Таксономиясы білу, түсіну және қолдану
жүктеу/скачать 2.92 Mb. Pdf көрінісі
|
| В
Солтүстік А С Батыс Шығыс D Оңтүстік Халықтың дəстүрлі дүниетанымында дүние өз кеңістігінде төрт бөлікке бөлінеді. Оң, Сол, Шығыс, Батыс ұғымдары дүниенің осы төрт бөлігіне сəйкес келеді. «Дүниенің төрт бұрышы», «Төрткіл дүние» халықтың дəстүрлі дүниетаны- мындағы осындай өлшемдер жүйесін білдіреді. Табиғаттағы, болмыстағы құбылыстардың қасиеттерін осы өлшем үлгісіне салып жүйелеуге, білуге, түсінуге жəне түсіндіруге болады. Осы өлшем үлгісі Абай ілімін білу, түсіну, қолдану мақсатында тиімді тетік қызметін атқарады. Оның жалпы жұртқа белгілі, түсінікті моделін дидактикалық құрал ретінде пайдаланудың реті бар. Халықтың дəстүрлі дүниетанымында бұл бөліктер екі еселенген қалыпта да жүйеленген. Дүниенің кеңдігінің басқа өлшемі жоқ. Өлімнен қашып, дүниенің төрт бұрышын түгел шарлаған жан ретінде халық аңыздарында Қорқыт ата көрінеді. Қорқыт ата дүниенің төрт бұрышынан өлімнен тыс тұрған алақандай да кеңістік таба алмайды. Төрткіл өлшем дүниенің шексіздігінің халық танымындағы шартты шегі, толық көрінісі болып табылады. «Төрткіл дүниенің» осы көрінісін өзіне сай пішіндегенде, мынадай модель шығады: 40 В Модель 6 Төрткіл Төрткіл. Болмыстың, құбылыстың А толықтығын, кемелдігін сипаттайды. С D Төрткіл дүние халықтың дəстүрлі дүниетанымында екі еселеніп, сегіз бөлікке бөлінеді. С Солтүстік Солтүстік батыс жүктеу/скачать 2.92 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|