Тыныс алған және дсммсн шыққан ауадағы кемір қышқыл

Тыныс ауасында 20,95% оттегі, 0,003% көмір қышқьш газы, 79,02 % азот және инертті газдар болады. Организмдегі газ алмасудың салдарыннан деммен шыққан ауа қүрамында отгегінің мелшері төмендеп (17%), көмір қышқыл газының концентрациясы жоғарылайды (4 %) да, азот пен инертгі газдардың мөлшері езгермейді. Ауа күрамындағы көмір қышқыл газды оны сіңіріп, ерімейтін тұзга айналдыратын барит суының (Ва(ОН)₂) жәрдемімен анықгауға болады.

Сапалы реакцияны пайдаланып, деммен шықкан ауа құрамында кемір қышқыл газдың ескенін дәлелдеу.

Мюллер аспабы, майда лабораториялық жануарларға арналған қондырғы, барит суы, спирт, мақга, бақа, ақ тышқан.

Мюллер аспабы аузы тыганмен жабылған екі пробиркадан түрады. Әр пробиркаға тығын арқылы екі шыны түтік жіберілген: оның бірі қыскд, екіншісі пробирка түбіне дейін жетіп түрады. Пробиркалардағы бір қысқа және бір ұзын түтік резеңке түтікшелермен ұштармақ арқылы арнаулы мундуштукпен жалгаскан. Пробиркаларға үзын түтікшелер батып тұратындай етіп барит суын қүяды. Мундуштук арқылы тыныс алып, дем шыгарғанда, ауа бір пробирка арқылы сорылып, екінші пробирка арқылы шығып отырады. Барит суының лайлану дәрежесіне карап көмір қышқьш газдың мөлшері кеп ауаны анықгайды.

Осы мақсатта тәжірибені лабораториялық жануарларға да жүргізуге болады. Ол үшін арнайы қондырғының теменгі бөлігіне барит суын қүйып, жоғарғы бөлігіне зерггелетін жануарды отырғызады. Организмнен бөлінген көмір қышқыл газын барит суы сіңіреді де, ерімейтін тұздың пайда болуы нәтижесінде ол лайланады.
Бақылау сүрактары;

1. Тыныс алу дсгсиіміз не? Тыныс алу фазалары мен сатылары.

2. Тыныс жолдарының физиологйялық маңызы.

3. Өкпенің тіршілік және жалпы сыйымдылығы.

4. Дем алған, деммен шықкзн және альвеольдық ауаның кұрамы.

5. Өкпе мен ұлпалардағы газ алмасу.