СманқҰлова жанат ерекенқызы қазақстан республикасындағы кәсіби лицейлер мен колледждердің Қалыптасу және даму тарихы

Республиканың техникалық және кәсіби оқу орындары тәуелсіздіктің алғашқы жылдарындағы экономикалық дағдарыстан шығып, еңбек нарығының талабына бейімделді. 1999 жылдан кейін дамудың жаңа деңгейіне өтіп, бәсекеге қабілетті жұмысшылар мен орта буын мамандар дайындауда белгілі табыстарға қол жеткізді. Еңбек нарығының талабына сәйкес техникалық және кәсіби оқу саласында жаңа мамандықтар енгізілді. Кәсіби оқу орындары дайындаған жұмысшылар мен орта буын мамандар экономиканың және халыққа қызмет көрсетудің сан-салаларында жұмыс атқарып, меншік иелерінің тілегін қанағаттандыра білді. Бұл саладағы оқу орындарына деген сенім артып, олардың беделі де өсе бастады.

Республиканың экономикасы өрлеу үстінде. Соған сәйкес маман жұмысшыларға деген сұраным да арта түсті. Кәсіби лицейлер мен колледждер білім жүйесінің құрамдас бөлімі болуымен қатар экономиканың да құрамдас бөліміне айналуда. Республикамыз тәуелсіздіктің 19 жылында да шикізат шығарушы ел болып келді. Н.Ә. Назарбаевтың бастамасымен индустриалдық-инновациялық бағдарламаны жасап іске асыруға кірісті. Ол бойынша шикізат шығарушы елден оны өңдейтін жаңа технология еліне айналуда, ал бұл міндетті іске асыратын бәсекеге қабілетті жұмысшылар мен орта буын мамандар, олардың өз кәсіптерін терең меңгеруі, икемділік сапасы. Олай болса экономиканы дамытудың кілті кәсіптік білімде жатыр.

Техникалық және кәсіби оқу орындарының жұмыстарын ғылыми қорытумен қатар ұзақ мерзімді зерттеуіміздің нәтижесінде, бұл жүйенің жұмысын жетілдіру мақсатында төмендегідей ұсыныстар енгізуді қажет деп есептейміз:

Қазақстан Республикасының алдында үлкен тарихи міндеттер тұр: шикізат шығарушы елден жаңа технологияға көшуді жеделдету және индустриялдық-инновациялық бағдарламаны да жедел түрде іске асыру. Дамыған 50 елдің қатарына ену тарихи міндеті тұр. Осы тарихи міндеттерді тиімді және жедел іске асыру үшін техникалық және кәсіби оқу орындарын басқару жүйесін жетілдіру қажет. Біздің пікірімізше бұл саланың дербес, арнаулы министрлігін немесе Агенттігін құру дұрыс болады.

Қазіргі департаменттің басқару жүйесінің де бұл оқу орындарының міндетін шешуге құзыреттілігі төмен, біріншіден, екіншіден бұл дербес жүйеге олардың бүкіл іс-әрекетін басқарумен қатар, қазіргі еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігіне жүктелген маман-жұмысшылармен орта буын мамандарға деген қажеттілік туралы ақпарат түсіру қызметін одан алып осы жаңа құрылған министрлікке немесе агенттікке жүктеу қажет, себебі бұл министрліктің жергілікті ұйымдары мұндай ақпарат жинауға қабілетсіз, үшіншіден бұл жүйенің жергілікті ұйымдарына да дербестік беру қажет, сонымен қатар оларды тиісті кәсіби білімдері бар, құзыреттілігі жеткілікті, икемділіктері мол мамандармен қамтамасыз етуде кезек күттірмейтін міндет.

- Лицейлер мен колледждер аз да болса жаңа құрал-жабдықтармен, станоктармен жабдықталып жатыр. Ал, қазіргі кәсіби мектептерде жұмыс істеп жатқан оқытушылар мен оқу шеберлері кеңестік кезеңдегі құрал-жабдықтармен жұмыс істегендер, олар жаңа техниканы меңгеруі қажет. Сондықтан да техникалық кәсіби мектептердің оқытушылары мен шеберлерінің білімін көтеру қажеттілікке айналуда. Оқушыларға сапалы білім беру, бәсекелік қабілетін арттыру солардың кәсіби сапасына байланысты. Ал облыстар мен екі қаладағы мұғалімдердің біліктілігін көтеру институттарындағы 3-4 әдіскерлер бұл міндеттерді шешуге қабілетсіз. Сондықтан да кәсіби техникалық оқу орындарының оқытушылары мен оқу шеберлерінің біліктілігін көтерумен айналысатын арнаулы институт ашу қажет. Сонымен қатар сол институттың жанынан озат тәжірибені зерттейтін және тарататын Республикалық оқу-әдістемелік кабинет ашқанда өмір талабы болып есептеледі.

- Бәсекеге қабілетті маман-жұмысшылар мен орта білімді мамандар дайындаудың басты мәселесі – оқудың сапасы. Әрбір оқу орны бітіру емтиханын өзі қабылдайды. Ал осы жүйе зерттеген елдерде бітіру емтиханын, әрбір маманның сапасын, икемділігін тәуелсіз ұйымдар бағалайды. Ондай ұйым мүмкін республика Премьер-Министрлігі жанынан құрылса оңды болар еді. Бұл механизм әрбір оқушының, оқу орнының мамандар дайындауға жауапкершілігін арттыруға толық жағдай жасайды.

- Жұмысшылар мен әсіресе техникалық салаға, орта буын мамандар дайындау үшін әрбір оқу орындарымен міндетті түрде келісім шартқа тұрып, олардың материалдық-техникалық базасын нығайтуға, тәжірибе жұмысын өз өндіріс орындарында өткізуге міндеттеме алса, мамандықтардың тізімін әрбір бес жылға арнап беріп тұрса, диплом жұмыстарын таңдауға және оны орындауға басшылық жасаса.

- Кәсіби оқу орындарын қаражаттандыру күрделі мәселенің бірі, қазіргі бөлінген қаржы жалақыға, азын-аулақ күнделікті проблемаларды шешуге ғана жетеді, зертханалар мен оқу кабинеттерін жаңа техника мен құрал-саймандармен қамтамасыз етпей бәсекеге қабілетті жұмысшылар мен орта буын мамандар дайындау мүмкін емес. Сондықтан осы оқу орындарын қаржыландыру мәселесі жолға қойылса.

Бұл бағдарламаның ойдағыдай жүзеге асуы Үкімет пен орталық атқарушы органдардың және жергілікті әкімдіктердің осы мәселеге түсінушілікпен қарауына байланысты. Қорыта айтқанда, біз, білімді мамандардың санын арттырып, өз қандастарымызға еуропалық озық техникалардың тұтқасын ұстатпасақ қарқынды дами алмаймыз.
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
1 Назарбаев Н.Ә. Қазақстанның егеменді мемлекет ретінде қалыптасуы мен дамуының стратегиясы. – Алматы: РГЖИ «Дәуір», 1992. - 56 б.

2 Назарбаев Н.Ә. Қазақстан экономикалық, әлеуметтік және саяси жедел жаңару жылдарында. Қазақстан халқына Жолдауынан // Егемен Қазақстан. – 2005. – 16 мамыр.

3 Назарбаев Н.Ә. Жаңа әлемдегі жаңа Қазақстан // Егемен Қазақстан. — 2007, 1 наурыз.

4 Қазақстан Республикасында техникалық және кәсіптік білім беруді дамытудың 2008 – 2012 жылдарға арналған мемлекеттік Бағдарламасы. – Алматы. – 2008. – 11 б.

5 Михайлов Ф.К. Профессионально-техническое образование в Казахстане. – Алма-Ата, 1962. – 160 с.; Михайлов Ф.К. Профессионально-техническое образование в Казахстане. – Алма-Ата, 1962. – 98 б.; Кожамкулов Т. Профессионально-техническое образование в Казахстане. –Алма-Ата, 1962. - 210 с.; Асылбеков М.Х., Нурахмедов С.Б., Пан Н.Г. «Рост индустриальных кадров рабочего класса в Казахстане» (1946 – 1965 г.г.) – Алма-Ата, -1962. – 266 с.; Асылбеков М.Х. Формирование и развитие кадров железнодорожников. – Алма-Ата, 1973. -326 с.; Сулейменов С.М. Подготовка рабочих кадров через системы профтехобразования. – Алма-Ата, 1972. - 130 с.; Гуляев Н.А. Подготовка рабочих кадров в Казахстане и их использование. – Алма-Ата, 1970. – 122 с.; Сармурзин А.Г. Деятельность партийных организации Казахстана по подготовке рабочего класса в системе профтехобразования (1959 – 1970 г.г) . – Алма-Ата. - 1970. – 85 б.; Шегай Т.В. Подготовка квалифицированных кадров в профессиональных-технических учебных заведениях Казахстана в годы восьмой пятилетки Автореферат. –Алма-Ата, 1980. – 26 с.

6 Кунхожаев Н.Р. Компартия Казахстане в борьбе за научно-технический прогрессе промышленности. – Алма-Ата, 1973. – 322 с.; На главном направлении. – Алма-Ата, 1983. - 214 с.; Тәжірибе мен шеберлік – жастарға. – Алма-Ата, 1981. -36 с.; Сармурзин А.Г. «Деятельность КПСС по индустриальному развитию Казахстана (1959 – 1975 г.г.). – Алма-Ата, 1983. – 350 с.;

7 Батышев С.Я. Основы производственной педагогики» және «Формирование квалифицированных рабочих кадров в СССР. – Москва, 1977. – 85 с.; Булгаков А.А. Профессионально-техническое образование в СССР на современном этапе. – Москва, 1977. – 85 с.

8 Ташенев Т.М. Рабочий класс Казахстана в 1965 – 1985 г.г. – Алма-Ата, 1985. - С.75.; Жакупбеков С.К. История легкой индустрии Казахстана (1917 – 1980 г.г.) - С.75; Койгелдиев М.К. История сахарной промышленности Казахской ССР, формирование и рост рабочих кадров (1932 – 1970 г.г.):ав-т…к.и.н.; Кузнецов В.И. Подготовка квалифицированных рабочих кадров в системе профтехобразования и на прозводстве (1959 – 1975 г.г.) Алма-Ата, 1975. -С. 80; Бертисконов Т.К. Руководство Компартии Казахстана подготовкой квалифицированных рабочих кадров для промышленности (1946 – 1985 г.г.) ав-т к.и.н. – Алматы. 1985. -15 б.

9 Туркебаев Э.А., Садықов Р.Т. На пути научно-технического прогресса Алма-Ата, 1981.- с.75; Бектуров С. Научно-технический прогресс и закономерность роста квалификации рабочих кадров. – Алма-Ата, 1970. - с.75; Бабкина В.А. Влияние научно-технического на повышение образовательного уровня рабочих промышленность. – Алма-Ата, 1971. – 132 с.; Кошанов А. Научно-технический прогресс и качественный рост рабочего класса Алма-Ата, 1974. –150 с.

10 Афонов И.А. Народному хозяйству квалифицированные рабочие кадры. – Алма-Ата, 1974. – 85 с.;

11 Байлыбеков Р.Я. Деятельность Компартии Казахстана по подготовке специалистов среднего звена для общественного животноводства (1970 – 1980 г.г.), автореф… к.и.н. – Алматы, 1990. – 204 б.; Сахов С.М. Деятельность Компартии Казахстана по подготовке квалифицированных кадров со средним специальным образованием в ряды восьмой и девятой пятилетки (1966 – 1975 г.г.) . – Алматы, 1986. – 202 с.

12 Шимашова Р.С. Қазақстан республикасында педагогикалық училищелердің пайда болуы, қалыптасуы және даму тарихы (1920-1990 ж.ж): т.ғ.к. ... авторефераты. – Алматы, 2002. – 25 б.

13 Құдайбергенов А. За высокую культуру села . – Алматы, 1979. – 60 с.; Әбжанов Х. Сельская интеллигенция Казахстана в условиях совершенствования социализма. – Алматы, 1988. – 190 б.; Кенжебаев Н. Роль рабочих факультетов в подготовке советской интеллигенций в Казахстане (1921 – 1940 г.г.). автореф… к.и.н. – Алматы. - 1988. – 29 с.; Абжаппарова Б. Казахстан инженер-техникалық интеллигенциясының республика өнеркәсібін дамытудағы ролі (1961–1997 ж.ж.): т.ғ.к. ... авторефераты. – Алматы. - 1992. – 24 б.; Калдыбекова А. Состав и деятельность культурно-просветительной интеллигенции Казахстана (1961 – 1985 г.г.): Автореф. ... к.и.н. – Алматы, 1989. – 22 б.

14 Мусин Ч. Қазақстан тарихы. – Алма-Ата, 2005. – 166 б.; Кузембайулы А., Абил Е. История Казахстана. – Алма-Ата, 1996. – 250 с.; Қазақстан тарихы (көне заманнан бүгінге дейін). Очерк. – Алма-Ата, 1994. –150 б.; Әбдәкімұлы Э. Қазақстан тарихы. – Алма-Ата. – 1997. – 150 б.; Мусин Ч. Қазақстан тарихы. – Алма-Ата, 2005. – 166 б.;

15 Күнхожаев Н.Р. Тәуелсіз Қазақстан тарихы. – Алма-Ата: С.Бегалин атындағы мемлекеттік балалар кітапханасының баспасы, 2007. – 168 б.

16 ҚРОММ. 2270- қ., 2-т., 1009- іс. 187-п.

17 ҚРОММ. 2255-қ., 93-іс. 19- п.

18 ҚРОММ. 2270-қ., 1-т. 375-іс. 30-32 -п.п.

19 Студенкова Н.А. О некоторых проблемах технического и профессионального образования // Қазақстан кәсіпкері – профессионал Казахстана. – 2006. – № 12. – 2-5-бб.

20 Справочник руководителя образовательного учреждения. – 2007. - №1. – 18-21-бб.

21 // ҚРОММ 2265 -қ., 114-іс. 18-б, 105-107-п.

22 Қазақстан Республикасында техникалық және кәсіптік білім беруді дамытудың 2008 – 2012 жылдарға арналған мемлекеттік Бағдарламасы. –Алматы. 2008. – 12 б.

23 // Профессионально-технические школы РК в 2005-2006 учебном году: Агенство РК по статистике // Финансы и кредиты. -2006. №2. -40.

24 // Мананникова Л. История колледжа страны // Огни Алатау.– 2003. – 8 января. –С. 4.

25 Материально-техническая и социальная база учебных заведений. – Алма-Ата: Минобразования,1990. – с. 14-18.

26 ҚРОММ. 2270-қ., 1009-іс. 75-п; ҚРОММ. 2253-қ., 17а-іс. 71-п; ҚРОММ. 2255-қ., 352-іс. 4-п.

27 Білім беру мекемесі басшыларының анықтамасы. – 2005. – №2. 44-46- бб; Білім беру мекемесі басшыларының анықтамасы. – 2007. – №1. – 73-75- бб; беру мекемесі басшыларының анықтамасы. – 2007. – №3. – 46-52-бб.

28 Зуенко В.К. Качество образования основа социального партнерства // Қазақстан кәсіпкері – профессионал Казахстана. – 2005. – № 5. – с.12-14.

29 ҚРОММ. 2270-қ., 1-т. 1354-іс. 15-17-пп.

30 ҚРОММ. 499-қ., 2-т. 2783-іс. 155-166-п.

31 ҚРОММ 2255-қ., 1-т. 67-б. 318-іс. 124-128 -пп.

32 Техникалық және кәсіптік білім беруді оқытудың жолдары // Білім беру мекемесі басшыларының анықтамалығы. – 2007. – № 4(4). – 39-43-бб.

35 Профессионально-технические школы РК // Финансы и кредиты. – 1999. – № 5. –С 40; Колледжи Казахстана в 1997-1998 учебном году. // Финансы и кредиты. – 1998. – № 5. –С 39

36 Тогжигитов К.А. О приоритетных направлениях развития системы профессионально-технического образования. // Профессионал Казахстана. - 2005. – № 6. - С. 22-24.

37 ҚРОММ. 499-қ., 2-т., 2884-іс. 1-9-пп.
ДИССЕРТАЦИЯ ТАҚЫРЫБЫ БОЙЫНША ЖАРИЯЛАНҒАН ЕҢБЕКТЕРДІҢ ТІЗІМІ
а) ҚР БҒМ Білім және ғылым саласындағы бақылау комитеті бекіткен тізімде:

Монография:

1 Қазақстан Республикасының кәсіби лицей мен колледждердің қалыптасу және даму тарихы (1991–2008 ж.ж.) Монография. – Алматы: Сырым-Әлем, 2008. - 295 б.

2 Кәсіби білімнің дамуы – мемлекет қамқорлығының нәтижесі // Қазақ тарихы. – 2007. – № 4. – 123-125- бб.

3 Еңбек нарығы жағдайында кәсіби оқу орындары – экономикалық жүйенің құрамдас бөлімі // Ізденіс. – 2008. – № 1(2). – 145-147-бб.

4 Материалдық-техникалық база – колледждерде сапалы мамандар дайындаудың шарты (2001 – 2006 ж.ж.) // Ізденіс. – 2007. – № 2 (2). – 151-153 бб.

5 Әлеуметтік серіктестік талабы тұрғысындағы кәсіби оқу орындары // Ізденіс. – 2007. – № 2(1). – 151-153 -бб.

6 Колледждерде орта білімді мамандар дайындау – өмір талабы // Қазақстан жоғары мектебі. – 2007. – № 4. – 116-118-бб.

7 Кәсіптің адам және қоғам өміріндегі орны, жастардың оны таңдауына бағыт беру// Қазақстан жоғары мектебі. – 2007. – № 2. – 140-143 -бб.

8 Жұмыссыздардың кәсіби оқытудың және қайта дайындаудың жағдайы // Абай атындағы Қазақ ұлттық университеті. Хабаршы. Тарих және саяси-әлеуметтік ғылымдар сериясы. – 2007. – № 3 (14). – 56-59-бб.

9 Білім мекемесінің басшысы – бәсекеге қабілетті орта буын мамандар дайындаудың шешуші тұлғасы // Абай атындағы Қазақ ұлттық университеті. Хабаршы. Тарих және саяси-әлеуметтік ғылымдар сериясы. – 2008. – № 2 (14). – 93-96-бб.

10 Қазақстан Республикасының кәсіби білім саласы экономиканың құрамдас бөліміне айналды // Отан тарихы. – 2007. - № 2. – 106-113-бб.

11 Лицейлер мен колледж оқушыларының жігерлілігін арттыру – сапалы мамандар дайындаудың тиімді тәсілі // ҚазҰУ хабаршысы. Тарих сериясы. – 2008. - № 1 (48). – 183-185-бб.

12 Кәсіби-техникалық оқу орындарының инженер-педагог кадрларының біліктілігін арттыру – қоғам талабы // ҚазҰУ хабаршысы. - Тарих сериясы. – 2008. – № 1 (48). – 186-189-бб.

13 Педагогикалық колледждер еңбек нарығы жағдайында // Абай атындағы Қазақ ұлттық университеті. Хабаршы. Тарих және саяси-әлеуметтік ғылымдар сериясы. – 2008. – № 3 (18). – 59-61-бб.

14. Қазақстан Республикасының техникалық және кәсіби оқу орындарының жұмыс берушілермен байланысы // «Қайнар» университетінің Қазақ өркениеті хабаршысы. – 2009. – № 1 (33). – 93-98-бб.

15 Кәсіби лицейлерді бітіруші жастардың жұмысқа орналасуы – күрделі экономикалық және әлеуметтік мәселе// Қазақ өркениеті – 2009. – № 2/1 (33). – 47-49-бб.

16 Еңбек нарығы кәсіби оқу орындары – экономикалық жүйенің құрамдас бөлімі // С.Торайғыров атындағы Павлодар мемлекеттік университететі. Хабаршы. - Гуманитарлық сериясы. – 2007. – № 3. – 121-126-бб.

17 Кәсіби-техникалық оқу орындарындағы тәрбие жұмысы // Евразия орталығы. Семей. Ғылыми журнал. 2009. – № 1. – 12-16-бб.

ә) өзге басылымдар мен республикалық және халықаралық конференция материалдарының жинақтарында:

18 Кәсіби білім және мамандық берудің заңдылықтары жұмыс үстінде // Қазақстан Республикасында азаматтық қоғамның дамуы: конституциялық-құқықтық қамтамасыз ету: Халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференция материалдары. – 2007, 27 ақпан. – Алматы: Абай атындағы Қазақ Ұлттық пелагогикалық университеті, 2007. – 361-363-бб.

19 Республиканың кәсіби лицейлердегі оқу-әдістемелік жұмыстың жағдайы // Тараз мемлекеттік педагогикалық институтының құрылғанына 40 жыл толуына арналған «Жас ғалым-2007» атты ІІ Халықаралық ғылыми-практикалық конференциясының еңбектері: Халықаралық ғылыми- практикалық конференция материалдары. – Тараз: Тараз мемлекеттік педагогикалық институты, 2007. 18-19 сәуір. – 144-145 -бб.

20 Республиканың кәсіби оқу орындарының шет елдермен халықаралық байланысы // «Қазіргі әлем: дамуды белгілейтін стратегиялар: Халықаралық конференция. – Алматы: Абылай хан атындағы Қазақ халықаралық қатынастар және әлем тілдер университеті. – 2007. -26-27 ақпан, -99-105 -бб.

21 Кәсіби білім беру жүйесі – қоғам мүшелерін әлеуметтендірудің шешуші факторы // Актуальные проблемы экономической науки Казахстана и творческое наследие академика НАН РК С.Е. Толыбекова: Материалы Международной научно-практической конференции. –Алматы: КазНПУ им.Абая, 2007. 11 апреля. – С. 210-210.

22 Кәсіби білім беретін оқу орындары – Отан тарихының құрамдас бөлімі // «Отандық тарих – Қазақстандық қоғамның жинақтаушы негізі»: Республикалық жоғары оқу орындары арасындағы ғылыми-теориялық конференция материалдары. –Алматы: Т. Рысқұлов атындағы Қазақ экономикалық университеті, - 2007. 21 ақпан. – 144-147 -бб.

23 Кәсіби білімнің әдістемелік және теориялық негізі // Педагогикалық оқу орындарында құзыреттілік тұрғыдан білім беруді жүзеге асырудың өзекті мәселелері: Республикалық ғылыми-практикалық конференция. - Орал: М. Өтемісов атындағы Батыс Қазақстан Мемлекеттік университеті, - 2007. 19-20 наурыз. І-бөлім. -201-203 -бб.

24 Республикада кәсіби білімнің пайда болуы, қалыптасуы және дамуы // «Шоқан тағылымы – 12» Халықаралық ғылыми-практикалық конференция материалдары. – Көкшетау, - 2007. 20-22 сәуір. -241-243-бб.

25 Болашақ жұмысшылар мен арнаулы орта білімді мамандар арасындағы саяси-тәрбие жұмысы // Абай атындағы КазҰПУ-дың тарих факультеті және оның педагогикалық, ғылыми кадрларды дайындаудағы рөлі: тарихы мен бүгіні: Университетаралық ғылыми-теориялық конференция. –2009, 11 желтоқсан. – Алматы, -426-436. -бб.

26 Кәсіптік бағдарларды жүргізуді ұйымдастырудың жаңа нысандары // Педагогтың бәсекеге қабілетті білім жағдайындағы кәсіби құзіреттілігі: Алматы облыстық педагогикалық оқуларының материалдары. – 2005, 29 сәуір. Алматы, -9-11 -бб.

27 Қазақстан Республикасындағы «Әлеуметтік серіктестік» Заңы жұмыс үстінде// Абай атындағы КазҰПУ-нің «Жас ғалым. Ізденістер. Мәселелер. зерттеулер» сериясы. 2007. № 2 (11) 22-25 бб.

28 Ауылдық кәсіби лицейлер еңбек нарығы жағдайында // Кәсіптік мектеп профтехшкола. -2007. № 5-6 (24), - 3-4-бб.

29 Арнаулы орта білімді медицина мамандарын дайындауда колледждердің орны // Қазақстан кәсіпкері-профессионал Казахстана. -2007. № 9 (52) – 32-33-бб.

30 Білім мен кәсіптің жоғары сапасы – еңбек нарығының талабы // Кәсіптік мектеп профтехшкола. -2007. № 4 (22). –3-4-бб.

31 Бәсекеге қабілетті жұмысшылар мен мамандар дайындаудың сапасын жақсарту өмір талабы // Кыргыз Республикасынын билим жана илим министрилиги. Наука и новые технологии в системе образования журналы. – Бишкек, 2006. - № 7-8/ 2. -134-136-бб.

32 Кәсіби лицейлерде техникалық және халыққа қызмет көрсету кадрларын дайындау – нарық талабы // Кыргыз Республикасынын билим жана илим министрилиги. Наука и новые технологии в системе образования журналы. – Бишкек, 2006. - № 7-8 / 2. -71-73-бб.

33 Начальное профессиональное образование в условиях рыночных отношений (основной базой для подготовки рабочих кадров для экономики) // талабы // Кыргыз Республикасынын билим жана илим министрилиги. Наука и новые технологии в системе образования журналы. – Бишкек, 2006. - № 5-6 / 2. - С. 291-293.

34 Профессиональные школы – основная база подготовки кадров для развивающейся экономики Казахстана // Кыргыз Республикасынын билим жана илим министрилиги. Наука и новые технологии в системе образования журналы. – Бишкек, 2006. - № 5-6 / 2. - С. 271-273.

СМАНКУЛОВА ЖАНАТ ЕРЕКЕНОВНА
История становления и развития профессиональных лицеев и колледжей Республики Казахстан (1991-2008 ж.ж.)
РЕЗЮМЕ
на автореферат диссертации на соискание ученой степени доктора исторических наук по специальности 07.00.02 – Отечественная история (История Республики Казахстан)
Актуальность темы исследования. Президент РК Н.А. Назарбаев с первых дней независимости и в последующих выступлениях и обращениях к народам говорил о необходимости модернизации профессиональной школы, реконструкции ее инфраструктуры в соответствии с современными достижениями науки, техники и передовой технологии.

Вопросы качества обучения, координации взаимоотношений между работодателями и профессиональными учебными заведениями, их соответствие запросам рынка труда являются объективными потребностями современного Казахстана, что и подчеркивает актуальность исследуемой проблемы.

Казахстану в советской период фактически отводилась роль сырьевого придатка, решение экономических вопросов было прерогативой Центра.

Независимый Казахстан реализует свою индустриально-инновационную программу. РК полноправный член мирового сообщества, у нее большой научный потенциал.

Стратегия государственного развития РК предусматривает подготовку компетентных специалистов, конкурентноспособных на современном рынке.

Президент РК Н.А. Назарбаев неоднократно подчеркивал необходимость интеллектуальных ресурсов для создания инновационной экономики, что, в свою очередь, подразумевает серзьеную профессионально-техническую базу.

В Послании «Новый Казахстан в новом мире» глава государства указывает на актуальность государственной политики, направленной на обеспечение международных стандартов подготовки (переподготовки) профессиональных кадров. Указом Президента за № 626 от 01.07.2008 утверждена Государственнная программа развития технического и профессионального образования на 2008-2010 гг. Реализация данной программы развитие профессионального и технического образование способна обеспечить подготовку профессиональных кадров.

На современном этапе истории Республики Казахстан данная проблема не теряет своей актуальности, так как среди специалистов-практиков в сфере экономики преобладают люди со средним профессиональным образованием.

В ходе данного исследования проанализирована история развития колледжей и лицеев в РК за 1991-2008 гг. на основе исторических, документальных материалов.

Как показывает отечественный и зарубежный опыт, выпусники данных учебных заведенний адаптируясь к новым рыночным условиям, внесли весомый вклад в развитие экономики, повышение социального уровня страны.

Одна из значимых проблем в сфере экономики современного Казахстана -определение спроса на рынке труда рабочих-специалистов, следовательно, подготовка в профессиональных лицеях и колледжах и дальнейшее их распределение требуют планомерного обмена производственным опытом, оснащения учебной базы соответствующим оборудованием, подготовки педагогических кадров высокой квалификации и т.д. Работодатели должны способствовать укреплению партнерских отношений с учебными заведениями, обновлению содержания и технологии обучения. Указанные проблемы рассмотрены в ходе исследования.

Исторический анализ формирования и развития профессиональных лицеев и колледжей РК с новых научно-теоретических позиций является вкладом в отечественную историографию.

Для реализации данной цели поставлены следущие задачи:

- определение предпосылок для формирования лицеев и колледжей РК;

- анализ и оценка практической значимости данных учебных заведений;

- обоснование необходимости развития учебных заведений данного типа;

- анализ сути постановлений правительства относительно данных учебных заведений;

- выявление и систематизация методов подготовки конкурентоспособных специалистов в сфере профессионально-технического образования;

- определение положения учебных заведений в годы кризиса и их адаптации к условиям рыночной экономики;

- выявление состояния материально- технической базы лицеев, колледжей и путей ее укрепления посредством социального партнерства;

- анализ научно-методической базы профессиональных школ в развитии профессионального качества у учащихся, соответствия данной базы международным стандартам;

- определение и научная оценка обеспечения лицеев и колледжей инженерно-педагогическими кадрами, повышения их профессиональной квалификации.