлогъиб паччагьило гьегещуй гьорч1ч1илоло - йошул1и ила-има. Гьегелълъу абжадду кепи, роххел, рок1вобигъир, биссибо онщигуло гьагъгъидяболо ц1инноссягвасси.

Онщигу гьечIегъгъидо хохол вугъгъволIо вукIводу энщхъогу ишва. Энщубгу гъгъадаруло хъодиргужа, гьегещди гьитIондду:

- Инугъил гьегеб, Талигьи? Наана бигъгъодо гьеб Талигьиллойло! – гъодду.

Гъгъадаруй гьажъатуннидду, гьегевло анлъиду, Талигьи гьегещхъо бигъгъиду, гьегещубул арзилло хъодиролло анлъиду. Себ заман, хохолщди гьигибул рошол гьит1иннуло соруло, Талигьиллоди, риччи гьегещур релалодду, гьит1ондду:

— Гьоваро дихо. Сирдоссуб. Ден и – дуб Талигьи.

Талигьиллоди гьирц1олъи гьаваллолодду, гьегев лелоллади вучондду вулондду; онщило гьегелдди реч1ч1оч1у к1оллокьи гьогъгъоллоло вол1елтадду, багъудохъи гьит1ондду:

— Гьиндилълъу реч1ч1ола гьину бекъащидду и дунялла ибгъибгъгъва бурт1алъир. Гьиннило вул1ибреху, дурогу ч1об дан бихо. Амма зологу бигьугу данно бихидоссуб. Дуб баччунниддусси дан лъолкволъи бето, ишба бехъоллу бигьа бик1уду. Мен вулиння микъи и беххулало реччинно, мен вулиння менгу севгу, сору гьек1вало тигу. Дуч1укку баччунниддусси дан гьогъгъолло буккубор, гьегеб дубо лек1у гьагъгъоч1игу бит1удя. Ц1ц1удурдохъило вук1воб, хъач1идохъило вук1удоссуб, - гъодду.

Гьигибло гьит1ондду, Талигьи седукку бит1удду. Хохол реч1ч1олади гьинни вул1ибригьи, гьегещубул гьарк1обил боххидду гьегелълъуссол бигьолгу бурт1алъиролло ххерол гьинц1обилло гьагъгъобригьи. Гьегев авжадду гьоч1о багъволиди энщубгу гвала биц1олъир. Сер ссаатиллакку гьегев реч1ч1олакку рейло вул1идду, баччунни бехумала гьок1ору даннодду.

Себ чомгуло гали гвалалогу игьибригьи, хохолщуб вагъироди шан къиннидду; т1улугьалла гьанноххидду гьегещур рижило гумугило. Гьегещубо бич1ч1уннидду энщубгу гьунар бул1иддуссило, энщубогу гвала лек1у баччунну билддоссялъирло. «Экьилехъе бик1удо дин гвала гьогъгъуло бик1волдду гиллолъибор? – гъодду ургъуннир вук1водду гьегев. – Гиллолъибор, бит1игу ишба бехъоч1игу бик1уду ресигу ссу гьегелл1и».

Гьигибалла игьиддуло гьегещди. Энщуйгу гъгъощиб бурт1алъироч1уккуло воргьандду, хохол гиллолъи мисидади биц1иб гвалалодду вулинно вук1водду. Амма милкилхо л1ерди вохъоблълъу, гьегещди мигъул гьирц1олъибригьи, гвала гьигиб мисаллагу гьалликьикку бит1удду. Пагъгъирщч1у кводу беккудду беч1угу гьава. Гьегев вохъиссордду гьарч1ондду, къоркъошодду, вок1улидду, энщуйгу гъгъощидду бик1воб камарулоло хъодиргужа.

Гьигиргу минути буххидду бигъгъодду гьедебгу Талигьи. Ссимлогу гьегешилоло гьарч1ондду, гьегелдди гьит1ондду:

— Мен и дубгу талигьи бич1олъирсси гьек1ва. Мен себгуло данна рази лъирссу, дуй сергуло бурт1алъирло ригъгъурссу. Дуй иччидду бигьугу дан бигъи, дубогу баччунну билдягъгъвасси гьилакку бихогъодду. Амма мен, дубгу хъач1илъироди, баччунну билддосся дан гьило бихидду. Гьинжъер мен себгулогу тигу вокку. Гьегеб бик1удя дуй иннагулорий дарссилъо, гьегелдди молълъидя духъи мич1игу данл1ило гъгъимати иду – гъодду.