Тоқбаул Д,Сулейменова А, Төлеубек Б,Сейсенбай А,Утепбай М,Советова А,Затыбек Д
Алматы қаласының географиялық орнын айта кетсек
жүктеу/скачать 82.13 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Алматыда континенттік климат қалыптасқан.
- Кеңес өкіметі орнады
- Шоқан Уәлиханов
- Алматы апорты
| Алматы қаласының географиялық орнын айта кетсек, (1921 жылға дейін — Верный; орта ғасырларда — Алмату (Алмалы)) — Қазақстанның ең үлкен қаласы. Ол Тянь-Шань тауларының солтүстігінде, Іле Алатауының баурайында, Қазақстан Республикасының оңтүстік-шығысында орналасқан. Алматыда 1 897 143 адам тұрады (2019).
Алматыда континенттік климат қалыптасқан. Климаттық жағдайы — желсіз тымық ауа-райы және ауа қабаттарының тау аңғарлары арқылы төмен қарай ығысумен ерекшеленеді. Ең ыстық айлар — Шілде мен Тамыз. Ең суық ай — Қаңтар. Орташа жылдық температурасы шамамен 10 °С кұрайды. 1918 жылы наурызда қалада Кеңес өкіметі орнады. 1921 жылы 3 наурызда Түркістан Автономиялық Кеңестік Социалистік Республикасы Орталық Атқару Комитетінің шешімімен жергілікті ұлтшылдық саясаты аясында қалаға жаңа атауы - Алма -Ата берілді. 1927-1936 жылдары Алматы АССР-інің екінші астанасы болды. Қазақстанның 1920 жылдан бергі алғашқы астанасы-Орынбор қаласы (қазіргі Ресей Федерациясында), ал 1925 жылы астана Қызылордаға көшірілді. Қазіргі таңда ол еліміздің оңтүстік астанасы болып саналады. Бұл қала - Қазақстанның мәдени,тарихи,қаржылық,ғылыми орталығы. Алматы гүлденген Шығыс астаналарының трендіне сәйкес келеді. Еуропалық технологиялылық пен қолайлылықпен үйлескен таңғажайып сән — салтанат пен ұлттық нақыш-бұл Іле Алатауының баурайы маңында паналаған Қала туралы. Болашақ мәдени орталықтың тарихы даланың қатал көшпелі заңдары бойынша жазылған. Алайда, табылған заттар біздің эрамызға дейінгі 4 ғасырдан бастап бұл территорияда әрдайым дерлік қоныстанғанын көрсетеді. Орталық мемлекеттік мұражайда келушілер сақ қорғандарының артефактілерін (оның ішінде әйгілі «алтын адамның» көшірмесін), усундық ауылшаруашылық фермаларының реконструкциясын және егін жинау мен өңдеуге арналған құралдарды көре алады. Кейінірек, орта ғасырларда Ұлы Жібек жолы осында өтеді - «Алматы» топонимі туралы алғашқы ескертулер осы кезден басталады. Моңғолдар жаулап алғаннан кейін, тау етегіндегі қалалар ыдырауға ұшырады. Жаңа өрлеу Верный бекінісінің құрылуынан басталады, ол тез қала көлеміне дейін өсті. Кеңес жылдарында табысты, өркендеген өнеркәсіптік орталыққа өзінің тарихи атауы берілді. Алматыда тұйық тұстар мен лабиринт көшелері жоқ. Солтүстіктен оңтүстікке қарай орналасқан көшелер мен даңғылдар бір-бірінен тура 120 м қашықтықта бөлінген, ал көшелер мен даңғылдар дәл 150 м кейін қиылысады. күшті жер сілкінісінің жойқын әсеріне ... Сондықтан дірілден тиімдірек қорғану үшін мұнда негізінен бір қабатты ағаш үйлер тақтай немесе темір шатырдың астындағы берік іргетасқа салынған. 1911 жылғы жер сілкінісі қаладағы барлық кірпіш пен қара үйді қиратты. Ағаштар ғана аман қалды, оның ішінде биіктігі 56 метр болатын әлемдегі ең үлкен ағаш конструкциялардың бірі собордың ғимараты. Қалаға көптеген танымал саяхатшылар мен зерттеушілер этнограф және тарихшы Шоқан Уәлиханов, географ академик А.Шренк, натуралист А.Брем, географ Г.Е.Грумм-Гржимайло, географ және саяхатшы П.Л.Семенов-Тян-Шанский және т.б. Кеңес дәуіріндегі сарайлар мен заманауи бизнес орталықтары бар қаланың орталық бөлігін зерттеген соң, мегаполистің жасыл аймақтарына назар аударыңыз. Мысалы, ботаникалық баққа бару немесе аспалы автокөлікті Көк -Төбеге - ойын -сауық паркі мен әдемі панорамалары бар бақылау палубалары бар төбеге дейін көтерген жөн. Алматы тау шаңғысы курорты ретінде белгілі. Халықаралық стандарттарға сәйкес жабдықталған соқпақтар мен демалуға арналған басқа жағдайлар мұнда қарды, тік беткейлер мен серуендерді ұнатады. Саяхатшыларды қызықтыратын тағы көптеген нәрселер бар. Қала субұрқақтармен, жеміс базарларымен, ескерткіштермен әйгілі. Оның маңызды және жағымды ерекшелігі - шыдамға тән емес діни төзімділік және діни ғимараттардың (шіркеулер, мешіттер, синагогалар) өзіндік сәулетінің молдығы. Алматы өзінің тауларымен ғана қызықтырып қоймай, апортымен әлемде өз имиджін қалыптастыра білген қала. Алматы апорты - Жетісу табиғатының кереметі. Көлемі, сұлулығы, дәмі мен хош иісі бойынша оған бүкіл әлемнің алмасы тең келмеді. Апорттың даңқы бүкіл әлемді шарлады. Ол көптеген беделді халықаралық көрмелерде жоғары марапаттарға ие болды. Апорт Алматының символы және қазақстандықтардың мақтанышы болды. Верныйға апортты кім әкелді? Бұл сұрақ көптен бері риторикалық болып саналады. Әрине, оны воронеждік шаруа Егор Редько әкелді, бұл туралы бәрі біледі.Атақты Воронеж шаруасының есімімен аталған Редько көшесі тіпті Алматыда да (шетінде болса да) пайда болуы бекер емес. Бірақ көше шетінде болғандықтан, мұндай адам орталықтағы ескерткішке қарсы емес! Өйткені, оның арқасында біздің алма қаламыз өзінің лайықты символына ие болды! жүктеу/скачать 82.13 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|