1. Адамзат тарихының дамуының алғашқы кезеңі

1. Адамзат тарихының дамуының алғашқы кезеңі. Тас дәуірі.

2. Алғашқы адамның бастапқы топтасуы. Тобыр.

3. Тобырдан кейінгі адамның жүйесі. Рулық.

4. Рулықтан кейінгі адамның топтасу жүйесі. Тайпалық.

5. Алғашқы еңбек бөлінісі. Мал шаруашылығынан егін шаруашылығының бөлінуі.

6. Ежелгі адам. Епті адам.

7. Епті адам өмір сүрді. 1млн 750мың жыл бұрын.

8. Ең ежелгі адамның еңбек құралы. Үшкіртас.

9. Тік жүретін адам. Синантроп.

10. Жер бетінде 100-35 мың жыл бұрын өмір сүрді Неандертальдық.

11. 40-35 мың жыл бұрын өмір сүрді Саналы.

12. Ертедегі адамның ең алғашқы кәсібі Терімшілік.

13. Тас дәуірі палеолит (б.з.д 2млн 500мың –2 мың).

14. Орта тас ғасыры мезолит (б.з.д 12-5 мың).

15. Жаңа тас ғасыры неолит (б.з.д 5-3 мың).

16. Қазақстанда ежелгі адамдар өмір сүрді Оңтүстік Қазақстан.

17. Қазақстандағы ежелгі адамдар замандасы Питекантроп.

18. Ертедегі адамдардың тұңғыш баспанасы Үнгір.

19. Алғашқы адамдар аулаған аң Мамонт,Бизон.

20. Палеолит дәуіріне жататын еңбек құралдары табылған өңір Жамбыл

21. Жамбылдан табылған еңбек құралдары Қашау,Үшкір тас.

22. Тас өңдеу биік деңгейге көтерілді Неолитте.

23. Адамдардың маймыл, жануарлардан айырмашылығы Еңбек құралдарын жасай білу.

24. Жер бетінің суый бастауы 100 мың жыл бұрын.

25. Мұздықтың ери бастауы 13 мың жыл бұрын.

26. Тас дәуірінде ине жасады Үшкір сүйектен.

27. Ежелгі адам жіп орнына пайдаланды Жануар сіңірі.

28. Дән үккішті ойлап тапты Неолит

29. Ерте тас ғасыр тұрағының ең көне ескерткіштері Шақпақ ата,Арыстанды.

30. Екі жағынан өнделген қарапайым шапқыш тас құрал Бифас.

31. Бір қабат өнделген тас, жүзін ұсақ кертік ойық жасау арқылы өткірлеу Ретуші әдісі

32. Жамбыл облысындағы 5 мың тас құрал табылды Бөріқазған, Шабақты.

33. 1938 жылы Өзбекстанда неандертальдық бала табылған үңгір Тесіктас.

34. Саналы адам табылған үңгір Кро-Маньон.

35. Орталық Қазақстан жерінен түзу, қайқы тас пышақ, қырғыш табылған тұрақ. Семізбұғы

36. Орталық Қазақстан жеріндегі кейінгі палиолитке жататын 300-ге жуық тас құрал шыққан ең көрнекті мекен. Батпақ

37. Тас дәдірінде ру ішіндегі мәселені шешті. Жалпы жиналыс.

38. Мезолит б.з.б.12-5 мың.

39. Мезолит жаналығы, ұсақ тастар. Микролиттер

40. Мезолит дәуірінің басты жаналығы. Садақ, жебе.

41. Мезолит адамының негізгі кәсібі. Аңшылық.

42. Қазақстандағы мезолит кезіндегі тұрақтар. 20-дан астам.

43. Қабырғалары терең көмілген, көлемі 40-60 шаршы метр мезолит баспанасы табылған өзен. Есіл

44. Орта тас дәуіріндегі баладан ересекке өту. Бағыштау инициация.

45. Егіншілік пайда болды. 10 жыл бұрын.

46. Алғашқы қауымдық егіншілікке алып келді. Терімшілік

47. Алғашқы егіншіліктің егін оратын қара құралы. Тас орақ

48. Ерте егіншіліктің жер жырту құралы. Тесе

49. Малды қолға үйрете бастады. Мезолитте

50. Жаңа тас ғасыры. Б.з.б.5-3 мың

51. Неолит. Шығыс Қазақстандағы тұрақ. Усть-Нарым

52. Қазақстан жерінде кездесетін неолит тұрақтарының ең көнесі.

53. Неолит. Орталық Қазақстандағы тұрақ. Зеленая Балка.

54. Неолит. Саздан жасалған қыш ыдыс атауы. Көзе.

55. Жезқазған өңірінен табылған неолит тұрақтарының саны. 150.

56. Қазақ жерінде кездесетін неолит тұрақтарының ең көнесі.

Б.з.б 5 мың тән.

57. Табиғат климаттық жағдай бүгінгі күнге ұқсастығы Неолит.

58. Неолиттік Сексеуіл тұрағы орналасты. Қызылорда.

59. ”Қыш құмыралар заманы” Неолит.

60. Неолит дәуірінің үлкен жаңалықтарының бірі.

Қыш құмыра жасау, керамика.

61. Қазақстан аумағынан табылған неолиттік тұрақтарының бірі.

62. Мыстытас энеолит. Б.з.б 3000-2800.

63. Адамзат баласының металлдан жасала бастаған құралдарды игере бастауы. Мыстытас –энеолит.

64. Адамзат баласының бірінші қолданған металы. Мыс.

65. Ең алғашқы ірі қоғамдық еңбек бөлінісі. Егіншілікке, мал шаруашылығына бөліну

66. Солтүстік Қазақстандағы энеолит кезеңінің ескерткіші. Ботай тұрағы.

67. Энеолиттік Ботай тұрағы табылған тұрғын үй. 158.

68. Энеолит кезеңінде Ботайлықтар. жылқы малын қолға үйрету

69. Маңғыстау жеріндегі энеолиттік ескерткіш. Шебір.

70. Тасқа түсірілген сурет-хат. Пиктография.

71. Адамның шығу тегін жануарлар, өсімдіктер немесе табиғат құбылыстарымен байланыстыру. Тотемизм

72. Табиғаттың дүлей құбылыстарының өздерін сақтау үшін түрлі тылсым әрекеттер жасау. Магия

73. Алғашқы қауымдағы суретшілер жиі бейнеледі. Белін буған әйелді

74. Адамның рухани мәдениетінің дамуы туралы мағлұмат береді. Өнердің пайда болуы.

75. Қола дәуірі қамтиды. Б.з.б 2800 - б.з.б 900 жыл.

76. Қоланы алады. Мыс пен қалай қосындысынан

77. Көне заманда Жезқазғанда 1 млн тонна кен өндіргені туралы зерттеген ғалым.

Қ.И.Сәтбаев

78. Қола дәуірінде Шығыс Қазақстанда Нарым мен Қалба кен орнында

79. Қола дәуірінде кенді қорыту үшін. Қазандық салынған.

80. Қоладан жасалған бұйымдар. Тастан, мыстан жасалған еңбек құралдарын ығыстыру.

81. Бұл дәуір. Қола дәуірі

82. Еуразия даласындағы қола дәуірі жетістігі. Андрон мәдениеті.

83. Андрон мәдениетінің алғашқы ескерткіші. Андронова-Ачинск.

84. Солтүстік және Батыс Қазақстанда табылып, зерттелген Андрон мәдениетінің қоныстары. 80-нен астам.

85. Солтүстік Қазақстандағы қола дәуірінің қоныстары. Петровка,Боголюбов.

86. «Андрондықтар мұрынды келген,бет сүйегі шығыңқы емес, көздері үлкен. Кескін- кейпі ірі, дене құрылысы шағын, жігерлі, келбетті адамдар» болған деп айтқан. В.П Алексеев

87. Орталық Қазақстаннан табылған, қола дәуіріне қоныс пен обалар саны. 30 қоныс,150 оба.

88. Қола дәуіріндегі ыдыс жасаудың ең өрістеген түрі. Көзе құмыра жасау.

89. Қола дәуірінде “Андрон” адамдарды жерлегенде басын қаратқан Батысқа немесе Онтүстік Батысқа.

90. Андрондықтардың тасқа салынған суреттері табылды. Таңбалы, Жасыбай Хан тау

91. Андрондықтар жер- еденде сүт өнімдері мен ет сақтау үшін қазған. Шұңқыр.

92. Беғазы-Дәндібай мәдениетінің хронологиялық шеңбері. Б.з.б 12-8 мыңжылдық .

93. Қола дәуірінде тегіндеп жайылуына байланысты ұстады. Қой мен жылқыны.

94. Қола дәуірін жоспарлы зерттеу басталды. 1946 жылы.

95. 1946 жылы көне қола дәуірін зерттейтін археологиялық экспедиция құрды. Ә.Х.Марғұлан.

96. Қола дәуірінің егіншілігі. Теселі егіншілік.

97. Қола дәуірінің қоныстары көбінесе қайда орналасты. Өзен жағасында.

98. Көкшетау жерінде қола дәуірінің шалғысы табылған қоныс. Шағалы.

99. Қола дәуірінде қауым ішінде мал-мүлік теңсіздігінің шығуы. Әлеуметтік теңсіздікті тудырды.

100. Қола дәуір кезіңдегі жоғары дінбасы. Абыз

101. Абыздар. Ежелгі салт-дәстүрлер мен әдет-ғұрыптардың бұлжымай орындалуын қадағалады.

102. Қола дәуірінде әр түрлі жыртқыш аңдардың тістерінен. Тұмарша жасалды.

103. Темір дәуірі. Б.з.б 8 ғ-б.з 6 ғ

104. Ерте темір дәуірі. Б.з.б 8 –3 ғ

105. Кейінгі темір дәуірі. Б.з.б 3 ғ –б.з 6 ғ

106. Аңшы-терімшілерден көшпелілердің айырмашылығы. Өнім өндірді.

107. Жылқы суыққа төзімді, азығын қар астынан тұяғымен аршып алады.

108. Көшпелілер жазда жайлауға, қыста қыстауға

109. Біздің заманымызға жеткен ежелгі мерекенің бірі. Наурыз.3 мың жыл бұрын.

110. Таза көшпелі тұрмыс. Шығыс Қазақста, Алтай, Тянь-Шянь

111. Отырықшы шаруашылық. Қазақстан Оңтүстік, Сыр, Шу, Келес өзендері

112. Киіз үй. 3 бөліктен түрады.

113. Киіз үйдің негізі. Кереге.

114. Көшпелілер киелі санаған. Ошақ.

115. Сақтарды парсылар . Құдіретті еркектер деп атаған.

116. Сақтарды ирандықдар . Жүйрік атты турлар деп атаған.

117. Сақтарды грек авторлары. Азиялық скивтер деп атаған.

118. Сақтар туралы дерек қалдырған. Геродот.

119. Геродат сақтарды. Массагеттер деп атаған.

120. Грек деректерінде көшпелі тайпалардың тағы бір атауы. Дайлар.

121. ”Дұшпанға-қатал, досқа-адал”. Грек тарихшылары.

122. Сақ әйелдері ер жүрек келеді, соғыс қауіпі төнгенде ерлеріне көмек көрсетіп ұрысқа араласады деп жазды. Грек Ктесий.

123. Жетісу, Тянь-Шянь, Сырдарияның орта ағысын мекендеген сақтар. Сақ тиграхауда шошақ бөріктілер.

124. Арал бойында Сырдың төменгң ағысын мекендеген сақтар. Сақ парадарая, парсылар теңіздің арғы жағында

125. Олардың Оңтүстігінде, Мургаб өзенінің жағасын мекенден сақтар, хауамаварга.

126. Ерте темір дәуірінде. Мүлік теңсіздіг.і

127. Алғашқы қауымдық құрлыстың ыдырауы. Әскери демократияның пайда болуы.

128. Рулардың арасындағы даулы мәселелерді шешті. Тайпа көсемі.

129. Сақ қоғамының үш тобы. Жауынгерлер, абыздар, малшылар мен егіншілер.

130. Сақ жауынгерлерін ежелгі үнді-ирандық тілде. Арбада тұрғындар.

131. Абыздардың танымалы белгісі. Тостаған мен айрықша бас киімдері

132. ”Сегіз аяқтылар” Малшылар мен егіншілер.

133. Сақ жауынгерлері. Қызыл және сары- қызыл түсті киім киген.

134. Сақ патшайымы. Томирис.

135. Сақтар әлемдегі ең әділ, ең шыншыл халық деп жазды. Гректер

136. Олар «садақпен, қылышпен және қола балталармен қаруланған, сауыт киген» деп жазды. Грек Страбон.

137. Сақтар «киімі мен өмір сүру дағдысы скифтерге ұқсас. Олар егін екпейді, үй малдары мен өзеннен аулайтын балықтарды азық етеді, сүт ішеді» деп жазды. Геродот.

138. Геродот жазуынша сақтар қыста. Ағаш үйде тұрған.

139. Шірік –Рабат ежелгі қалашық. Б.з.б.4-б.з.13

140. Ертеде темірді қарапайым тәсілмен өндірген. Пеш-көрікпен.

141. Сақтар құдай деп күнді есептеген және оған жылқыны құрбандыққа шалды. Страбон

142. Кир бастаған парсы әскерлері Сақ жеріне басып кірді. Б.з.б.530 ж

143. Томиристі “әйел болса да жаудың шапқыншылығынан қорыққан жоқ”. Рим тариқшысы Помпей Трог.

144. ”Парсы жауынгерлерінің көбі қырылып, Кир өлтіріледі” деп жазған. Геродот.

145. Дарий бастаған парсылар 11 жыл өткен соң сақтарға шабуыл жасайды. Б.з.б. 519 ж.

146. Шырақ туралы айтты. Грек тарихшысы Полиан.

147. Томирис өмір сүрді. Б.з.б. 570-520 ж.

148. Марафон шайқасында гректерге қарсы парсы және сақтар шайқасты. Б.з.б.490

149. А. Македонский (гректер) сақ жеріне қауіп төндірді. Б.з.б.4 ғ

150. А. Македонскийдің Сырдариядан өтіп, сақтарға шабуыл жасағаны туралы жазды. Грек тарихшысы Арриан.

151. Гректерге қарсы шайқастағы сақ қолбасшысы. Ситамен.

152. Томирис пен Кир шайқасы туралы жазды. Помпей Трог.

153. Шірік-Рабат . Қызылордадан 300 км.

154. Сақтардың тағы бір қаласы. Бәбіш- Молда.

155. Бәбіш- Молдадан табылды. Қыш күйдіретін пеш, қол диірмені, тары қалдықтары.

156. Б.з.б. 7 ғасырда далалы аймақтарда пайда болды. Аңдық стиль- аңды бейнелеу.

157. ”Аң стилі ” сақтарға танылды. Алдыңғы Азия мен Ираннан

158. Осы жерлерден сақтарға. “Өмір ағашы” дейтін арыстан бейнесі тарады

159. Бесшатыр қорымы. Іленің оң жағалауында.

160. Бесшатыр қорымында. 31 оба бар.

161. Алматыдан табылған, диаметрі 60м, биіктігі 6м сақтардың ескерткіші. Есік обасы.

162. Есік қорғанындағы алтын бұйымның саны. 4000-нан астам.

163. Есік обасында жерленген адам. 17-18 жастағы ханзада.

164. Сақтардың бөренелерді бір- біріне тығыз орналастырып жасаған табыты. Саркофаг.

165. Сақ қорғанындағы обалар. 3-ке бөлінеді.

166. Үйсін мәдениеті. Жетісуда шоғырланған.

167. Үйсін мәдениетінің хронологиялық шеңбері. Б.з.б.3 ғ- б.з.4 ғ

168. Ерте темір дәуірінде үйсін тайпалары сақтардан кейін мекендеді. Жетісуда.

169. Үйсін атауы қытай жазбаларында кездеседі. Б.з.б.2 ғ

170. ”Үйсіндер ат жақты, аққұбаша, сары шашты ”. Қытай жазбаларында.

171. Үйсін басшысы. Гуньмо.

172. Үйсіндер астанасы. Қызыл Аңғар.

173. Үйсндердің шығу тегі жайында мәлімет. Сыма Цянь.

174. Гуньмоға бағынышты. Бек.

175. Үйсіннің солтүстік – батысында орналасқан. Қаңлы.

176. Үйсіннің халқы. 630 мың.

177. Үйсіндер тас мәрмәрді. Балшықтан жасады.

178. Дәулетті адамдардың киімдері тігілді. Жібектен.

179. Жеке меншіктің шыққанын, мүлік теңсіздігінің пайда болғанын білді. Жерленген зираттардан.

180. Үйсін патшасының Қытай патшалығына үйленуі. Б.з.б. 107 жыл.

181. Үйсіндерде егіншіліктің болғаны жайында дерек- дәлел. Ақтас қонысы.

182. Ру және әулеттің зираты орналасты. Қонысқа жақын жерде.

182. Сұйық тағамдарға арналған ыдыс. Былғарыдан жасалды.

183. Далалықтар былғары мен киізді шеберлікпен не істеді. Өндеп түске бояды.

184. Еркектер. Әйелдерге етік тікті.

184. Жетісу үйсіндері өлген адамды. Батысқа қаратып жерлеген.

185. Үйсіндер жаратушы күшке арнап. Құрбандық шалған.

186. Қыш заттар мен ыдыстарға салынған сурет. Үн.

187. Қаңлылар. Б.з.б.3-2 ғ – б.з.5 ғ

188. ”Вэсканың ер жүрек ұлдары ең биік, бәрінен жоғары тұрған Канха қамалының алдында құрбандық берді”. Авеста

189. Қаңлы көшпелілер өмірі мен тұрмысын бейнелеген.

Сыма Цянь «Тарих жазбаларында».

190. Қаңлы мемлекетінің пайда болуы, шекарасы басқа да маңызды мәселелері жайында. Қытайдың «Цянь Ханьшу»атты деректерінде.

191. Қаңлы ескерткіштері. Қауымшы, Отырар-Қаратау, Жетіасар мәдениеті.

192. Қаңлылардағы адам саны. 600 мың.

193. Қаңлылар мекені. Сырдарияның орта ағысы.

194. Қаңлылардың солтүстіктегі көршісі. Сарматтар мен Аландар.

195. Қаңлылардың оңтүстігінде. Қытай, Үйсін.

196. Қаңлы экономикалық және мәдени, саяси байланыс жасаған елдер.

197. Қаңлылар билеушісі. Хан.

198. Қаңлы астанасы. Битянь.

199. Қаңлы елі бөлінді. Бес иелікке.

200. Қаңлылардың әр иелігін басқарды. Кіші хан.

201. Қауымшы мәдениеті. Ташкент төңірегіндегі көкалды аймақтар.

202. Отырар-Қаратау мәдениеті. Сырдария өзенінің орта ағысы.

203. Жетіасар мәдениеті. Қуандария мен Жанадария аңғарларын қамтыды.

204. Арыс өзенінің сол жағалауында 100 шаршы шақырымдай 20 төбе бар, соның бірі. Көкмардан.

205. Қаңлылардың Пұшық-Мардан қаласы маныңдағы қоныс. Қостөбе қонысы

206. Қаңлылар дәнді және бау-бақша дақылдары өсірді.

Сыр аңғарында.

207. Қаңлылардың қосымша кәсібі. Аң аулау.

208. Қаңлылардың метал өндірісінің орталығы. Шаш-Илақ.

209. Отырар маңындағы Қытай тенгелері табылған қорым. Мардан.

210. Қаңлылардың 16 га жерді алып жатқан қала жұрты. Алтынасар.

211. Қауымшы мәдениетіне жататын аймақтарда қайтыс болған адамдар. Киіммен жерленген.

212. Қытай деректерінде «Ғұн » атауы. Б.з.б 3ғасыр аяғында пайда болды.

213. Ғұндар кезеңі. Б.з.б 4 ғасыр мен б.з 3 ғасыр.

214. ”Жер дегеніміз-мемлекеттің негізі, оны қалай береміз?”. Мөде.

215. Ғұн мемлекетінің негізін салушы. Мөде.

216. Ғұн мемлекеті құрылды. Б.з.б 209 жылы- Л.Н.Гумилев зерттеген.

217. Ғұндар мекендеді. Енисей жағалауын, Алтай тауларын.

218. Ғұн басшысы. Шяньюй.

219. Шяньюйден кейін басқарды. Түмен басы.

220. Ғұндардағы ру саны. 24.

221. Түмен басының әрқайсысында. 0н мың атты әскер болды.

222. Бекзадалар құрбанды шалу үшін жылына. Үш рет ақсақалдар кенесіне жиналды.

223. Ғұндар мен Қытай арасындағы соғыс созылды. 300 жылдан астам.

224. Ғұн мемлекеті Оңтүстік және Солтүстік болып бөлінді. Б.з.б 55 жыл

225. Ғұн тайпаларының шығыстан батысқа жылжуы. Б.з.б 2 ғасырда басталды.

226. «5 ғасырдың 30 жылы» Еуропаға жорық жасаған, ғұн басшысы. Еділ Аттила.

227. Еділ жауынгерлерінің Галлиядағы Каталун даласында римдіктер мен франктердің біріккен күшімен шайқасы. 451 ж.

228. Аттила қайтыс болды. 453 ж.

229. Еділ жөнінде құнды дерек қалдырды. Прииск

230. Аттила (Еділ) шамамен өмір сүрді. 00-453ж.ж

231. «Аттила» операсының авторы, италияндық. Джузеппе Верди.

232. Еділ аталатын өзен. Волга.

233. Ғұндарды «Ертелі кеш ат үстінен түспейді …» деп сипаттайды.

А. Марцелин.

234. Ғұндар. Малдарының барлық түрін өсірді.

235. Үй- жайлардың ішінен табылған, астық сақтайтын орын. Ұралар.

236. Ғұндар баспанасы. Киіз үй.

237. «Ғұндар жақсы шыныққан, олар отты да қажет етпейді. Олар тау мен орманда көшіп жүреді, жас кезінен ыстық, суыққа, шөлге үйренген ». Марцеллин

238. Билік берілді. Мұрагерлікпен.

239. Ауыр қылмыстар мен опасыздық жасағандар. Өлім жазасына кесілді.

240. Ғұндар өмір сүрді. Көшпелі.

241. Ғұн әміршісінің сарайы туралы жазды. Прииск.

242. Бұйымның бетін алтын түйіршікпен дәнекерлеу. Зерлеу.

243. Безендіру кезінде бұйымға түрлі түсті заттар жапсырған. Полихромдық стиль, безендіру.

244. Бұйымдарды безендіу үшін қолданылды. Жабайы аңдар бейнесі.

245. Киім тоқып кигендердің дәлелі. Ұршық бастары табылды.

246. Сарматтар еліміздің батысын мекендеді. б.з.б. 8ғ-б.з.5ғ.

247. Арал- Каспий аралығын, одан оңтүстікке қарай мекендеді. дах(дай).

248. Каспий жағалауындағы сақ тайпалары. Каспилер.

249. Каспий теңізін сол кезде. Гиркан, ал тайпаларын гирканилер деп атаған.

250. Савромат жөніндегі дерек. Диодор, Үлкен Плиний, Полибий.

251. Дайлардың апарн тайпасынан шыққан Арсақ (аршак) Парфияның үлкен бөлігін және Гирканияны басып алды. б.з.б 248- 247 ж.

252. Үстіртте зерттелген сармат ескерткіші. Бәйте, Терең

253. Әскери демократиялық заманында ішкі- сыртқы мәселелерін шешті. Әскери деморатия.

254. Сарматтар шыныдан жасалған ыдысты. Шығыс елдерінен алғызған.

255. Сарматтар теріден жасады. торсық, саба, көнек, мес.

256. Саматтарда көп болды. қой мен жылқы.

257. Сарматтарда қосымша кәсіп. Аңшылық, сейл құру.

258. Бесоба қорымынан тапты. Жерлеген абыз әйел.

259. Обалардың ішкі құрлымы жасалды. Ағаштан.

260. Савромат ескерткіштерінің зерттелгені. Сынтас қорымы.

261. Сынтас қорымында. Үш савромат жауынгері жерленген.

262. Сынтас ескерткішінен табылды. Сүйек қасық.

263. Соңғы сармат кезеңінің Атырау облысы Жылыой Аралтөбеден. Абыз асатяғының бөлігі табылды.

264. Темір дәуірінде Сарыарқаның солтүстік- батысында аргиппейлер, орталығында исседондар, шығысында аримаспылар тұрған.

265. Сарыарқанығ ерте темір дәуірі ескерткіші. Тасмола мәд.

266. «Мұртты обалар» табылды. Орталық Қазақстанда.

267. Тасмола мәдениетінің алғашқы ескерткіші. Павлодар обл.

Екібастұз қ .Тасмола өңірі.

268. Савроматтар «биік турлардың бауырында» тұрған агипейлермен көрші. Геродот.

269. Олардан шығыста орналасқан. исседондар

270. «Агиппей» сөзі латын тілінде. Ақ жалды жүйрік аттардың иелері.

271. Солтүстік Қазақстан тұрғындары б.з.б 1 мыңжылдықта көшпелі өмір салтына көшті.

272. Солтүстік Қазақстан жеріндегі сақтар заманының алғашқы кезең обасы. Бірлік.

273. Сақ дәуірінің ерте кезеңіне жататын үш қоныс Қарлыға, Бөркі, Кеңөткел.

274. Ерте темір дәуіріне жататын Ақтау бекініс- қалашығы. Есіл өзенінің оң жағалауы.

275. Шығыс Қазақстан аумағын ертеде мекендеген. Аримаспылар

276. Шілікті қорғанысынан табылды. 13 қола жебе.

277. Қазақстан аумағындағы ең көне қорған. Шілікті.

278. Патшаны жерлеу орындары табылды. №1 обадан

279. Шығыс Қазақстанның ерте темір дәуірінің ( б.з.б.5-4 ғ) аралығын қамтитын кезең. Берел кезеңі (Катонқарағайда).

280. Берелден табылған обалар. 40- астам

281. Берел мәдениетінің ерекшелігі. Жайпақ түпті қыш ыдыстар.

282. Берел кезеңі ( №11обасын ) ашқан. З. Самашев.

283. Берел обасынан табылды. 13 жирен жылқы.

284. Жетісудағы үйсін мәдениетіне ұқсас ескерткіштер табылды. Тарбағатай теріскейінен .

285. «Олардың бәрі ақ көңіл және уәдеге берік» сақтар туралы. Страбон

286. Көшпелілердің әскери қару жарақтарының ерекшелігін суреттеген А.Македонский тарихшысы. Арриан.

287. Сақ жауынгерлерінің темір қару-жарағы мен сауыт- сайманы табылды. Шірік- Рабат.

288. «Аң стилі» өнері шықты б.з.б 7-6 ғ

289. Ұлы Жібек жолы арқылы қатынас басталды. б.з.б.2 ғ

290. Қазақстан аумағын жайлаған ежелгі тайпалар сыиынған.

291. Марқұмдармен бірге көмді. Аттарын.

292. Аттар өз иесін жорыққа апара жатқандай көмілді. Үлкен Берел қорғаны.

293. Арнаулы рулық зират орналасты. Қыстау маңында.

294. Антропология. Адамның биологиялық қасиетін зерттейді.

295. Қостанай жеріндегі Алексеев қорымынан табылған адамның бас сүйегі бойынша бет пішінін жасаған. М. М. Герасимов.