Сұраншиев Ж.Ә. «Ветеринарлық вирусология» пэоәК
жүктеу/скачать 4.8 Mb. Pdf көрінісі
|
| 9-10 -шы дәріс тезисі
Ірі қара малдың вирустық ауруларының қоздырғыштарының сипаттамасы және оларды зертханалық диагностикалау әдістері. Жылқылар мен қойлардың вирустық ауруларының қоздырғыштарының сипаттамасы және оларды зертханалық диагностикалау әдістері. Шошқалар мен құстардың вирустық ауруларының сипаттамасы және оларды зертханалық диагностикалау әдістері. 1. Ірі қара малдың вирустық ауруларының қоздырғыштарының сипаттамасы және оларды зертханалық диагностикалау әдістері 2. ІРІ ҚАРА ОБАСЫ (Pestis bovium) 3. ҰСАҚ МАЛДАР ОБАСЫ 4. Жылқылар мен қойлардың вирустық ауруларының қоздырғыштарының сипаттамасы және оларды зертханалық диагностикалау әдістері ІРІ ҚАРА ОБАСЫ (Pestis bovium) Ірі қара обасы аса жұғымтал, безгекпен, клегей қабықтарының катаральды-геморрагиялық және крупозды дифтериялық қабынуымен сипатталатын вирустық ауру. Бұл ауруға ірі қара мал, енеке, зебу, бөкен, қара құйрық, жираф, ал кей жағдайда қой мен ешкі шалдығады. Ауру қоздырушысы РНҚ-лы бар вирустар тобына, Paramyxoviridae тұқымдастығына, Morbillivirus туыстығына жатады. Вирусты алғаш рет 1902 жылы Николь және Адиль-Бей анықтаған. Вирион дөңгелек және сопақша пішінді, көлемі 40-тан 300 нм-ге дейін болады. Вирионның сыртқы қабықшасында ұзындығы 9-15 нм болатын өсінділері болады. Вирус штамдары бір-бірінен вируленттілігі жағынан ажыратылады, ал антигенділігі жағынан үсақ малдар мен иттер обасы және қызылша вирусының арасында туыстық байқалады. Ірі қара обасының вирусы сыртқы орта жағдайларына төзімсіз болып келеді. Вирус –20 о С- де 5 жылдан аса уақыт сақталса, ал лиофильденгендері жылы температурада 1,5 жылға дейін белсенділігін жоймайды. Вирустардың белсенділігін жою үшін хлорлы әк (2-4%), күйдіргіш натрий (2-3%), формальдегит (1-3%), фенол (2%) , крезол (2%) ерітінділері қолданылады. Ірі қара обасының вирусы ауру және аурудан сауыққан малдардың көз жасы, мұрындарынан аққан сұйықтығы, сілекейі, сүті, зәрі, жыныс мүшелерінен аққан сұйықтықтары арқылы сыртқы ортаға тарайды. Ауру аэрогенді жолмен, вируспен ластанған жайылымдар, суаттар, азықтар және ауру мал мен сау малдар бірге тұрған жағдайда жұғады. Ірі қара обасын балау эпизоотологиялық деректерге, клиникалық белгілеріне, патологоанатомиялық өзгерістеріне, зертхана жағдайында вирустарды бөліп алуға, сезімтал жануарларға биосынама қоюға, КБР, ДПР, БР, ИФР, ГАТР, ЖГАР, ИФТ көмегімен вирустар мен олардың антигендерін анықтауға негізделген. Клиникалық балауы. Аурудың жасырын кезеңі табиғи жағдайда 3 күннен 15 күнге дейін, ал экспериментальды жағдайда 3-7 күнге созылады. Ауру ағымы – сирек жағдайда өте жіті, жіті, жітілеу және абортивті түрде өтеді. Обаның симптомы әртүрлі болып келеді және вирустардың вируленттілігіне, жануарлардың түріне, тұқымы мен шалдыққан малдардың иммундық күйіне байланысты болады. Өте жіті ағымда жас малдар мен жаңа туылған төлдердің клиникалық белгілері байқалмай дене қызуы 42 о С-ге дейін көтеріледі. Тек кейбіреулерінің кілегей қабықшаларының ісігендігін байқауға болады. Аурудың жіті ағымында малдардың дене қызуы 40-42 о С болады, еріні мен қызыл иегінің кілегейлі қабықшалары зақымдалады, ұсақ түйіршіктер, эрозиялар мен жаралар пайда болады. Ауызынан жағымсыз иісі бар кілегейлі сілекей, ал мұрынынан іріңді-кілегейлі сұйықтық ағады, көздің мөлдір қабаты күңгірттенеді, вагинит, гастроэнтерит, нәжісі сұйық, кілегейлі қан аралас және некрозға ұшыраған ұлпалары бар іші өтеді. Тік ішектің кілегейлі қабығы сыртына қарай аударылып, қою қызыл түсті болып көрінеді. Буаз малдар іш тастап, тез арықтайды. Малдар қиналып тыныс алады, жөтеледі, мұрын айнасы құрғайды, жалпы күйі нашарлайды, азықтанбайды. Бұл ағымда ауырған малдардың біразы 7-9-шы тәулікте өлімге ұшырайды. Өте сирек жағдайда аурудың 10-шы күні клиникалық белгілері басылып, жануарлар 20-25 күннен кейін сауығып кетеді. жүктеу/скачать 4.8 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|