Вестник казнпу им. Абая, серия «Исторические и социально-политические науки», №1(72), 2022 г
жүктеу/скачать 3.48 Mb. Pdf көрінісі
|
| ВЕСТНИК КазНПУ им. Абая, серия «Исторические и социально-политические науки», №1(72), 2022 г.
247 Шұбартау ауданы 4991 1,0 14622 2,0 16474 2,1 17478 2,1 350,1 Кестеден байқайтынымыз, Семей облысында 1989 жылы 1959 жылға қарағанда жалпы халық саны 61,1% өскен. Облыс аумағында аудандардың әкімшілік-территориялық жағынан бірде бөлініп, бірде қосылу салдарынан кейбір ауданда 1989 жылы 1959 жылға қарағанда өсу немесе кему пайызы анықталмады. Нақты атап өтетін болсақ олар: Аягөз ауылдық кеңесі, Жаңасемей ауданы, Ново- Покровка ауданы және Таскескен ауданы. Табиғи өсім үлес салмағы деңгейіне қарай өсім деңгейі көп аудандарда байқалды, алайда ең жоғарғы өсім 5 аумақта байқалған. Олар Семей қаласында халық саны 111,3%, Ақсуат ауданы халқы 115,3% және Бородулиха ауданы халқы 119,8%, Мақаншы ауданы 101,0% және Шұбартау ауданы халқы 250,1% ұлғайған. Бұл мәліметтерден байқайтанымыз, аталған аудандардың көпшілігі қазақи (қазақ этносы басым) аумақтар болып табылады. Яғни, бұл жерлердегі өсім табиғи өсім әсерінен көбейгенін байқатады. ХХ ғасырдың 50-60-жылдар аралығы қазақтардың көп балалы болу дәстүрін қалыптастырудың негізіне айналды. Бала туудың жоғары деңгейін емес, бұрын өлім-жітіммен бейтараптандырылған көп балалы болу дәстүрін қалыптастыру. Бірақ көп балалы болу жағдайы тұрмыстық деңгейде бала туу призмасы арқылы қабылданады. Бала туудың жоғары көрсеткіші көп балалы болу дәстүрін қалыптастырудағы жетекші компонент ретінде көрінеді. Ал қазақтардың негізгі бөлігі бұрынғыдай ауылдық жерлерде тұрып жатқандықтан, көп балалы болу нақты қазақтарға тән, олардың ұлттық ерекшелігі сияқты болып көрінеді. Қазақстандағы демографиялық жарылыс көрсеткіштеріне этностардың үлесін анықтау халықтың көбеюінің этникалық сипаттамаларын тіркейтін жеткілікті статистикалық мәліметтердің болмауы салдарынан қиын [6, 75]. Ал халық санының қысқару деңгейі тек бір ауданда ғана байқалды, ол Ново-Шүлбі ауданы халқы 13,4% қысқарған. Халық санының қысқару себептерін территориялдық өзерістерге байланысты түсіндіруге болады. Кесте 2. 1959, 1970, 1979, 1989 жылдардағы халық санақтары бойынша Шығыс Қазақстан облысы тұрғындар саны [1] Аумақ 1959 ж. 1970 ж. 1979ж. 1989 ж. 1989 жылдан 1959 (%) мың адам % мың адам % мың адам % мың адам % Шығыс Қазақстан облысы 734 924 100 845 251 100 876 628 100 933 445 100 127 Өскемен қ. 150 371 20,5 230 340 27,3 274 287 31,3 325 020 34,8 216,0 Зырян қ. 91 636 12,5 88 056 10,4 51 132 5,8 52 838 5,7 57,7 Лениногорск қ. 83 862 11,4 82 342 9,7 78 077 8,9 78 749 8,4 94 Серебрянск қ. 16 536 2,3 30 397 3,6 29 747 3,4 30 788 3,3 186,1 Большенарым ауд. 27 005 3,7 28 417 3,4 25 494 2,9 24 267 2,6 90,9 Глубокое ауд. 35 690 4,9 77 294 9,1 74 406 8,5 77 305 8,3 216,4 Зайсан ауд. 27 081 3,7 33 615 4,0 36 364 4,1 37 127 4,0 137,0 Зырян ауд. 57 336 7,8 17 197 2,0 29 665 3,4 28 059 3,0 49,0 Катон-Қарағай ауд. (ауылдық аймақ) 25 395 3,5 28 417 3,4 27 133 3,1 24 849 2,7 98,9 Күршім ауд. (ауылдық аймақ) 29 901 4,1 35 507 4,2 35 277 4,0 31 422 3,4 105,0 Марқакөл ауд. (ауылдық аймақ) 17 532 2,4 21 720 2,6 22 222 2,5 22 458 2,4 128,0 Самар ауд. 26 717 3,6 29 037 3,4 26 571 3,0 24 713 2,6 93,5 Таврия ауд. (ауылдық аймақ) 19 520 2,7 26 612 3,1 27 968 3,2 29 121 3,1 149,1 Тарбағатай ауд. 20 953 2,9 34 267 4,1 39 351 4,5 41 279 4,4 197,0 Ұлан ауд. 24 999 3,4 35 078 4,2 35 151 4,0 37 889 4,1 151,5 Шемонаиха ауд. 51 414 7,0 64 152 7,6 63 783 7,3 67 561 7,2 131,4 |