Законы 10-е издание москва бином. Лаборатория знаний 2010 3
жүктеу/скачать 2.75 Mb. Pdf көрінісі
|
|
Тең əсерлі (қорытқы) күш Барлық сыртқы күштердің қорытқы моменті тең əсерлі күшке перпендикуляр, яғни болатын кезде барлық сыртқы күштерді белгілі бір түзудің бойымен əсер ететін жалғыз ғана күшке айналдыруға болады. Шындығында да, егер қайсы бір нүктеге қатысты қорытқы момент болса, онда берілген жəне кезінде орындалатын векторды табуға болады (5.14–сурет). . векторды таңдап алу бірмəнде емес: оған векторға параллель болатын кез келген векторды қосу соңғы теңдікті еш өзгертпейді. Берілген теңдік күштің түсу нүктесін емес, тек оның əсер ету түзуін ғана анықтайды. Сəйкес векторлардың жəне модульдерін біле отырып, күштің иiнің табуға болады (5.14-сурет): / . Сонымен, егер болса, онда қатты дененің жеке нүктелеріне əсер ететін күштер жүйесіне жалғыз ғана қорытқы күш жауапты жəне барлық сыртқы күштердің қосынды моментін тудыратын күшпен алмастыруға болады. Біртекті күш өрісінде мысалға ауырлық өрісінде осындай жағдай туады, онда əрбір бөлшекке əсер ететін күштің түрі g. Бұл жағдайда ауырлық күшінің кез келген нүктеге қатысты қосынды моменті: , . Дөңгелек жақшадағы қосынды (3.8) бойынша тең болады. Мұндағы дененің массасы; - инерция центрінің О нүктесіне қатысты радиус- векторы. Сондықтан: , , . Ауырлық күшінің тең əсерлісі дененің инерция центрі арқылы өтеді. Əдетте ауырлық күшінің тең əсерлесі дененің инерция центріне немесе оның ауырлық центріне түсіріледі. Дененің инерция центріне қатысты бұл күштіңмоменті нөлге тең болатыны анық. 5.14-сурет 159 Қатты денелер үшін тепе-теңдік жағдайлары Қатты дене тыныштық күйін себепсіз бұзбайды, ол үшін қандай да бір (5.26) теңдеуіне сай қажетті екі шарттар орындалуы жеткілікті. 1) Денеге əсер еткен барлық сыртқы күштердің қорытындысы нөлге тең болуы қажет: 0; 2) Кез келген нүктеге қатысты сыртқы күштердің қорытқы моменті де нөлге тең болуы қажет: 0. Осындай шарттар дене қандай санақ жүйесінде тыныштықта жатса сол жүйеде орындалуы керек. Егер санақ жүйесі инерциалды болмаса, онда сыртқы күштердің əсерінен басқа тағы да инерция күштерін ескеру қажет. Момент күштеріне де осындай шарттар сəйкес келеді. Енді қатты дене қозғалысының төрт дербес жағдайларын қарастыруға көшеміз: 1) Қозғалмайтын өстен айналуы, 2) жазық қозғалысы, 3) еркін өстерден айналуы, 4) қозғалмайтын бір нүктесі бар ерекше қозғалыс жағдайы (гироскоптар). жүктеу/скачать 2.75 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|