Ўзбек систем-структур тилшунослигида [W
жүктеу/скачать 0.58 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Фалакнинг д астид ан д од , Унисига ҳа, Бунисига йўқ»
- Ҳа, Йўқ
- Унисига ҳа д ейди, бунисига йўқ
| «
СФШСГ » атамаси бундай сўроққа жавоб беради. Яна бир чигаллик СФШСГларнинг номлаш масаласид а . Сўз-гап деган лисоний тушунчанинг тавсифи билан нафақат ўзбек, қирғиз ва рус тилшуносликлари, балки жаҳон тилшунослигининг ҳаммасида ҳам бу масалага у ёки бу тарзда ёндашилган, бу муаммони у ёки бу уринишларда ҳал қилишга ҳаракат қилинган. Бироқ систем тилшунослик нуқтаи назаридан СФШСГлар Ҳ.Неъматов, Р.Сайфуллаева томонидан ишланган моделда тушурилган [10, 42-47]. Табиий равишда бу атамалар ҳақида кўп баҳслашиш мумкин. Зотан, атама бир киши томонидан киритилади, аммо осонликча қабул қилинавермайди: семантик-функционал шаклланган сўз-гаплар ёки яна айтиш мумкиндир, семантик-функционал гап деб айтишда номлаш яна ҳам ихчам бўларди. Ёки “грамматик гаплар” – “функционал гаплар” каби номланиш ҳам осонроқ. Бундай 171 “TOPICAL ISSUES OF TEACHING FOREIGN LANGUAGES’’ Republican scientific-practical online conference on March 17-18, 2021. Web: https://econferenceglobe.com гапларга жуда кўп вариантлар танлаш мумкин эди. Лекин масаланинг моҳияти ва мақсади ойдинлаштириш бўлгани учун СФШСГ танланган [2, 137]. Бу билан «Фалакнинг д астид ан д од , Унисига ҳа, Бунисига йўқ» каби гапларни осонгина тизимга солиш мумкин. Зеро, « соф сўз-гаплар, сўз-гаплашган сўзлар, сўз-гаплашаётган сўзлар, сўз- гапсимон сўзлар» каби гуруҳланиши бажараётган вазифасига кўра сўз-гап бўлишини кўрсатиб туради. Бундай сўзларнинг нутқий имконияти чекланмаган. Бу сўзлар ёрдамчи сўзлар қаторига кўчганида, бошқа сўз туркумига транспозиция қилинганида мутлақо бошқа мавқени эгаллайди. Худди шунга ўхшаган Ҳа, Йўқ сўзларини транспозиция усулида кесим шаклида ҳам кўриш мумкин. «Бунисига ҳа, бунисига йўқ» гаплари грамматик жиҳатдан бирга шаклланган ҳисобланади. “Унисига ҳа д ейди, бунисига йўқ жүктеу/скачать 0.58 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|