Қоршаған орта жағдайының мониторингі

Соңғы жылдары эколог-болжаушылардың арасында XX ғасырдың 20-шы жылдарында қоршаған ортаға байланысты қолданылған мониторинг ұғымы кең таралған. Экологиялық мониторинг - антропогендік факторлар әсерінен қоршаған орта жағдайының, биосфера компоненттерінің өзгеруін бақылау, баға беру және болжау жүйесі^[1]. Мониторинг ұғымы кең ұғымда экономикада, өнеркәсіпте, және басқа да бақылаулар жүргізілетін салаларда қолданылады. Ғылыми оқулықтарға бұл ұғым Стокгольмдегі БҰҰ-ның ұйымдастыруымен (маусым, 1972 ж.) өткен қоршаған ортаны қорғау жөніндегі конференңиядан кейін енді. Қазіргі таңда мониторинг ұғымы негізгі үш түрлі жұмыстардан тұратын қоршаған табиғи ортаны бақылау жүйелері ретінде қарастырылады:

1. 
   қоршаған ортаның жағдайын жүйелі түрде бақылау.
   
2. 
   табиғи және антропогендік факторлардың әсерінен табиғатта болуы мүмкін өзгерістерді болжау.
   
3. 
   қоршаған орта жағдайын ретке келтіру шараларын басқару.
   

• 
  биологиялық (биоиндикаторлар көмегімен);
  
• 
  дистанционды (авиациялық және космостық);
  
• 
  аналитикалық (химиялық және физико-химиялық талдау).
  

• 
  қоршаған ортаның жеке компоненттері мониторингі (топырақ, су, ауа);
  
• 
  биологиялық мониторинг (өсімдіктер және жануарлар дүниесі).
  

• 
  - биологиялық орталардағы (организмдерде, биоценоздарда) табиғи және антропогендік процестерді бақылау (ауыр металдардың, пестицидтердің жинақталуы). Мұндай мониторинг тіршіліктің қоршаған орта компоненттерімен өзара барлық байланысын қамтиды.