1 Autocad 2000 туралы жалпы мәліметтер

AutoCAD жүйесі құрылысты, машина құрылысты, электронды сызбаларды, технологиялық кестелерді және басқа дайындау аймақтарында кең қолданылады.

AutoCAD жүйесінде суреттер сызбалық примитив құрылымынан жасалады. Примитив – бұл кесінді, дұға, шеңбер, тексті сызық және т.б. Примитивтер дисплей экранында команда бойынша көрінеді. AutoCAD командалары суретке өзгерістерді енгізуге мүмкіншілік береді. Примитивтерді көбейтуге, орын ауыстыруына, өшіруге және т.б. болады. Сурет туралы көмек ақпаратты алуға болады. Суретті кез келген масштабта қағазға плоттер немесе принтер көмегімен шығаруға болады.

Әдістемелік нұсқаулар жобалаудың негізгі әдісін үйренуге және AutoCAD 2000 автоматты жобалау жүйесінің қолданылуымен әр түрлі қиын екі өлшемді сызбаларды жасауға көмек береді.

1 AutoCAD 2000 туралы жалпы мәліметтер

Мұндай суреттеудің үлкен артықшылығы сызбалардың электронды архивін реттеуге мүмкіншілігі болып саналады. AutoCAD жүйесінде құрылған әр суретті жеңіл өзгертуге болады, бұдан сызбаларды тең құруға – сызба бойынша аналогтарды – прототип бойынша болады.

AutoCAD жүйесі тек сызба үшін емес, сол сияқты үш өлшемді модельдерді жасауға болады, сондай-ақ Интернет торабымен байланысты қамтамасыз етеді.

AutoCAD жүйесінің мүмкіндік спектрі өте кең, олар бұл бағдарламаны керекті де танымал етіп жасайды. Оны күрделі сызбалық жұмысты орындау кезінде қолдануға болады, сол сияқты кең және әр түрлі курстық жұмыстарды қолдануға болады.

Берілген бағдарламаны білетін тәлімгер, ол өзі жұмыс істей алады, сондай-ақ одан да сапалы, дәл сызбаларды жасауға мүмкіндігі бар.

Үлкен және көп көлемді жұмыстарды жасау мүмкіндігі сапалы басқа деңгейге шығаруға болады зерттеулік, онда есепті бөлімі Excel орындалса, ал сызбалық – AutoCAD.

Курстық жұмыстарды орындаған кезде әр түрлі суреттерді, сызбаларды, сызуларды AutoCAD тан Word-қа және Excel-ге қойған ең қолайлы.

AutoCAD 2000 – бұл әмбебап сызулық жүйе, ол механизм бөлшектерін жобалайды, ғимараттардың жобаларын құрастырады, аймақтық жоспарларымен жұмыс істейді, киім мен аяқ-кешекті құрылымдайды, дизайн жұмыстарын орындайды.

AutoCAD сызулық жұмыстарының автоматтандыру бағдарламасының пакеті жобалаудың қуатты заты болып саналады, ол генерациясын қамтамасыз етеді. Пакет заттары жұмыста жасалған қателерді жеңіл түзетуге мүмкіндік береді, сол сияқты сызбаны жаңадан бастамай оны өзгертуге болады.

AutoCAD пакетінің көмегімен жасалған сызбаның соңғы варианты толығымен стандарт талаптарына сәйкес және қолмен орындалған сызбаның сапасынан кем емес.

Ағымды түрлі экрандағы мұздалған/мұздалмаған – статусты өзгертеді, активті балқушы түрлі экрандарда мұздалған/мұздалмаған.

1 сурет
Түсетін меню сызығы – ең жоғарғы меню сызығы, оған категория бойынша жүйенің барлық командалары енгізілген.

Меню мен құралдар панелі қолданышуға сызулық элементтерді құру, сызбаларды өңдеу процесінде AutoCAD командаларын енгізуге мүмкіндік береді.

AutoCAD-та тағы да көптеген құралдар панелі бар, оларды керек кезде экранға шығаруға болады - өлшемдер, денелер, тонирлеу және т.б.
5 AutoCAD 2000 пакетін жүргізу
AutoCAD жүйесін екі әдіспен жүргізуге болады:

1 AutoCAD 2000 ярлығында тышқанның сол жақ баcтырмасын екі рет басу керек, сол Windows жұмыс столында орналасады.

2 AutoCAD 2000 баcтырмасын басу, ол үшін:

а) тапсырма сызығында «Пуск» баcтырмасын басу;

б) пайда болған терезеде «Программа» пунктін көрсету;

в) ашылған терезеде параллель орын ауыстыруымен AutoCAD пунктін көрсету;

г) келесі терезеде AutoCAD 2000 баcтырмасын көрсету.
6 Жаңа сызбаны жасау және жүйе параметрлерін орнату
«Файл» менюсінде «Новый...» пунктін таңдау, осыдан экранда «Создание нового рисунка» (2 сурет) терезесі көрінеді.

2 сурет


3 сурет

4 сурет

«Выберите мастер» облысында «Использовать мастер» батырмасын басамыз (3 сурет), «Мастер детальной подготовки» таңдаймыз және ОК баcтырмасын басамыз. «Мастер детальной подготовки» терезесі шығады (4 сурет).

Шыққан терезеде бес салыным орналасқан.

1 «Единицы» (сурет) - өлшем бірлігін таңдаймыз:

«Десятичные».

«Технические».

«Архитектурные».

«С дробной частью».

«Научные».

«Десятичные» қарсы нүктені орнатамыз. Ашылған «Точность» тізімінде оңға 0,0 дейін өлшемнің дәлдігін анықтаймыз. «Далее» баcтырмасын баса, келесі салымға көшеміз.

2 «Угол» (5 сурет) – бұрышты шамаларының өлшем бірлігін таңдау:

«Десятичные градусы».

«Градусы/Минуты/Секунды».

«Грады».

«Геодезические».

«Десятичные градусы» қарсы нүкте орнатамыз. Ашылған «Точность» тізімінде 0 бүтінге дейін өлшемнің дәлдігін орнатамыз, келесі салымға көшу үшін «Далее» баcтырмасын басамыз.

5 сурет
3 «Нулевой угол» (6 сурет) – бұрышты шамаларының бастапқы есебін таңдау:

«Восток».

«Север».

«Запад».

«Другое направление».

Төменде бұрыштың бұрылысын көрсететін өріс орналасқан. «Восток» таңдап, «Далее» басамыз.


6 сурет
4 «Отсчет углов» (7 сурет) – бұрышты шамалар есебінің оң бағытын таңдау:

«Против часовой стрелки».

«По часовой стрелки».

«Против часовой стрелки» таңдаймыз және «Далее» басамыз.

5 «Область рисунка» (8 сурет) – сызба форматының өлшемдерін көрсетеді. Бұл үшін «Ширина» және «Высота» өрістерінде сәйкес белгілер көрсетіледі. Барлық орнатулар қойылғаннан кейін «Готово» баcтырмасы басылады.

Бұл тізімге (негізгі жазылуы бар әр түрлі формат) дайындықтарын жасауға болады. Содан кейін, «Обзор ... » баcтырмасын басқан кезде диалогты терезе шығады (10 сурет), мұнда керекті файл таңдалып, «Открыть» баcтырмасы басылады. Ашылған тізімде берілген титульді блоктың атын таңдаймыз, ал үстінде «Папка» файлдың жолы мен аты көрсетіледі.

AutoCAD редакторы жұмысы үшін әр түрлі әдістермен енгізуге болатын командалар қолданылады: клавиатурада атын жазу, құралдар панелінде менюдан таңдау немесе сәйкес пиктограмманы басу. Команда тек «Команда» белгісі командалар сызық терезесінде шыққанда ғана енгізілуі мүмкін: бұл команданы енгізуге арналған шақыру.

Клавиатурадан команданы енгізу үшін команданың атын жазу керек және «Enter» немесе «Пробел» басу. Командалар үшін аббревиатура енгізілуі мүмкін, олар үшін ол анықталған. «Circle» (круг – дөңгелек, шеңбер) командасы үшін «С» енгізуге болады. Команданың орындалуын тоқтату үшін «Esc» клавишасы қызмет етеді!

Алдыңға команданың енгізу әдісінен тәуелді, оны қайта енгізу үшін «Команда» сұрауына жауап: «Enter» немесе «Пробел» клавишасын басу керек.

Команданы енгізгеннен кейін AutoCAD сұрауларды шығарады, оның жауабына қосымша информацияны енгізу керек: санды шама, сөз немесе нүкте; немесе диалогты терезені шақырады.

Мүмкін қателерді түзету үшін келесі клавишалар қолданылады:

«Backspase» - сызықтан енгізілген соңғы символды жояды.

«Ctrl»/ «Н» - сызықтан енгізілген соңғы енгізу символын жояды.

«Ctrl»/ «Х» - енгізу сызығын толық жояды.
7.1 Нүкте сызулық примитив
– Point (точка-нүкте) командасы.
Нүкте оның координаттары көрсетілген жағдайда анықталады.

AutoCAD нүктені сұраған кезде, суреттің қандай да бір нүктенің координаталарының енгізілуін тосады. Нүктені көрсеткеннен кейін оның орнында бағыты жақсы болу үшін маркер пайда болуы мүмкін, ол регенерациядан немесе қайта суреттеуден кейін жойылады.

AutoCAD-та суреттің лимит бақылауы жанып тұруы мүмкін («Лимиты» командасы). Бұл жағдайда, егер енгізілген нүкте суреттің шекарасынан шығатын болса, онда AutoCAD хабарлама береді:

«Вне лимитов» және енгізілген нүктені алмайды.

AutoCAD-қа координаттардың енгізілуі екі әдіспен асырылуы мүмкін:

• 
  клавиатурадан, санды шамаларды енгізу жолымен;
  
• 
  сызулық маркерді (курсор) қолданумен, ол экран бойынша көрсету құрылғысы көмегімен жүреді.
  

Екі өлшемді кеңістікте нүкте XY жазықтығында анықталады, сол сияқты ол құру жазықтығы деп те аталады. Клавиатурадан координаттардың енгізілуі абсолютті және салыстырмалы координат ретінде болуы мүмкін.

Абсолютті координаттардың енгізілуі келесі форматтарда болуы мүмкін:

• 
  тіктөртбұрышты (декартты) координата X, Y;
  
• 
  полярлы координата r

Салыстырманы координаттар соңғы енгізілген нүктеден алмайды береді. Салыстырмалы координаттарда нүктелерді енгізген кезде абсолют координаттардағы жазылудың әрбір форматын қолдануға болады: @dx, dy – тіктөртбұрыштылар үшін, @r

Берілген координаттар бойынша нүктені құру. Құрылудың тізбегі:

1 Point командасын шақыру – нүкте;

2 Нүктенің абсолют координаттарын көрсету – 10,40 «Enter».

Нүктену көрсету әдісі (енгізу маркері) «Стиль точки» диалог терезесінде берілуі мүмкін (11 сурет), «Формат» менюсінде.

11 сурет
7.2 Кесінді сызулық примитивті
– LINE командасы (КЕСІНДІ).
Сұраулар: Specify first point – «Бірінші нүктені сұрау» әрбір әдіспен нүктені құру керек.

Тізбекті сегменттердің бастапқы нүктесін енгізгеннен кейін Specify next point or [Undo] сұрауы енгізіледі: (Келесі нүктені сұрау немесе [Жою - Отмени]:). Бұл сұрау екі рет қайталанады – бірінші және екінші сегменттердің соңғы нүктелері үшін. Тышқанның сол жақ баcтырмасын басу келесі түйінде нүктені белгілейді. Келесі нүктеге әр сайын ауысқан кезде қиылысуға «резеңке жіп» тартылады. Бұл сыну сызығының әрбір келесі кесіндінің жағдайын тексереді. Цикл «Enter» енгізген кейін бітеді. «Enter» клавишаның орнына тышқанның оң жақ баcтырмасын қолдануға болады.

Осыдан кейін минимум екі сегмент жасалғаннан кейін шақыру тексті өзгереді: Specify next point or [Close/Undo]: (Келесі нүктені сұрау немесе [Тұйықтау/Жою]:). Егер тышқанның оң жақ баcтырмасын бассақ және контексті Close (Тұйықтау) менюсын таңдасақ, онда AutoCAD сегмент тізбегінің бастапқы нүктесімен алдында енгізілген соңғы түйінді нүктені біріктіреді және сыну сызығын тұйықтайды.

Кілттер:

• 
  Close (Тұйықтау) – сыну сызығын тұйықтау;
  
• 
  Undo (Жою) – соңғы салынған кесіндіні жою.
  

Абсолют координаттарында нүктені сұрап, тіктөртбұрышты құру.

Құру тізбегі:

1 LINE (КЕСІНДІ) командасын шақыру. Сұрау жауабына «Бірінші нүктені сұрау»: «Enter» 0,0 нүктенің координатасын көрсету;

2 Тұру жағдайы сызығында ORTHO (ОРТО) баcтырмасын басу;

3 Курсорды оңға қарай ауыстырып және 50,0 «Enter» енгізу;

4 Курсорды жоғарыға қарай ауыстырып және 50,30 «Enter» енгізу;

5 Курсорды сол жаққа қарай ауыстырып және 0,30 «Enter» енгізу;

6 Курсорды төменге ауыстырып және 0,0 «Enter» екі рет енгізу, немесе тышқанның оң жақ баcтырмасын басып, Close (Тұйықтау) контексті менюсын таңдау.

3 мысал

Берілген өлшемдер бойынша тіктөртбұрышты құру.

Құрудың тізбегі:

1 LINE командасын шақыру. «Бірінші нүктені сұрау» сұрауына тышқанның сол жақ бастырмасымен сызулық экранның бос орнында басу;

2 Жағдай сызығында ORTHO (ОРТО) бастырмасын басу;

3 Курсорды оң жаққа қарай алмастыру және 50 енгізіп, «Enter» басу;

4 Курсорды жоғары қарай алмастырып, 30 енгізу, «Enter»;

5 Курсорды оң жаққа қарай алмастырып, 50 енгізу, «Enter»;

6 Курсорды төменге қарай алмастырып 30 енгізу, екі рет «Enter» басу немесе тышқанның оң жақ бастырмасын басып, контекстті менюде Close таңдау.

Төртбұрыштыларды құруға 2 мысалда және 3 мысалдан қарап, қорытынды жасауға болады: құрылымдаушы нүктелердің абсолют координатасын кей кезде біледі, бірақ ол сызатын керек объектінің өлшемдерін ылғи біледі.

Бөлшекті сызу үшін бастапқы нүктеден бастайды (сызулық экранның бос орнында тышқанның сол жақ баcтырмасын басу), одан кейін одан берілген өлшемдерін ескере, құрылымның келесі көрінісі құрылады.

Егер бастапқы нүкте берілсе (тышқанды жай басу), онда шақыруға «Келесі нүктені беру немесе [Жою]:» - керекті бағытта курсордың орның ауыстыруға және кесіндінің керекті ұзындығын жазуға болады. Егер сызба горизонтал және вертикал сызықтардан тұратын болса және ортогоналді режимде жақсы істесе,бұл әдіс өте қолайлы.

AutoCAD жүйесінде тіктөртбұрышты сызу үшін «Прямоугольник» командасы бар, ол тіктөртбұрышты екі бір-біріне қарсы жататын төбелер бойынша құруға болады. «Прямоугольник» командасын шақыру үшін «Рисование» құрал панелінде «Прямоугольник» пиктограммасында басу керек. Тіктөртбұрыштың төбесін құру үшін координаттар енгізудін, әр түрлі әдісін қолдануға болады.

1 Абсолют координата жүйесінде бірінші нүктені көрсетеміз – 0,0 және «Enter» басу;

2 Координатаның екінші нүктесін көрсету – 210,0 (Х осі бойынша – 210 мм, Y осі бойынша 0 мм) «Enter»;

3 Координатаның үшінші нүктесін көрсету – 210,297 «Entеr»;

4 Координатаның төртінші нүктесін – 0,297 «Entеr»;

5 Соңғы сызықты жүргізу үшін «С» кілтін қолдану – «Close» (Тұйықтау).

6 «Линия» командасын қайталау үшін «Entеr» клавишасын басамыз.

7 Координатаның бесінші нүктесін көрсету – 20,5 «Entеr»;

8 Координатаның алтыншы нүктесін көрсету – 205,5 «Entеr»;

9 Координатаның жетінші нүктесін көрсету – 205,292 «Entеr»;

10 Координатаның сегізінші нүктесін көрсету – 20,292 «Entеr»;

11 Соңғы сызықты жүргізу үшін «С» кілтін – «Close» (Тұйықтау) қолданамыз.

А4 формат рамкасын құруының басқа әдісін қараймыз, оны «Прямоугольник» командасы іске асырады (13 сурет).


13 сурет
А4 формат рамкасын орындау үшін «Прямоугольник» командасын қолданамыз:

1 Координатаның бірінші нүктесін көрсету – 0,0 «Entеr»;

2 Координатаның екінші нүктесін көрсету – 210,297 «Entеr»;

3 «Прямоугольник» командасын қайталау үшін «Enter» клавишасын басамыз;

4 Координатаның үшінші нүктесін көрсету – 20,5 «Entеr»;

5 Координатаның төртінші нүктесін көрсету – 205,292 «Entеr».

Ескерту: сызбаның рамкасын жіңішке сызықпен құруға болады, одан кейін стандартты құралдар панеліндегі балқушы «Свойств» диалог терезесін шақырып (15 және 16 сурет), негізгі берілген қалыңдыққа жіңішке сызықты құрамыз (14 сурет).

Балқушы «Свойство» диалог терезесін тышқанның оң жақ баcтырмасы арқылы шақыруға болады.