Т. Н.Ермекова,Г. М.Найманбаева,Б. М.Найманбаева
жүктеу/скачать 6.15 Mb. Pdf көрінісі
|
| 276
§7. Шешендік сөздердің маңызы 1. Аудиожазбадан (17. mp3) «Бәйдібек бидің өсиеті» мәтінін тыңдап, көтерілген мәселені, автор позициясын талдай отырып, негізгі ойды анықтаңдар. 2. Мә тін ді оқып, не гіз гі ой ды анық таң дар. Сөй леу мә нер лі лі гін ес ке ре оты рып, мә тін маз мұ нын ау ыз ша ба ян даң дар. Бәй ді бек тің ер лі гі Бір ше жі ре де Бәй ді бек тің ба тыр лы ғы бы лай хи кая етіл- ген. Ала тау дың ар ғы жа ғы нан жау қо лы қап тап ке ле жа та ды. Жа лай ыр қа рия ла ры жан-жақ та ғы ел ге ат шап ты ра ды. Бұл ха бар ды естіп Қа ра тау дан Бәй ді бек ба тыр қол жи нап ат та- на ды. Екі жақ Ал ты не мел жо та сын да то қай ла са ды. Әу елі жек пе-жек ке батырлар шы ға ды. Түйе дей қа ра ат қа мін ген бір шой ын қа қ ор та ға шы ға ды. Бұл – қал мақ тың Дө де ба ты ры екен. Оған жа лай ыр дың Ал шын бай ба ты ры қар сы жү ре ді. Еке уі най за ла са ды. Ал шын бай дың қы лы шы қақ бө лі ніп, Дө де мен ар па лы сып жү ріп мерт боп ке те ді. Бәй ді бек ба тыр: – Ен ді кім шы ға ды? – деп ай қай са ла ды. Най ман ның Шек - ті бай ба ты ры көк атын ой қас та тып, Дө де ге же тіп ба ра ды. Та ғы ай қас, та ғы най за ла су. Шек ті бай да дү лей Дө де ге тө теп бе ре ал май, ау ыр жа ра ла нып қа ла ды. Дө де енді жекпе-жекке Бәй ді бектің өзін шақырады. Бәй ді бек: – Кел сең кел, өзім де сол сө зің ді кү тіп тұр едім, – деп, өзі- нің Ақ боз ай ғы ры на мі ніп, оған қар сы шы ға ды. Сар баз да ры: «Иә, Құ дай , қол дай гөр!» – деп ті леп, шу ла са ды. Еке уі әу елі қы лыш та са ды. Дө де нің кү ші ба сым бол ға ны мен, ай ла-тә сі лі аз екен. Бәй ді бек тің қи мы лы на тө теп бе ре ал май, әб ден қан сор па ға тү се ді. Дө де бар кү шін жи нап алып, ен ді най за сын ке зе не ді. Бәй ді бек те най за сын ың ғай лай ды. Оның жыл қы ба ғып жүр ген де, қарт жыл қы шы лар дан үй рен ген дағ ды лы бір әді сі – құ рық қа ұқ са тып най за сы ның ұшы на шыл быр дан қыл тұ зақ бай ла на тын-ды. Ол ен ді Дө де ге сол тә сі лін қол дан бақ. Мұ ны Дө де де, жау жа ғы да елей қой май ды, он ша мән бер- мей ді. Еке уі әрі-бе рі атой лап шау ып, най за ла сып жү ре ді. Бір 277 уа қыт та Дө де оған оқ тала бер ген де, Бәй ді бек оның бұ ғы дай мой ны на қыл тұ зақ ты ша лып алып, ат-ма ты мен сүй рей жө не- ле ді. Дө де қо лын да ғы най за сын тас тай са лып, екі қо лы мен буы нып ба ра жат қан мой ынын бо са тып ал мақ боп жан тала- са ды. Бәй ді бек ба тыр дың те мір дей те геу рін ді қо лы қоя ма, әне-мі не де ген ше Дө де нің аю дай де не сін жер ге сүй ре тіп, екі ай нал ды рып тас тай ды да, жа йына ке те бе ре ді. Осылай Дө де жантә сі лім қы ла ды. Бәй ді бек жау ды тү ре қу ып, тас-тал қан етіп же ңіп шы ға ды. Бәй ді бек тің ел-жұр ты н шап қын шы жау дан қор ғап қа лу- да ғы ер лік те рі жө нін де гі ше жі ре-де рек, аңыз-әң гі ме лер аз емес. Ке зін де со лар хатқа тү се қой ма ған. Бәй ді бек би 718 жыл дың кү зін де cек сен ал ты жа сын да Ба ла бө ген ба сын да ғы өзі нің қыс тау ын да қай тыс бо лып ты. (Ны сан бек Тө ре құл) жүктеу/скачать 6.15 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|