Сөз таптары жүйесіндегі атауыш сөздер

Көмекші есімдерді атауыш сөздерден ажырату үшін басты критерий етіп лексикалық мағынаның дербес болу, болмауын жеке тұрып заттық ұғымды білдіру, білдірмеуін алған ғалымдарымыздың пікірі дұрыс. «Атауыш сөз деп өмірде кездесетін ұғымдар мен түсініктерді не тікелей, не жанамалай білдіріп, олардың атауы ретінде қабылданатын және жұмсалатын, өздеріне тән толық лексикалық мағыналар бар, соған лайықты қалыптасқан, өзді-өздерінің дыбыстық құрамы бар дербес сөздерді айтамыз», – дейдi 1967 жылы жарық көрген «Қазақтың грамматикасы» І томында (14, 39; 21, 436-441). Көмекші сөздерді атауыш сөздерден бөліп алып: «Көмекші сөздер деп дербес лексикалық мағыналары я солғынданған, я алда – күлде жоғалған жәрдемші сөздерді айтамыз», – деген (14, 39). Жоғарыда мысал ретінде келтірілген екі анықтамамызда көмекші сөз бен атауыш сөздердің айырмашылығы ретінде лексикалық мағынаның дербестігі көрсетілген. А.Ысқақов өзінің басқа еңбектерінде де осы принципті сақтайды. Салыстырыңыз: «Атауыш сөздер деп ақиқат өмірде ұшырасатын ұғымдарды я жанай (орынбасар ретінде) білдіріп, олардың атауы ретінде қабылданатын (я қолданылатын), өздеріне тән толық материалдық мағыналары бар, қалыптасқан дыбыстық құрамы мен белгілі бір дауыс екпіні бар дербес сөздерді айтамыз» - деп атауыш сөздерге анықтама берсе, «Көмекші сөздер деп өз алдына тұрып жеке ұғымды тікелей де, жанай да білдіре алмайтын (олардың атауы ретінде қолданылмайтын), тек атауыш сөздердің араларындағы әр түрлі қатынастарды білдіру үшін я олардың мазмұнына әр түрлі дәреже айқындық, дәлдік қосу үшін жұмсалатын мағыналық дербестігі я солғындалған, я жоғалған, дыбыстық құрамы да, екпіні де тұрақсыз жәрдемші сөздерді айтамыз», – деп анықтама берген (12, 183). «Атаушы сөздер дегеніміз – өздеріне тән лексикалық та, грамматикалық та мағыналары бар және ретіне қарай, үстеріне әр қилы қосымша реңдер жамап алып, өзге сөздермен әр алуан қарым-қатынасқа түсе алатын дербес сөздер», «көмекші сөздер дегеніміз – өздеріне тән лексикалық мағыналары солғындаған, лексикалық мағыналарынан гөрі грамматикалық мағыналары басым болу себебінен көбінесе әр алуан грамматикалық қатынастарды білдіріп, әр қилы грамматикалық қызмет атқаратын жәрдемші сөздер», – деп бұл екi сөздiң мағынасын нақтылай түседi (10, 128).