Тулегенова газиза адилбековна

122 
Мұғалім: Құрметті оқушылар! Бүгінгі «Адамдарды сүю - дәстүрлерді 
сүю» атты танымдық сағатта мен халқымыздың ғасырлар бойы қалыптасқан 
әдет-ғұрыптары туралы қаншалықты білетіндігіңді көргім келеді. 
Білгенімізді еске түсірейік, білмейтінімізді білейік. Бүгін екі топ өздерін 
таныстырғаннан кейін мен ойынның шартын таныстырамын. 
Ойынның шарты: ойынға қатысушылар сабыр сақтай отырып, ойынға 
назар аударады. Әр оқушы әр қақпаға байланысты сұрақтарға жауап береді. 
Алтын сандықтың сұрағына бірінші болып жауап берген топ алтын қорапқа 
сыйлық алады.
Ежелгі дала 
Біздің қазақ халқы. 
Біздің және басқа ұлттар 
Бізде барлық дәстүрлер мен әдет-ғұрыптар бар, - деп құлып мәселесін 
ұсынамын. 
«Сүйінші» сөзінің мағынасын түсіндіріңіз. 
Жақсы жаңалықтар, жақсы жаңалықтар келе жатыр. «Сәттілік! 
Құттықтаймыз!» Қалағаныңызды алыңыз », - деді иесі қуанышты жаңалыққа 
қуанып. Бұл нағыз қуаныш пен ризашылықтың белгісі. 
Күміс қақпа туралы сұрақтар: 
1.Аманат - бұл бір адамның сақтауға беретін заты. Кепілді асыра 
пайдалануға болмайды. Бұл өте ауыр күнә деп саналады. 
2.Бастау - ақсақалдар үйден шыққан кезде ауыл жастары үйге 
жиналып: «Жолда жолаушылар бас ауырсын, бастаңыз», - дейді. Идеясы - 
жастардың көңіл көтеріп, бір үйге жиналуы. 
Алтын қақпа туралы сұрақтар: 
1. Қымызмұрындық - мамырдан маусымға дейін созылатын жазғы 
үйлену тойы. Бұл кезде мал жайылады, бие биеге байланып, қымыз 
жиналады, туыстары бірін-бірі қымызға шақырады. Олар Құран оқиды, мал 
сояды, түрлі ойын-сауықтар мен жарыстар ұйымдастырады, сонымен қатар 
түрлі мерекелер өткізеді. 
2. Көгентүп - жақын туыстарының, туысқандары мен достарының 
баласына ескерткіш ретінде сыйға тартылатын жануар (қозы, қой, бұзау, 
құлын, бот). Егер бұл оқушыға сыйлық немесе қуаныш болса, бұл оның ата-
анасына деген құрмет. Мал шаруашылығымен айналысатын ауылдардың әлі 
күнге дейін жасыл желекті пайдаланатыны жақсы дәстүр.[197]. 
Мұғалім ойын қорытындысын шығарады және жеңімпаздарға батасын 
береді: 
Атаңның иықтысы бол, 
Анаңның сүйкімдісі бол. 
Халқыңа қадірі асқан 
Мәртебесі биік кісі бол.
Әумин![151-157] 
Бастауыш сынып оқушысы танымдық іс-әрекеттің субъектісі ретінде 
өте белсенді. Осылайша, олар қоршаған әлемді, басқа адамдарды және тіпті 

123 
өздерін білгісі келеді. Ол көптеген таныс емес сұрақтарға жауап іздейді және 
оны мектепте табатынына сенімді. Өйткені, ересектер одан «қайдан келді?» 
Деп сұрайды. «Неліктен?», «Неге?» Деген сұрақтарға ол: «Сіз оқушы болып, 
мектепке барған кезде білетін боласыз», - деп сендірді. Сонымен бірге 
бастауыш мектептің оқу-тәрбие үрдісінде гуманитарлық пәндерді бастауыш 
пәндеріне оқыту арқылы оқушылардың бойына патриоттық сезімді ояту 
мақсатында халқымыздың наным-сенімдері мен ырым-тыйымдарын әр 
оқушы үшін ішкі ынталандыруға айналдыру ерекше орын алады. мектеп. ... 
Өйткені, ғұрыптар мен тыйым сөздер - біздің халқымыздың ғасырлар бойғы 
санамызға сіңген бай дәстүрлерінің бірі. Жақсылық пен жамандыққа тыйым 
салу нышандарымен байланысты ырымдар - бұл бастауыш сынып 
оқушылары тани алатын құндылықтар деп санаймыз. Ахмет Байтұрсынов, 
біздің тәлімгеріміз: «Егер сіз ырымшылдықпен айналыссаңыз, шыншыл 
болыңыз, өзіңізді жамандықтан сақтаңыз», - деген. Мұндай ғұрыптар мен 
тыйымдардың оқушыға тәрбиелік мәні зор. Оған оқушының салт-жораларды 
білуі, өзінің ата-баба дәстүрін жалғастырушы екендігімен сезінуі 
тән.Бастауыш сынып оқушысы танымдық әрекеттің субъектісі ретінде 
жоғары белсенділік көрсетеді. Сөйтіп олар өздерін қоршаған әлемді, басқа 
адамдарды, тіпті өзін де тануға ерекше ықылас білдіреді. Ол көптеген өзіне 
таныс емес сұрақтарға жауап іздейді және осы жауаптарды мектептен 
табамын деген сенімі мол болады. Өйткені, ересектер оған «қайдан шықты?» 
«не себепті?», «неге бұлай» деген сұрақтарға : «Оқушы болып, мектепке 
барған соң білесің» - деп сендірген. Осы ретте бастауыш мектептің тәрбие 
үдерісінде бастауыш сыныптардағы гуманитарлық пәндерді оқыту арқылы 
оқушыларды патриоттыққа тәрбиелеу үшін ұлтымызға тән наным-сенім, 
ырым-жоралғыларын әрбір оқушының ішкі стимулына айналдырудың 
өзіндік орны ерекше.
Мысалы: «Ей адамдар, ... Тегінде атасы баласына сүйеу бола 
алмайтын, баласы да атасына көмектесе алмайтын күн болатынынан 
сақтаныңдар...», немесе «Ананың сүтін емген азамат та, сүттің бағасын 
білген пенде де, ең алдымен жақсы жүрек, жайдары да мейірімді жан, таза 
рух, келісімді мінез-құлық, қасиетке толы салт-сана, ақыл-парасат, адалдық, 
инабаттылықты бойына қалыптастырған адамдар болады» (Пайғампар 
хадистері). 
Осы ретте ойымызды профессор К. Қожахметованың мынадай 
тұжырымымен түйіндейміз: «Қазақ халқы өзінің ерекшелігін сақтап қалғысы 
келді. Дін рухани бірліктің негізі ғана болған жоқ, сонымен қатар ұлттық 
рухтың құрамды бөлігі ретінде қарастырылды. Имандылықты жоғалту, ұлтты 
жоғалтумен теңбе-тең болды» [52, б 79].
Сонымен, біз бастауыш мектептің тәрбие жүйесінде бастауыш 
сыныптардағы гуманитарлық пәндерді оқыту арқылы оқушыларды 
патриоттыққа тәрбиелеу әсер ететін жұмыс түрлерінің, құралдары мен әдіс-
тәсілдерінің тиімділігін тәжірибелік-эксперименттік жұмыс барысында 
байқадық. Келесі кезекте бастауыш мектептің оқу-тәрбие үдерісінде 

124 
оқушылардың 
патриоттық 
тәрбиесінің 
қалыптасу 
динамикасын 
қарастырамыз.

жүктеу/скачать 2.31 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: