тіршілік ортасы- биосфера планетасының ұйымдасқан қабықшысы болғандықтан, оның геолрогиялық тарихына да өзгертудің жаңа факторы- адамзаттың ғылыми жұмысының енуі биосфераның жаңа фазаға, жаңа күйге- ноосфераға өтуі табиғи процесс.
Ноосфера- адамның парасатты тіршілігі оның дамуын қамтамасыз ететін негізгі фактор болып табылатын биосфераның жаңа жай-күйі.
Ноосфера (грекше-noos – ақыл-ой, sphaira-шар).
Ноосфера ұғымын ғылымға 1927 жылы француз ғалымдары Э.Леруа мен П.Т. Шарден енгізді. 1930-40 жылдары В.И.Вернадский «Ноосфера туралы бірер сөз» деген мақаласын жарыққа шығарған.
Соңғы жылдары биосфера эволюциясының ноосфералық стадиясын зерттеу үшін антропогендік әсердің негізінде болатын болашақтағы қоршаған ортаның жағдайын математикалық модельдеу әдістері пайдалануда.