Сөж рефлоксогенді тамыр аймақтары және олардың қан айналымын реттеудегі рөлі

Қолқаның рефлексогендік аймағы депрессор нервінін сезімтал ұштырынан құралған. Бұл аймақты 1866 жылы И. Ф. Цион мен К. Людвиг ашқан. Қолқа доғасында қан қысымы жоғарыласа, тамыр қабырғасы керіліп, барорецепторлар тітіркенеді де, қозу импульсі депрессор нерві арқылы сопақша мидаты жүрек пен қан тамырлары кызметін реттейтін орталыққа бағытталады. Орталықтан қозу импульсі кезеген нерв арқылы жүрекке және тамыр кенейткіш нервтермен кан тамырларына жіберіледі. Осыдан қан қысымы төмендейді, калпына оралады.

Қолқаның рефлексогендік аймағы депрессор нервінін сезімтал ұштырынан құралған. Бұл аймақты 1866 жылы И. Ф. Цион мен К. Людвиг ашқан. Қолқа доғасында қан қысымы жоғарыласа, тамыр қабырғасы керіліп, барорецепторлар тітіркенеді де, қозу импульсі депрессор нерві арқылы сопақша мидаты жүрек пен қан тамырлары кызметін реттейтін орталыққа бағытталады. Орталықтан қозу импульсі кезеген нерв арқылы жүрекке және тамыр кенейткіш нервтермен кан тамырларына жіберіледі. Осыдан қан қысымы төмендейді, калпына оралады.

Қан қысымын реттеуде қуыс веналар сағасында орналасқан сезімтал нерв ұштары - Бейнбридж аймағы, да манызды рөл аткарады. Егер жүрекке қан көбірек оралып, веналарда қан іркілсе, он жүрекше мен куыс веналар керіліп, олардың қабырғасында орналасқан барорецепторлар тітіркенеді де, жүрек жұмысы жилеп, қан тезірек артерияларга қуылады, венадағы қысым денгейі қалыпқа келеді.

Қан қысымын реттеуде қуыс веналар сағасында орналасқан сезімтал нерв ұштары - Бейнбридж аймағы, да манызды рөл аткарады. Егер жүрекке қан көбірек оралып, веналарда қан іркілсе, он жүрекше мен куыс веналар керіліп, олардың қабырғасында орналасқан барорецепторлар тітіркенеді де, жүрек жұмысы жилеп, қан тезірек артерияларга қуылады, венадағы қысым денгейі қалыпқа келеді.

Қолқа мен каротид түйіндерінде қан кұрамындағы өзгерістерді кабылдайтын хеморецепторлар болады. Аталган түйіндерде көптеген тамыр тораптары түзіледі, сондықтан қан құрамынданы кейбір заттардың капиллярлар қабырғасынан сүзіліп, түйін улпаларында жинақталуына мүмкіндік туады. Бұл түйіндердегі сезімтал нерв ұштары каннын әрекетшіл ортасынын ауытқуларына өте сезімтал келеді. Кан құрамында оттегінін мөлшері жоғарылап, әрекетшіл орта сілтілік жаққа ығысса, рефлекстік жолмен жүрек жұмысы баяулап, кан кысымы томендейді. Қанда көмір кышқыл газының мелшері жоғарылап, әрекетшіл орта кышкылдык жаққа ығысса, жүрек жұмысы жилеп, кан кысымы жоғарылайды. Ал қан қысымының денгейі денедегі кан айналымынын шапшандырына күшті әсер ететін фактордын бірі. Сонымен, барорецепторлардын тітіркенуінен басталатын рефлекстер қан қысымының тұрактылығын, ал хеморецепторлар тудыратын рефлекстер - қанның газдық кұрамының тұрақтылының сақтауға бағытталған.