Көне қытай Фил-сы
Дүниенің 3 жерінде , яғни қытай, үнді және греция жерінде фил-я дүниеге келді.Фил-ның мәселелері бір болғанымен бұлар оған әр түрлі жауап берді. Оның 1- Қытай. Фил-ның мәсел-не нақты жауап тауып дамып келе жатқан осы Қытай.Ғалымдардың айтуынша 21 ғ. 30 ж-да Қ ең дамыған елге айналады дейді. Қытай миф-да дүниенің жаратылуына көп көңіл бөлінген.Көне заманнан бастап Қытай фил-да 3 негізгі ағым п/б. 1-Даоцизм,2-Конфуциандық, 3-Заңгерлер мектебі.
1-Даоцизмнің негізін қалаушы ЛАО-Цзы. Дао көрінбейді, мәңгілік, Дүниедегі заттар мен құбылыстар оған бағынады, Дүниедегі барлық заттың аты бар, Даода ат жоқ. Адам жерге бағынады, жер аспанға бағынады, аспан Даоға, Дао өз өзіне. Даоцизмнің көзқарасы- ад-дың байлыққа ұмтылуына, соғыс ашуға, соғыстағы жеңісін тойлауға, тәкәппарлыққа қарсы.Ал моралдық көзқарасы Конфуций іліміне қарсы, «себебі жақсылық жасау»-дейді Дао, «тек пайда табушылыққа әкеледі».
2-Конфуций Қытай халқының ұлы ойшылы, негізгі еңбегі «Лунь-уй» д/а. (әңгімелер мен пікірлер). Оның еңбектерінен біз 5 тұрақтылықты: адамды сүю, әділеттілік, салт дәстүр, даналық, сенімділікті көреміз. Конфуцийдің адамзат тарихында ұлы ойшыл ретінде қалуы- оның моральдық этикалық көзқарастарында.Ол адамдарды сүюге шақырады. Жақсылықтың ерте ме, кеш пе жақсылық болып қайтатынына сенген. Адамдарды 2-ге бөлді. Ізгі және ұсақ деп. Конфуций: «Егер адамдарды заңдардың талабымен мәжбүрлесек, олар қылмыс жасамауы мүмкін, бірақ олар қылмысқа т/б жиіркенішпен қарамайды, ал сана сезіміне ықпал етіп, моралдық талаптарға тәрбиелесек саналы түрде қылмыстан бас тартады» Үкіметке + халықтың шынайы сенімі болған жағдайда ғана реформалар алға басады- дейді.Конфуцй іліміндегі құндылықтар осы уақытқа дейін Қытай мемлекетінің идеоголгиясында жатыр.
3-Легистер (заң )мектебі Конфуций ілімен қарсы бағытталған. Негізгі қкілдері Шан Ян мен Хан Фэй Цзы. Олардың пікірінше мемлекетті тек қана заңға сүйеніп басқаруға болады. Елде тәрпіпсіздік болмас үшін
Мақтаудан жазалау көп болу керек
Аямай жазалау арқылы халық арасында үрейді тудыру керек
Ұсақ қылмыс жасағандарды аямай жазалау керек, сонда олар үлкен қылмыс жасамайтын болады
Адамдар арасында бір біріне сенімсіздік тудыру керек
Легистер елбасы қоғамда тәртіп орнатуды тек заң арқылы реттеу к/деді. Қоғамда жаза көп болса жақсы болады. Ад-дың жүрегінде қорқыныш болу керек. Легистер (заң )мектебінің қатал талаптарын орындап ел басқарған императорлар да тарихта болды.
Достарыңызбен бөлісу: |