Т. Н.Ермекова,Г. М.Найманбаева,Б. М.Найманбаева
жүктеу/скачать 6.15 Mb. Pdf көрінісі
|
| Сөз дәлдігі
Сөз дәлдігі – сөздерді тілдегі мағынасына лайық қолдану. Сөз ма ғы наларын жақсы білген адам сөзді орнымен жұмсай алады. Кей де адам дар сөйлегенде не жазғанда сөзді қате қолда нып жатады. Мы са лы: «Арландар» тобынан алғаш болып қол бастаған Теміртас Жүсіпов табандылық танытты. Аппақ қармен көмкерілген тау беткейінде қысқы күннің қызуы көз қарықтырады (газеттен). Осы сөйлемдердегі қол бастау, қысқы күннің қызуы қол да ныста рын да дәл дік жетіспейді. Қол бастау – жорық, соғыс жағдайына байла ныс ты қол да нылатын тіркес, дұрысы жарысты бастаған болуы керек. Сол сияқты көз қарықтыратын күннің қызуы емес, сәулесі не жарығы болуы тиіс. Дәл сөйлеуге қажетті алғышарттың бірі – мағыналас сөздерді, олардың деректі, дерексіз ұғымды білдіретін түрлерін талғап, таң дай бі лу. Мысалы: жоғары сыныптағы құрдастарым да құттықтап келді. Өзінен жоғары сыныпта оқитындарды «құрдас» демейді, құрдастардың жастары шамалас болады. Сондайақ еңбек ардагері деген тіркес бар, ал жұмыс ардагері деп айтпаймыз. Сөз дәлдігі – әдеби тіл стильдерінің (көркем әдебиет, публицис тика, ғылыми стиль, ресми стиль) бәріне бірдей қажетті сапа. Осыған орай, бір стильде норма болып есептелетін қолданыстар екінші бір стильде нормаға қайшы болуы мүмкін. Мысалы: беске бітірді, оқудан құлап қалды т.б. тәрізділер ресми тіл стиліне сай емес, бірақ сөйлеу тілі үшін қалыпты жағдай болып саналады. 161 3. Сөз дәлдігін сақтап, берілген сөз тіркес терін қатыстырып, шағын мәтін құрастырыңдар. Аралас құрмаластарды ажыратыңдар. Археологиялық қазбалар, ерте заман мен орта ғасыр лар- дан қалған ескерткіштер, бізге жеткен жәдігерлер, жасы 17–18 шамасындағы сақ тайпасының көсемі, баскиіміндегі қанатты аттар бей несі, әшекейлер, қызыл қынапты ұзын семсер, Қазақ станның азаттық символы. Рецензия (ағылш. review) – жаңа туынды туралы мағ- лұ мат бере оты рып, оның қыс қа ша тал да ма сын және ба ға сын қам ти тын сыни еңбек. Рецензияда рецензенттің өз көз қа расы баян да лып, өз бағасы беріледі, еңбектің жетіс ті гі мен кем- ші лі гі айтылады, кейде оны жетілдіре түсу үшін ұсы ныс- тар жасалады. Рецензия ғылыми негізде, объ ек тив ті түр де, баршаға түсінікті тілде, шығарманы жазған авторға да, оқырманға да пайда келтірерліктей түрде жа зыл уы керек. жүктеу/скачать 6.15 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|