Т. Н.Ермекова,Г. М.Найманбаева,Б. М.Найманбаева
жүктеу/скачать 6.15 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- (11. mp3) Қыз ғал дақ тар – өнер ту ын ды ла рын да
| 287
(10. mp3) Ата өне ге сі Мақ сат тың ата сы жыл қы ба ға ды, олар ды әр дай ым кү тіп, бап тай ды. Не ме ре сін өзі мен бір ге ер тіп, жыл қы лар ды кө ріп қай та ды. Ата сы ның ат та ры он ша көп емес. – Әзір ше осы бес-ал тауы же те ді, – дей ді қа рия. – Жа сы ма. Бұ лар ды ба ғу, кү ту, қа рау оңай емес. – Ата, өс кен де, мен сіз ге кө мек ші бо ла мын. Ат тар дың са нын кө бей те мін, – дей ді Мақ сат. – Ме нің не ме рем өс кен де кә сіп кер бо ла ды. Жыл қы ба ғу – ата-ба ба дан қал ған кә сіп қой, – дей ді ата сы да Мақ сат тың ба сы нан си пап. Мақ сат ба ла лық бал ғын мі нез бен ба сын изей кү лім сі рей ді. – Рас, ата, мен өз сө зі ме бе рік пін. Ат тар ға қа ра ған ды, кү тіп, бап та ған ды жақ сы кө ре мін. – Қан дай ша ру аны бол ма сын, жа ның сүй іп, бар ын таң мен жа са саң, со ның ра қа тын кө ре сің, ба лам, – де ді ата сы ат үс тін де ке ле жа тып. Ата сы мен не ме ре сі қыр қа ның үс тін де жайы лып жат қан ат тар ға кел ді. Ай ғыр мен бие ле рі нің, тай ла ры мен құ лын да- ры ның қа рын да ры той ып, бір үй ір бо лып, бір-бі рі не жа қын тұр екен. Ие ле рін көр ген жыл қы лар кі сі ней жө нел ді… (Нұр ға ли Қа дыр ба ев) (11. mp3) Қыз ғал дақ тар – өнер ту ын ды ла рын да Ор та ға сыр лар да қыз ғал дақ өнер ту ын ды ла ры ның ай рық ша бел гі сі не ай нал ға ны бел гі лі. «Қа зақ стан ның қыз- ғал дақ та ры» ат ты эн цик ло пе дия да: «Ор та Азия ай ма ғы нан та был ған Х–ХІІІ ға сыр лық қыш бұй ым дар да қыз ғал дақ су рет те рі көп кез де се ді. Ор та ға сыр лар да ме мо ри ал дық ар хи- тек ту ра мен плас ти ка лық өнер тү рін де өсім дік тек тес ою лар ды пай да ла ну ба сым бол ды. Қо жа Ах мет Ясауи ке се не сін жап- қан жұ қа кір піш тер, Оты рар да ла сын да ғы ор та ға сыр лық қыш тар гүл пі шін дер мен әше кей лен ген», – деп көр се тіл ген. Қыз ғал дақ су ре ті тіп ті со нау б.з.б. IV–II ға сыр лар ға тие- сі лі кө не жә ді гер лер де де бей не лен ген. Ар хеолог тер Же ті су 288 же рін де қаз ба жұ мыс та рын жүр гіз ген де, кө не қор ған дар дан қыз ғал дақ бей не лен ген ал тын ті лік тап қан. Әр түр лі бұй ым да ғы гүл бей не сі не қа рап, тір ші лік тің жал- ға сын, мәң гі өмір идея сын аң ға ру ға бо ла ды. Қыз ғал дақ өр не гі ки ім дер ге, ора мал дар ға да түс кен. Ер те де гі тү сі нік бой ын ша, егер бой жет кен қо лы на қыз ғал дақ бей не лі са қи на та ғып жүр- се, бұл оның атас ты рыл ға нын біл дір ген. Жа қын да Ұлы тау кен ті нен оң түс тік-шы ғыс қа қа рай 60 ша қы рым жер де ор на лас қан «Бол ған ана» ма за ры нан кө не жә ді гер лер та был ды. Қаз ба жұ мыс та ры ке зін де әй ел адам ның қа бі рі нің іші нен ал тын ға ұқ сас са ры ме тал дан жа сал ған тос та ған, әше кей лер, сыр ға мен шаш қа ар нал ған түй реу іш та был ды. Бір қы зы ғы, тос та ған ның тү бін де қыз- ғал дақ пі шін ді өр нек бар екен. Осы ның өзі гүл дің та ри хи та мы ры ның тым те рең де еке нін көр се те ді. Ар хеолог ма ман- дар дың бол жау ын ша, та был ған бұй ым дар ис лам ға дей ін гі ке зең ге жа туы әб ден мүм кін. Бұл гүл дің кес кі нін көш пе лі қа зақ хал қы ның те ке ме ті мен сыр ма ғы нан, кі лем дер дің жи ек те рін де гі өр нек тер ден жиі бай қай мыз. Со ны мен қа тар он сау са ғы нан өнер там ған ше бер лер қыз ғал дақ пі ші нін ер-тұр ман да, те рі бел дік то ға ла- рын да қол дан ған екен. Та рих ғы лым да ры ның кан ди да ты Тәт ті гүл Қар таева ның пі кі рі ерік сіз елең ет кіз ді. Оның ай ту ын ша, көк тем де қыз- ғал дақ гүл де ген соң, ау ыл әй ел де рі нің жи на лып, шүй ір ке- ле сіп шай іше тін «қыз ғал дақ май» деп атала тын кө не дәс тү рі бол ған екен. «Ғұ рып тық мә ні бар бұл дас тар қан ның бас ты ат ри бу ты қыз ғал дақ ты да ла да жай ыл ған мал сү ті нен шай- қал ған май еді. Бұл дәс түр бү гін де көш пе лі тұр мыс тың та рих сах на сы нан ке туі не орай жойы лып кет ке ні мен, та ри хи са на- мыз да қал ды», – дей ді про фес сор. (Жан дар бек Жұ ма ғұ лов) жүктеу/скачать 6.15 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|