Ернест & Ёунг
Сан – Хосе, Колифорния
Модификацияланмаган хулосанинг охирги хатбошиси аудиторлик хулосаси аудит експертизасини ўтказиш натижалари бўйича тузилганлигини билдиради. Бу банд шунчалик муҳимки, аудиторлик хулосаси кўпинча шу хатбоши номи билан “аудитор фикри” деб ҳам аталади. Фикрлар хатбошиси фақат текширув натижасидаги фактни ёки кафолатнинг тасдиғи емас балки хулосалар профессионал мулоҳазаларга асосланганлигини кўрсатади.
АҚШдаги Wм.Wринглей Жр.Cомпанй учун модификацияланмаган аудиторлик хулосаси ва молиявий ҳисоботга жавобгарлик бўйича раҳбариятнинг хати
Wм.Wринглей Жр.Cомпанй
акциядорлари ва директорлар кенгашига
Мустақил аудиторлар хулосаси
Биз Wм.Wринглей Жр.Cомпанй ва унинг таркибидаги компанияларнинг (кейинги ўринларда “Компаниялар”) 31 декабр 2003 йил ва 2002 йиллар ҳолати бўйича тақдим қилинган консалидациялашган бухгалтерия баланси, хусусий капитал, пул оқимлари, фойда ва зарарлар тўғрисидаги ҳисоботларни юқорида келтирилган давр учун кўриб ўтдик. Молиявий ҳисобот тузиш бўйича жавобгарлик компания раҳбариятининг зиммасида. Бизнинг мажбуриятимиз биз томонимиздан ўтказилган текширув асосида берилаган молиявий ҳисоботларнинг ишончлилиги ҳақида ҳаққоний фикр билдиришдир. Бизнинг фикримизча молиявий ҳисобот жамиятнинг 31 декабр 2003 йил ва 2002 йиллар молиявий ҳолатининг ҳамма муҳим томонлари бўйича, шунингдек, уларнинг 31 декабр 2003 йилда тугайдиган давр учун фаолиятининг натижаси ва пул маблағларининг ҳаракати ҳисоботларда Америка Қўшма Штатларида умум қабул қилинган бухгалтерия ҳисоби тамойилларига мос ҳолда ишончли акс еттирилган. Ернст анд Ёунг ЛЛП
Чикаго, Иллинойс
21 январ 2004
Молиявий ҳисоботларга жавобгарлик тўғрисида
РАҲБАРИЯТНИНГ ХАТИ
Wм.Wринглей Жр. Компанияси бошқаруви ушбу йиллик ҳисобот тайёрлаш, унинг яхлитлиги ва улар билан боғлиқ ахборотлар учун жавобгарликни ўз зиммасига олади. Ушбу жавобгарлик ички назорат тизими орқали активлар бутунлигини таъминлаш, битимлар тегишли тарзда рухсат олган ҳолда амалга оширилишига еришиш ва молиявий ёзувлар тўғри акс еттирилишини ҳам қамраб олади.
Ушбу чоралар ички аудитнинг комплекс дастурини, компания сиёсатини, жараёнлар учун жавобгарлик мос тарзда бўлишини, шунингдек, ходимларни еҳтиёткорлик билан танлаш ва ўқитишни ўз ичига олади. Корхона сиёсати Иш юритиш кодексини ўзида акс еттириб, унга мувофиқ барча ишчилар касбий етика қоидаларига амал қилишлари лозимдир.
ЛЛП Ернст анд Ёунг молиявий ҳисоботларнинг мустақил аудитини ўтказди, унинг ҳсоботи(хулосаси) қуйида келтирилади. Директорлар кенгаши бошқарув учун ўз жавобгарлигини мустақил директорлардан иборат, аудит бўйича комитет орқали амалга оширади. Аудит бўйича Комитет мунтазам равишда ҳисоб таҳлили ва назорат масалалар юзасидан йиғилишлар ўтказади. Ернст анд Ёунг ЛЛП ва ички аудиторлар аудит бўйича Комитетга тўғридан-тўғри кириш имконига ега ва улар билан мунтазам равишда алоҳида учрашиш имконига ега. WМ.WРИГИЕВ ЖР.КОМПАНИЯ Чикаго, Иллинойс
21 январ 2004
АҚШда (УС) аудитининг умум қабул қилинган стандартлари ГААС халқаро стандартлар каби, хулосада учта банддан фойдаланишни талаб қилади. Иккинчи хатбоши халқаро стандартларга мувофиқ қайд етиш қисмига, учинчи хатбоши еса аудитор фикрини ифодалайдиган бандга тўғри келади. Юқоридаги мисолда Американинг Wм.Wригиев Жр.Cомнанй компаниялари, сақич ишлаб чиқарадиган “Жуиcй Фруит”, “Доублеминт” ялпизли, “Спеармент” япизли, “Биг Ред” ва бошқа компанияларининг тўлиқ ҳисоботлари ҳақидаги аудитор хулосасини ва раҳбариятнинг молиявий ҳисоботларга жавобгарлик ҳақидаги хатини кўрдик.
705 сонли АХСда модификацияланган фикрнинг уч шакли, хусусан, қўшимча изоҳлар билан фикр, салбий фикр ва фикр билдиришдан бош тортиш белгиланади. Вазиятга мос келадиган модификацияланган фикр шаклини аниқлаш қуйидагиларга боғлиқ бўлади:
(а) Фикрни модификациялашни талаб қилган масаланинг хусусиятига, яъни молиявий ҳисоботларда муҳим бузиб кўрсатишлар бор-йўқлигига ёки, етарлича тегишли аудиторлик далилларини олиш мумкин бўлмаган ҳолда, молиявий ҳисоботларда муҳим бузиб кўрсатишлар бўлиши мумкинлиги ёки мумкин емаслигига; ва
(б) Мазкур масаланинг молиявий ҳисоботларга таъсири кенг қамровлилиги ёки унинг таъсир кўрсатиш еҳтимоли тўғрисида аудиторнинг мулоҳазасига
Аудиторнинг мақсади қуйидаги ҳолларда талаб етиладиган молиявий ҳисоботлар бўйича модификацияланган фикрни тегишли равишда аниқ ифодалашдан иборат:
Олинган аудиторлик далиллари асосида аудитор молиявий ҳисоботларда муҳим бузиб кўрсатишлар мавжуд деган хулосага келган бўлса;
Аудитор унга молиявий ҳисоботларда муҳим бузиб кўрсатишлар мавжуд емас деган хулосага келиш имконини берадиган етарлича тегишли аудиторлик далилларини олиш имкониятига ега бўлмаса.
Аудиторлик фикрини модификациялаш шаклини аниқлаш
Қўшимча изоҳлар билан фикр билдириш
Аудитор қуйидаги ҳолларда фикрни қўшимча изоҳлар билан ифодалаши лозим:
Етарлича тегишли аудиторлик далилларини олгач, аудитор бузиб кўрсатишлар алоҳида-алоҳида ёки жамулжам ҳолда молиявий ҳисоботлар учун муҳим ҳисобланади, лекин улар кенг қамровли емас, деган хулосага келган бўлса;
Аудитор ўзига фикр ҳосил қилиш имконини берадиган етарлича тегишли аудиторлик далилларини олиш имкониятига ега бўлмаса, бироқ у топилмаган бузиб кўрсатишлар (агар улар мавжуд бўлса) молиявий ҳисоботларга кўрсатиши мумкин бўлган таъсири муҳим бўлиши мумкин, лекин кенг қамровли бўлиши мумкин емас, деган хулосага келган бўлса.
Салбий фикр билдириш
Аудитор, агар у етарлича тегишли аудиторлик далилларини олгач, бузиб кўрсатишлар алоҳида-алоҳида ёки жамулжам ҳолда молиявий ҳисоботлар учун ҳам муҳим, ҳам кенг қамровли ҳисобланади, деган хулосага келган бўлса, салбий фикр билдириши лозим.
Фикр билдиришдан бош тортиш
Аудитор, агар у ўзига фикр ҳосил қилиш имконини берадиган етарлича тегишли аудиторлик далилларини олиш имкониятига ега бўлмаса ва топилмаган бузиб кўрсатишлар (агар улар мавжуд бўлса) молиявий ҳисоботларга кўрсатиши мумкин бўлган таъсири ҳам муҳим, ҳам кенг қамровли бўлиши мумкин, деган хулосага келган бўлса, фикр билдиришдан бош тортиши лозим. Шунингдек, агар аудитор (кўп сонли ноаниқликлардан иборат бўлган камдан-кам ҳолларда) ноаниқликнинг ҳар бир жиҳати хусусида етарлича тегишли далиллар олинганига қарамай, ноаниқлик жиҳатларининг потенциал ўзаро алоқаси ва улар жамулжам ҳолда молиявий ҳисоботларга таъсир кўрсатиши мумкинлиги туфайли молиявий ҳисоботлар бўйича фикрни ҳосил қилиш мумкин емас, деган хулосага келган бўлса ҳам, фикр билдиришдан бош тортиши лозим.
Аудитор келишувни қабул қилганидан кейин тадбиркорлик субъекти раҳбарияти томонидан чеклашлар белгилангани туфайли етарлича тегишли аудиторлик далилларини олиш мумкин емаслиги оқибатлари
Агар аудитор келишувни қабул қилганидан кейин тадбиркорлик субъекти раҳбарияти аудит кўламига чеклашлар белгилаганидан хабар топган бўлса ва улар аудитор фикрига кўра, молиявий ҳисоботлар бўйича қўшимча изоҳлар билан фикр билдириш ёки фикр билдиришдан бош тортишни талаб қилиши мумкин бўлса, аудитор тадбиркорлик субъекти раҳбариятидан чеклашни олиб ташлашни сўраши лозим.
Бордию, тадбиркорлик субъекти раҳбарияти кўрсатилган чеклашни олиб ташлашдан бош тортган бўлса, аудитор, бошқарув юклатилган шахсларнинг барчаси тадбиркорлик субъектининг раҳбарияти бўлиб ҳам ишлайдиган ҳолларни истисно қилганда, бу ҳақда бошқарув юклатилган шахсларни 260 сонли АХСга мувофиқ хабардор қилиши 5 ва етарлича тегишли аудиторлик далилларини олиш учун муқобил тартиб-таомилларни бажариш мумкинлиги ёки мумкин емаслигини ҳал етиши лозим.
Агар аудитор етарлича тегишли аудиторлик далилларини олиш имкониятига ега бўлмаса, у бунинг оқибатларини қуйидагича аниқлаши мумкин: биринчидан, аудитор топилмаган бузиб кўрсатишлар (агар улар мавжуд бўлса) молиявий ҳисоботларга кўрсатиши мумкин бўлган таъсир муҳим бўлиши мумкин, лекин кенг қамровли бўлиши мумкин емас, деган хулосага келган бўлса, аудитор қўшимча изоҳлар билан фикр билдириши лозим, иккинчидан, топилмаган бузиб кўрсатишлар (агар улар мавжуд бўлса) молиявий ҳисоботларга кўрсатиши мумкин бўлган таъсири шу даражада ҳам муҳим, ҳам кенг қамровли бўлиши мумкинки, қўшимча изоҳлар билан фикр билдириш вазиятнинг жиддийлигини кўрсатиш учун етарли бўлмаслиги мумкин, деган хулосага келган бўлса аудитни ўтказишдан бош тортиши ёки молиявий ҳисоботлар бўйича фикр билдиришдан бош тортиши керак.
Агар аудитор, юқорида назарда тутилгандек, аудитни ўтказишдан бош тортаётган бўлса, бундай қилишдан олдин аудитор аудитни ўтказиш жараёнида аниқланган, фикрни модификациялаш талаб етилишига сабаб бўлган ҳар қандай масалалар тўғрисида бошқарув юклатилган шахсларни хабардор қилиши мақсадга мувофиқ.
Салбий фикр билдиришга ёки фикр билдиришдан бош тортишга тааллуқли бўлган бошқа жиҳатлар
Аудитор молиявий ҳисоботлар бўйича салбий фикр билдириш ёки фикр билдиришдан бош тортиш зарур деб ҳисоблаган бўлса, аудиторлик ҳисоботи (хулосаси)га ҳам айрим молиявий ҳисобот ёки молиявий ҳисоботнинг бир ёки бир нечта алоҳида елементлари, счётлари ёки моддалари бўйича молиявий ҳисоботларни тақдим етишнинг айни ўша асоси хусусида модификацияланмаган фикр киритилиши мумкин емас. Мазкур вазиятда айни ўша ҳисобот (хулоса)га бундай модификацияланмаган фикрнинг киритилиши6 молиявий ҳисоботлар бўйича билдирилган салбий аудиторлик фикрига ёки аудиторнинг фикр билдиришдан бош тортишига зид бўлур еди.
Модификацияланган фикр ифодаланган аудиторлик ҳисоботи (хулосаси)нинг шакли ва мазмуни қуйидагича.
Достарыңызбен бөлісу: |