Тошкент молия институти
жүктеу/скачать 5.38 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Умумий юридик жавобгарлик
- Мижозлар олдидаги жавобгарлик.
- Учинчи шахслар олдидаги мажбуриятлари
| Қонуний жавобгарлик
Аудиторлик текшируви ўтказиладиган молиявий ҳисоботга нисбатан кўплаб манфаатдор томонлар мавжуд: мижоз (у билан тўғридан-тўғри муносабат мавжуд), ҳақиқатдаги ва потенсиал аксиядорлар, сотувчилар, банкирлар ва бошқа кредиторлар, ходимлар ва ҳукумат. Аудиторнинг ҳар бир манфаатдор томоннинг юридик жавобгарлиги мамлакатдан мамлакатга, тумандан то туманга қараб ўзгариб туради. Ушбу мажбурият, одатда, қуйидагилардан бирига ёки бир нечтасига асосланган: умумий ҳуқуқ, юридик қонунчилик бўйича фуқаролик жавобгарлиги, қонунга мувофиқ жиноий жавобгарлик ва профессионал бухгалтерия ташкилотлари аъзоси сифатида жавобгарлик. Умумий юридик жавобгарлик Аудиторлар учун умумий юридик жавобгарлик одатда иккита тоифага бўлинади: мижозлар олдидаги мажбуриятлар ва учинчи шахслар олдидаги жавобгарлик. Мижозлар олдидаги жавобгарлик. Аудитор томонидан аудиторлик текширувида еҳтиёцизлик қилинганлиги сабабли, мижоз томонидан тақдим етилган одатий фуқаровий даъво, аудитор томонидан молиявий ҳисоботдаги сохталик ёки ишчиларнинг фирибгарлиги (йўқотиш) ни аниқламаганлиги тўғрисидаги даъвони ўз ичига олади. Қонуний хатти-ҳаракатлар шартноманинг бузилиши, ёки кўпинча, еҳтиёцизлик туфайли содир бўлган деб тан олиниши мумкин. Еҳтиёцизлик туфайли содир бўлган операциялар енг кенг тарқалган ҳисобланади, одатда улар шартноманинг бузилишига қараганда кўпроқ миқдордаги жаримага сабаб бўлади. Учинчи шахслар олдидаги мажбуриятлари Учинчи шахслар аудит мижозидан ташқари аудитдан барча манфаатдор томонларни ўз ичига олади. Аудиторлик фирмаси учинчи шахсларга, масалан, сохта молиявий ҳисоботларга таяниб, зарар кўрган банкларга нисбатан жавобгар бўлиши мумкин. Ултрамар Аудитнинг учинчи шахс олдидаги мажбуриятлари бўйича АҚШнинг енг машҳур аудит ҳодисаси 1931 Ултрамарес-Тоуче (Ултрамарес Cорпоратион в Тоуче ва бошқ.) ишида содир бўлди. Ушбу ҳодисада суд бухгалтерларнинг еҳтиёцизлиги ҳақида қарор чиқарди, улар дебиторлик қарзлари миқдорида сохталаштиришга йўл қўйилмаган деб хулоса беради. Тергов текширув натижалари сохталаштирилганлигини кўрсатганида, улар учинчи томон банкдан жавобгар бўлмади, чунки кредиторлар аудиторлик текширувидан олдин аудиторга маълум бўлган асосий манфаатдор шахс емас еди. Ушбу ҳодиса Ултрамар доктринаси деб аталади, чунки учинчи томон ва аудитор ўртасида шартнома ҳуқуқи йўқлиги сабабли оддий еҳтиёцизлик учинчи томон олдидаги жавобгарлик учун етарли емас. Cапаро Машҳур 1990 йилги Cапаро ҳодисасида (Cапаро Индустриес, ПЛC в Диcкман ва бошқалар), Британиянинг Лордлар Палатаси асосий ҳал қилувчи мажбурият мезони аудиторлик хизматининг мақсади бўлганлиги ҳақида қарор қабул қилган. Йиллик ҳисоботлар учун бу мақсад аксиядорларга компаниянинг ўтмишдаги бошқарувни текшириш, уларнинг овоз бериш ҳуқуқларини амалга ошириш ҳамда келгусидаги сиёсат ва бошқарувга таъсир кўрсатиш учун зарур бўлган маълумотларни беришдан иборат еди. жүктеу/скачать 5.38 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|