Табиғатқа жасаған қиянатымыздан кейін, одан мейірім күтуге біздің
жүктеу/скачать 1.56 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- І. 1. Ауызекі сөйлеу тілінің стилі
- І. 2. Кітаби-жазба стиль
| І. Стилистика және стиль туралы
Стилистика - тіл білімінің бір саласы. Оның зерттеу нысаны - стиль. Стиль терминінің мазмұны терең, қолданылу аясы кең. Бұл сөзді көркем өнер саласында, архитектурада, әдебиетте, лингвистикада қолданады. Лингвистикаға байланысты «стиль деп тілдегі лексикалық, грамматикалық, фонетикалық тәсілдердің дұрыс қолданылу принциптерін айтамыз». Сөйлемдегі сөздердің лексикалық және грамматикалық мағыналарының, сөздердің сөйлемде орналасу тәртібінің, тіпті сөздегі дыбыстардың өзара үйлесімділігінің де белгілі бір стильдік мәні бар. Жалпыхалықтық тілдің негізінде қалыптасқан әдеби стильдің екі түрі бар: ауызекі сөйлеу тілінің стилі және кітаби-жазба стиль. І. 1. Ауызекі сөйлеу тілінің стилі Ауызекі сөйлеу стилі тікелей ауызша тілдік қарым-қатынас жасауда көрінеді, яғни негізгі қолданылу аясы - диалог. 6 Стильдік ерекшелігі: - қолданылу аясы: адамдармен, әсіресе таныс адамдармен еркін әңгімелесу барысында қолданылады; - тілдік құралдары: эмоциональды сөздер, диалектизмдер, көп мағыналы сөздер, қарапайым сөздер, фразеологизмдер; - ой автоматты түрде, дайындықсыз беріледі; - сөйлеу еркіндігі басым болады; - дауыс ырғағына қарай сөйлеуші қаратпа сөз, қыстырма сөз, одағай сөздерді еркін қолданады; - сөздердің орын тәртібі сақталмайды. І. 2. Кітаби-жазба стиль Кітаби-жазба стиль - қоғамның әр түрлі саласында өзіндік қолданылу аясы нақтыланған стиль түрі. Әр саладағы атқаратын қызметі мен қолданыс аясына қарай: ресми құжаттар және іс қағаздары стилі,публицистикалық стиль, көркем әдебиет стилі және ғылыми стиль болып бөлінеді. Стильдің бұл түрлері қатынастың жазбаша формасында жиі жұмсалатындықтан, тілдік құралдар екшеліп, сұрыпталып қолданылады. Стильдік ерекшелігі: 1. Қолданылу аясы: қоғамның әр түрлі саласы (әр түрлі ресми-әкімшілік, кеңселік қатынастарда, ақпарат құралдарында, ғылымның әр түрлі саласында түрлі мақсатта, әдеби көркем шығармаларда т.б.) Кітаби жазба стиль түрлерінің бәріне ортақ белгілері: - логикалық жүйелілік сақталады; - ойдың нақтылығы, дәлдігі, айқындығы, түсініктілігі сақталады; - стильдің қай салада қолданылатыны ескеріліп, тілдік материалдарды қолдану заңдылықтары сақталады; - жалпыхалықтық тілдің қолданысы әдеби нормаға сай болуы керек. |