Вестник казнпу им. Абая, серия «Исторические и социально-политические науки», №1(72), 2022 г
жүктеу/скачать 3.48 Mb. Pdf көрінісі
|
| Зерттеу нәтижелері. Қазақтардың ХХ ғасырдың екінші жартысындағы демографиялық дамуы
КСРО-ның алғашқы онжылдықтарында орын алған құбылыстардан айтарлықтай ерекшеленеді. Жүздеген мың адамның өмірін қиған демографиялық апаттар артта қалды. Сонымен қатар демографиялық дағдарыстың аяқталуы туралы айту ертерек, ол сақталады, бірақ басқаша көрініс береді. Демографиялық мәселелердің негізгі ерекшелігі қазақтардың өзінің тарихи Отанында этникалық азшылыққа айналуы болып табылады [6, 48]. Бұл тенденция ХХ ғасырдың ортасында шарықтау шегіне жетсе, одан кейін жағдай қалыпқа келіп қазақ этносының саны ұлғаюына әкелді. Алайда, бір Шығыс өңірінің өзінде екі облыста, екі түрлі құбылыс жүрді. Шығыс Қазақстан облысында орыс ұлтының пайызы 1959 жылдан 1989 жылға дейін басымдылығын сақтап қалды. Ал Семей облысында 1959 жылы орыс ұлты басымдылықта болса, 1989 жылы пайыздық мөлшер өзгеріп, қазақтар саны басымдылыққа ие болды. Осылайша, бір өңір болғанымен, әр облыста этникалық құрам әртүрлі болды. Әр ұлттың өз өмір салты, айналасытын еңбек түріне қарай, бұл өз кезегінде аумақтық әлеуметтік-экономикалық жағдайына да әсер етті. Ал енді 1959 жылдан 1989 жыл аралығында Шығыс Қазақстан және Семей облыстарында халық саны аймақтарда орналасу ерекшеліктерін салыстыра қарастырайық. Кесте 1 1959, 1970, 1979, 1989 жылдардағы халық санақтары бойынша Семей облысы тұрғындар саны [1] Аумақ 1959 ж. 1970 ж. 1979 ж. 1989 ж. 1989 жылдан 1959 (%) мың адам % мың адам % мың адам % мың адам % Семей облысы 520229 100 713827 100 769411 100 838324 100 161,1 Семей қаласы 158555 30,5 243307 34,1 289958 37,7 335112 40,0 211,3 Аягөз қаласы - - 36940 5,2 39622 5,1 - - - Абай ауданы 13563 2,6 21969 3,1 25632 3,3 27080 3,2 196,7 Ақсуат ауданы 15370 3,0 28205 4,0 32112 4,2 33100 3,9 215,3 Аягөз ауданы 57571 11,1 40067 5,6 41353 5,4 68117 8,1 118,3 Бесқарағай ауданы 32456 6,2 36733 5,1 33930 4,4 32959 3,9 101,6 Бородулиха ауданы 17573 3,4 52478 7,4 34160 4,4 38609 4,6 219,8 Жаңасемей ауданы - - 39351 5,5 35590 4,6 40716 4,9 - Жарма ауданы 39166 7,5 73705 10,3 42764 5,6 42786 5,1 119,2 Көкпекті ауданы 28226 5,4 33361 4,7 32970 4,3 32808 3,9 116,2 Мақаншы ауданы 21462 4,1 38438 5,4 39225 5,1 43141 5,1 201,0 Ново-Покровка ауданы 38463 7,4 - - - - - - - Ново-Шүлбі ауданы 19610 3,8 - - 18689 2,4 16977 2,0 86,6 Таскескен ауданы - - - - - 32065 3,8 - Үржар ауданы 42836 8,2 54651 54428 7,1 45564 5,4 106,3 Шар ауданы 30387 5,8 - - 32504 4,2 31812 3,8 104,7 |