1 Қазақстан республикасы білім және ғылым министрлігі
жүктеу/скачать 6.3 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- ЭКОНОМИКАЛЫҚ МАТЕРИАЛИЗМ - ЭКОНОМИКАЛЫҚ ДЕТЕРМЕНИЗМ
- ЭКСПЕРИМЕНТ
- ЭКСПЛАНАНДУМ
| ЭКЗИСТЕНЦИАЛИЗМ (лат. – тіршілік) — нақты болмыстағы жеке
тұлғалық адам тірлігіне негізделген философиялық ілім және қазіргі философиядағы бағыт. Көтеретін мәселесі – тұлғаның бірегейлігі, қайталанбауы. Экзистенцияны ұғыммен жеткізу мүмкін емес, өйткені ол – тірі шындық, адамның өзін және қоршаған ортаны жасауы, фактикалық және күнделіктіліктен шығу (трансценденция). Экзистенциализмнің негізгі проблемалары – экзистенциалды таңдау, еркіндік, жауапкершілік. Ойлаудың бұл тәсілі Декарт философиясына һәм барлық рационалды жүйелерге қарсы, бұл адам философиясының ақыл мен идея философиясына деген тойтарысы. Оның басты өкілдері – француз философтары Жан-Поль Сартр, Альбер Камю және Симона де Бовуар, неміс Мартин Хайдеггер, орыс Николай Бердяев, қазақтар – Абай және Шәкәрім. ЭКОНОМИКАЛЫҚ МАТЕРИАЛИЗМ - ЭКОНОМИКАЛЫҚ ДЕТЕРМЕНИЗМ — тарихтың материалистік түсінігін қарапайымдандырудың К.Маркс жасаған түрі, онда ол экономикалық бастауды тым абсолюттендіріп жіберген. Экономикалық материализмнің өкілдері, К.Маркс үйреткендей емес, барлық қоғамдық-мәдени феномендерді экономикадан шығарудың орнына, оларды экономикаға келтірген (редукциялаған, қысқартқан). ЭКЛЕКТИКА — жан-жақтан жиналған, алуан түрлі, қырық құрау қағидаларды біріктіріп, қоршаған дүниеге өзіндік көзқарасты дәріптеуге тырысатын философиялық әдіс. ЭКСПЕРИМЕНТ — зерттелетін процесс барысына активті және мақсатты түрде араласу немесе шындықты, құбылыстарды бақылауға, оны басқаруға, игеруге болатын шарттарда, жағдайларда зерттеу. ЭКСПЛАНАНДУМ — бұл құбылыстарды сипаттау. ЭКСПЛАНАНС — берілген құбылысты түсіндіру үшін қолданылатын қағидаттар класы. ЭКСТЕРНАЛИЗМ — ғылымның пайда болуы одан тыс факторлар - әлеуметтік, экономикалық және т.б. әсерінен пайда болады дейтін көзқарас. ЭКФОРАСИС — эпостық суреттеу тәсілі. Бұл тәсіл арқылы жыршы кейпін пластикалық мүсіндеу арқылы береді. Мысалы: Гомердің Ахилл қалқанын суреттеуі немесе Қазтуғанның «Мадақ жыры». 397 ЭЛЕАТТАР — қазіргі заманғы Италия жеріндегі б.д.д.VI-Vғ.ғ. өмір сүрген ежелгі грек полисі. Элей мектебінің өкілдері: Ксенофан, Парменид, Зенон және Мелисс. Элеаттар ілімі ежелгі грек философиясының дамуындағы жаңа қадам болды. Егер Милет мектебінің өкілдері түпнегіз – физикалық дене, ал пифагоршылар – сан десе, элеаттарда түпнегіз – болмыс. Элеаттар ілімінің негізгі қағидалары мынаған саяды: түйсінген денелердің барлығын нақтылық деп қабылдауға болмайды, керісінше, олардың бәрінде өздерін ақыл-ой арқылы негіздеуге болатын мүмкіндіктері болуы шарт, себебі тек түсіндіруге болатын заттар ғана нақтылы өмір сүреді. жүктеу/скачать 6.3 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|