бездердің гипофункция мына жағдайда дамиды:
Реттелудің орталық
тетігінің
бұзылысы
Гормондар түзілуінің тежелуі:
|
Безден тыс гормондардың жеткіліксіздігі:
|
Гормонға шеткері төзімділік
| -
бездер деструкциясы (гормонөндіретін өспелер,сему, жұқпа, қабыну, қан құйылу, ишемия, тромбоз және т.б.);
-
түзілудің тектік ақауы;
-
түзуге қажетті субстраттардың ақауы (йод);
-
реттейтін тропты гормондардың аутоантиденелермен бөгелуі
| -
прогормонның гормонға айналуының бұзылысы;
-
антигормональды аутоантиденелердің түзілуі;
-
қан сарысуының нәруыздарымен берік байланысуы.
|
Қабылдағыштық тетіктер:
-
жасуша ішілік қабылдағыштардың ақауы;
-
мембраналық қабылдағыштардың тектік ақауы;
-
қабылдағыштардың аутоантиденелермен бөгелуі;
-
рецепторов эпитектік әсерлерден қабылдағыштардың тектік экспрессиясының тежелуі (семіру)
|
Қабылдағыштан кейінгі тетіктер:
-
гуанилнуклеотид тік байланыстырушықабылдағыш нәруызының тұқым қуалайтын ақауынан қабылдағыштардың аденилатциклазамен байланысуы бұзылады;
-
тіндердің гормонның нәруыздық делдалдарды өндіре алмауынан (соматомединдер, кортизолдың делдалы);
-
нысана жасушалардың семуі немесе зақымдалуы (бауыр беріштенуі, нефросклероз)
|
гиперфункция мына жағдайда дамиды:
Реттелудің орталық
тетігінің
бұзылысы
Гормонның және/немесе белсенді аралық өнімдердің көп өндірілуі:
-
кері байланыс түрі бойынша өзін-өзі реттеу қызметінің жеткіліксіздігі ( β-жасушалардың глюкозаға сезімталдығының төмендеуі, гипоталамустың глюкокортикоидтар мен АКТГ-ға);
-
гормоноөндіруші жасушалардың шектен тыс ынталануы ( Базедов ауруында тропты гормондардың қабылдағыштарының антадене-агонисттерінің, гиповолемия және жүрек жеткіліксіздігі кезіндігі гиперальдостеронизмнің
болуы );
-
гормонның реттелмейтін гиперпродукциясы (аденоманың);
-
аралық белсендіөнімдердің жиналуына әкелетін гормондардың бір-біріне ауысуындағы метаболикалық бөгет (адреногенитальдық синдром)
|
Гормондардың безден тыс белсенділігінің жоғарылауы:
-
эктопиялық өндіру (бронхогендік обыр –гипофиздің гормоны, сүр безінің өспесінде – тиреоидты гормондар);
-
шеткері тіндерде прогормонның гормонға айналуының жоғарылауы (семіру → гиперэстрогенизм, бауыр патологиясы → андростендионның эстрогенге айналуы);
-
гормонның ятрогендік артуы (гормонотерапия, препараты корня солодки);
-
қан сарысуның нәруыздарымен байланысуының төмендеуі және гормонның әсерсізденуі (ашығу, бауыр жеткіліксіздігі, нефротикалық синдром)
|
Қабылдағыштық тетіктің бұзылысы:
-
нысана тіндердің қабылдағыштарына аутоантиденелердің болуы
| Эндокриндік бездер қызметінің бұзылысын эндокринопатиялар деп атайды.
эндокринопатиялар
моногландулярлық
(бір бездің зақымдалуы)
|
плюригландулярлық
(көптеген бездердің дисфункциясы)
|
плюригландулярлық эндокринопатиялар:
гипоталамо-гипофизарлық
|
аутоиммундық
|
қабылдағыштық
|
тұқым қуалайтын
|
-
Гипоталамо-гипофизарлы плюригландулярлы эндокринопатиялар гипофиздің тотальды жеткіліксіздігі екіншілік дамиды және гипотиреоз, гипокортицизм, гипогонадизм түрінде дамиды.
-
Аутоиммунды плюригландулярлық синдром кезінде аутоантиденелер ішкі секрецияның жалпы немесе ұқсас антигендері бар бірнеше бездерін зақымдайды (инсулинтәуелді қант диабеті, аутоиммунды тиреоидит, гипопаратиреоз және гонадно-бүйрек үстілік жеткіліксіздік – аутоиммундық Шмидт синдромы).
-
G-нәруыз тұқымдастығына жататын гормональды қабылдағыштардың гуанидин байланыстыратын бөлігінің кемістік кезінде қабылдағыштық плюригландулярлық ақауы дамиды. (псевдогипопаратиреоз, гипергонадотропты гипогонадизм, біріншілік гипотиреоз).
-
Тұқым қуалайтын плюригландулярлық синдром, характеризуются аномалией экспрессии онкогендердің кемістік экспрессиясымен және әртүрлі гормонөндіруші жасушаларда өспелердің дамуымен сипатталады. Олар МEN-1, IIa, IIb білдіреді.( ағыл. multiple endocrine neoplasia).
MEN-1 синдромы (II-к хромосомасының антионкогенінің ақауы) немесе көптік эндокриндік аденоматоз қалқанша маңы безінің аденомасымен, ұйқы безі жасушаларының (гастриномасы, инсулиномасы, глюкагономасы немесе Випомасымен), соматотропиномасымен, пролактиномасымен, сирек кортикотропиномасымен сипатталады.
При других формах MEN-синдромының басқа түрлерінде өсу факторы қабылдағышының онкопротеині болып тадылатын 10-хромосомадағы RET протоонкогеннің тектік ақауымен байланысты. Бұл кезде қалқанша безінің С-жасушаларында карцинома және бүйрек үсті безінің мыйлы қабатының қатерсіз өспесі (феохромацитома) дамиды.
MEN-IIa кезінде жоғарыда көрсетілген өспелерге гиперпаратиреоз қосылады, ал MEN-IIb – гиперпаратиреоз тән емес, бірақ тері мен шырышты қабаттардың невромасы және ганглионевромалар байқалады..
Көрнекті құрал:
1. Мультимедиялық дәрістердің электрондық нұсқасы (студент кафедрадан алады),
2. Дәріс курсы: Патофизиология в схемах и таблицах: – Алматы: Кітап, 2004. –ҚазҰМУ кітапханасында және кафедрадан электрондық нұсқасын
ӘДЕБИЕТТЕР:
Негізгі:
-
Ә.Нұрмұхамбетұлы. Клиникалық патофизиология. – Алматы; РПО «Эверо», 2010. –Б. 662-704
-
Ә.Нұрмұхамбетұлы. Патофизиология. – Алматы; РПО «Кітап», 2007. – Б. 580-596
-
Патофизиология//Под ред. Новицкого В.В., Гольдберга Е.Д., Уразовой О.И.– М., ГЭОТАР-МЕД., 2010, том.2., с.-470-489
-
Патологическая физиология//Под ред. Зайко Н.Н., Быця Ю.В. - Москва: МЕДпресс-информ, 2004 – С. 538-558
-
Нурмухамбетов А.Н. Патофизиология в схемах и таблицах – Кітап, 2004 – С. 221-229.
Қосымша:
-
Патофизиология учебник + СД. Литвицкий П.Ф. – 4-е изд. – М., ГЭОТАР-МЕД., 2008. С.
-
433-448Литвицкий П.Ф. Патофизиология: Учебник: в 2 т. – М.: ГЭОТАР-МЕД, 2003. – Т. 2. – С. 315-322; 332-361.
-
Патофизиология для внеаудиторной самостоятельной работы студентов //Под ред. Ударцевой Т.П. – Алматы:КазНМУ им. С.Д.Асфендиярова, 2006.С. 192-228.
-
Патофизиология: Учебник для мед.вузов под/ред В.В. Новицкого и Е.Д. Гольдберга.-Томск: Том.ун-та, 2006, С. 624- 637
Бақылау сұрақтары (кері байланыс)
-
Эндокриндік бездер қызметі бұзылыстарының патогенездік жолдары
-
Гормондар түзілу бұзылыстарының себептері
-
Безден тыс гормондар белсенділігінің бұзылыстары
№ 17 тақырып Қан жүйесінің патофизиологиясы. Анемиялар
Мақсаты: Анемиялық синдромның этиологиясы мен патогенезінің негізгі сұрақтары бойынша білімін қалыптастыру
Дәрістің жоспары:
-
Анемияның әртүрінің жалпы этиологиясы мен патогенезі.
-
Анемиялық синдромның клиникалық көріністерінің патогенезі.
Дәріс тезистері
Анемия – қанның белгілі қөлемінде гемоглобиннің және эритроциттердің, жиі олардың сапалық өзгерістерімен қабаттасатын, мөлшерінің азаюы Эритроциттердің сапалық өзгерістері: Анизоцитоз -
нормоцит
-
микроцит
-
макроцит
| Эритроциттердің диаметрінің өзгерістері
7.2-8 мкм
7.0 мкм-ден аз
8 мкм -ден артық
| пойкилоцитоз | | анизохромия | Эритроциттер боялуының өзгерістері | Дерттік кірілімдер | Жолли денешігі – ядро қалдықтары, Кебот жүзігі – ядро қабығының қалдықтары, Гейнц денешігі – құрылымы өзгерген гемоглобиннің тұнбалары, Базофилді түйіршіктену –рибосома мен митохондрий тұнбалары. |
Эритроциттердің регенеративті түрлері:
Ретикулоциттер (қалыпты жағдайда 0, 5- 1% ), полихроматофилдер, нормобластар;
Дерттік регенерация жасушалары:
мегалоциттер, мегалобластар, Жолли денешікті, Кебот жүзікті эритроциттер;
Эритроциттердің дегенеративті өзгерістер:
анизоцитоз, пойкилоцитоз, анизохромия, базофилді түйіршікті, цитоплазмасы қуыстанған, Гейнц денешікті эритроциттер.
АНЕМИЯЛАРДЫҢ ЖІКТЕЛУ ҰСТАНЫМДАРЫ
Этиологиясы бойынша
| Тұқымқуалайтын және жүре пайда болған |
Патогенезі бойынша
|
а) қансыраудан –постгеморрагиялық
б) эритроциттердің күшейген гемолизінен –гемолиздік
в) қан өндіруі бұзылуынан –дизэритропоэздік
|
Қан өндіру түрі бойынша
|
Нормобластық және мегалобластық
|
Сүйек кемігінің қалпына келу қабілетіне орай
|
регенераторлық (ретикулоциттер –0,2-1% одан артық)
гипорегенераторлық (ретикулоциттер – 0,2%-ден аз)
арегенераторлық (ретикулоциттер – 0%)
|
Түстік көрсеткіші бойынша (ТК)
|
нормохромды (ТК- 0,85-1,05)
гипохромды (ТК- 0,85-ден аз)
гиперхромды (ТК – 1,05-ден артық)
|
Эритроцитдің орташа диаметрі бойынша (ЭОД)
|
нормоциттік (7,2-8 мкм)
микроциттік (7 мкм-ден аз)
макроциттік (8 мкм-ден артық)
мегалоциттік (12 мкм-ден артық)
|
Ағымы бойынша
|
Қауырт және созылмалы
|
Достарыңызбен бөлісу: |