Я. К. Аршамов пайдалы қазба кенорындарын
Қайта түзілген шашырау ореолдарының жіктемесі
жүктеу/скачать 4.23 Mb. Pdf көрінісі
|
| 9.2. Қайта түзілген шашырау ореолдарының жіктемесі
Қайта түзілген шашырау ореолдарын жіктеудің бірнеше принципі бар. Шашырау процестерінің күрделілігі жəне əртүрлілігі нəтижесінде шашырау ореолдарын жіктеу қажеттігі туды, оны 1936 жылы Н. И. Сафронов ұсынған болатын жəне ол кейбір өзгерістермен осы күнге дейін сақталған. Қайта түзілген ореолдарды үш белгісі бойынша бөлу принципіне негізделген: 1) фазалы жағдайы бойынша ( атты, с%йы , газ тəрізді); 2) генезисі немесе жаралу жағдайы бойынша; 3) аны тауды. олжетімділік жағдайы бойынша; Фазалық жағдайы бойынша қайта түзілген ореолдар механикалы , т%зды жəне газды болып бөлінеді. Механикалы шашырау ореолдарында оның минералды компоненттері гипергенез белдемінде тұрақты қатты заттар түрінде кездеседі немесе қайта түзілген минералдар кенді сынықтар түрінде кездеседі. Механикалық шашырау ореолдары- ның негізгі даму горизонтына элювий-делювийлі шөгінділер жəне кен сыйыстырушы қабаттың көне қалдықты морылу қыртысы жатады. Механикалық шашырау ореолдары көптеген рудалы кенорындарды құрайды, ең бірінші – алтын, платина, касситерит хромит жəне басқа да минералдардың кенорындарын құрайды. Т%зды шашырау ореолдарына кенорындардың минералды компоненттері ерігіш түрінде немесе сулы ерігіш қосылыстардың таужыныстарымен күрделі байланысқан түрінде болады. Қайта түзілген тұзды ореолдардың жаралуы рудалы минералдардың көбінесе олардың гипергенді өзгеру сатысында ерітілу нəтижесінде пайда болатын қозғалыстарға, диффузияға, капилярлы көтерілу- лерге жəне минералданған сулардың булануына міндетті болады. Элювий–делювийде ореолдардың (механикалық жəне тұзды) жаралуына қатыса отырып, тұзды шашыраулар кенденудің жоғарғы горизонттарының жерасты сулармен шайылуы есебінен Я. К. Аршамов 118 кен денелердің жəне олардың алғашқы ореолдарының жасырын орналасуы сатысында дамуы мүмкін. Тұзды ореолдардың компоненттері тірі өсімдіктерде биогеохимиялық ореолдарды қалыптастыра отырып, өсімдіктердің түпкі жүйесімен сіңірілуі мүмкін. Өсімдіктердің одан кейінгі минералдануы күрделі литогеохимиялық ореолдардың биогенді құрамдастарын қалыптас- тырады. Тұзды ореолдар негізінен, мыс–колчеданды кендердің, плагиаклазды шпаттардың кенорындары жəне басқа да типті рудалы кенорындарды қалыптастырады. 9.1-кесте Қайта түзілген шашырау ореолдарының жіктемелік белгілерінің схемасы. А. П. Соловов бойынша Газды шашырау ореолдарыны. жаралуы газды компонент- тердің кен сыйыстырушы таужыныстар мен борпылдақ жамылғы қабаттары арқылы жер бетіне қарай диффузиясы жəне эффузиясы есебінен жүзеге асады. Газды шашырау ореолдары радиоактивті кендердің шашырау ореолдарына тəн, сонымен қатар олар сынапты кенорындардың үстінде жаралады, себебі Пайдалы азба кенорындарын геохимиялы іздеу əдістері 119 сынаптың булары жер үстінің кəдімгі температураларында жоғары серпімділікке ие болады. Сонымен, рудалы элементтердің қайта түзілген литогеохимия- лық шашырау ореолдары негізінен қатты фазада жаралады, тұзды шашыраулар жəне газды шашыраулар аз рөлге ие болады. Жаралу жағдайына байланысты қайта түзілген шашырау ореолдары алды ты жəне 1стемеленген болып бөлінеді. Қалдықты шашырау ореолдары морылуға дейінгі түбірлік таужыныстардың профилінде кездесетін кен денелердің немесе оның алғашқы ореолының арақашықтығы есебінен жаралады (9.1-сурет). 9.1-сурет. Қалдықты қайта түзілген ореолдың қалыптасу механизмі =стемеленген ореолдарды. (9.2-сурет) контурында шашыраудың қайта түзуші процестерінің дамуы алдында алғашқы кенді минералдану болмаған. Қайта түзілген қалдықты шашырау ореолдарының маңызды ерекшелігі – олардың сызықты (M) жəне алаңдық (P) өнімділіктерінің бастапқы түпкі кенденудің сол параметрімен пропорционалдығы (Mp жəне Pp). Анықтаудың қолжетімділік жағдайы бойынша ашы шашырау ореолдары, яғни қазіргі жер бетіне шығып жатқан ореолдар жəне жер бетінен бірнеше тереңдікте ғана анықталатын жабы шашырау ореолдары бөлінеді (9.2 жəне 9.3-суреттер). 9.2-сурет. Үстемеленген ореолдың қалыптасу схемасы Я. К. Аршамов 120 9.3-сурет. Жабық қайта түзілген ореолдың моделі 9.4-сурет. Ашық үстемеленген литогеохимиялық шашырау ореолының қалыптасу схемасы: 1 – кенсыйыстырушы таужыныстар; 2 – к0не мору ыртысы; 3 – аллохтонды ш0гінділер; 4 – кен денесі жəне оны. алғаш ы ореолы; 5 – к0мбеленген айта т1зілген алды ты шашырау ореолы; 6 – айта т1зілген 1стемеленген шашырау ореолы; 7 – 1стемеленген ореолды. биогендік %рамдас б0лігін %райтын 0сімдіктер; 8 – рудалы элементтерді. м1мкін болатын булану, биогенді жəне сорбциялы (ж%тылу) шоғырлануларыны. горизонттары; 9 – литогеохимиялы т1сіру нəтижелеріні. графигі жүктеу/скачать 4.23 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|