40. Тканьдердегі май қышқылдарының бета-тотығуы.
май қышқылдарының бета тотығуы Бұл май қышқылдарының катаболизмінің (деградациясының) бағыты, оның негізгі қызметі осы молекулалардың байланыстарында болатын энергияны өндіру немесе «босату» болып табылады.Бұл бағыт 1904 жылы неміс Франц Кнуппен жүргізілген, соңғы метил тобы фенил тобымен өзгертілген май қышқылдарының эксперименталды егеуқұйрықтарына жүргізген тәжірибелерінің арқасында ашылды.Knoop осы «аналогтық» май қышқылдарының катаболизм өнімдері қалыпты (өзгермеген табиғи) май қышқылдарының тотығу жолына ұқсас жолдармен жүреді деп күтті. Алайда ол май қышқылдарының көміртегі атомдарының санына байланысты алынған өнімдерде айырмашылықтар бар екенін анықтады.Осы нәтижелермен Knoop деградация екі сатыдағы көміртек атомдарының бөлшектерін бөліп, β көміртегіне (терминал карбоксил тобына қатысты 3-позицияға) «шабуылдан» бастап «қадамдарда» жүреді деп болжады.
Кейінірек бұл процесс митохондрияда түзілетін АТФ түріндегі энергияны қажет ететіндігі және екі көміртек атомының сынықтары ацетил-КоА ретінде Кребс циклына енетіндігі көрсетілді.Қысқаша айтқанда, май қышқылдарының бета тотығуы терминалды карбоксил тобының активтенуін, белсендірілген май қышқылының митохондрия матрицасына тасымалдануын және карбоксил тобынан екі-екі көміртектің «сатылы» тотығуын қамтиды.Көптеген анаболикалық және катаболикалық процестер сияқты, бұл жол реттеледі, өйткені басқа катаболикалық жолдар жасушалық және организмнің энергия қажеттіліктерін қанағаттандыру үшін жеткіліксіз болған кезде «резервтік» май қышқылдарын жұмылдыруға лайықты.
41. Жоғарғы молекулалық май кышқылдарының тканьдердегі синтезі.
Жоғары молекулалы қосылыстар немесе полимерлер (гр. πολύ- — көп, μέρος — бөлік, бөлігі) — молекула құрамында өзара химикалық немесе координаттық байланыстармен қосылған жүздеген, мыңдаған атомдары бар және өздеріне ғана тән қасиеттермен ерекшеленетін заттар тобы.
Жоғары молекулалы қосылыстар көбіне молекулалары көп қайталанып отыратын мономерлер тізбегінен тұрады. Олардың ішіндегі ең қарапайымы — полиэтилен, оның мономері — этилен. Жоғары молекулалы қосылыстар табиғи (ақуыздар, нуклеин қышқылдары, табиғи шайырлар), жасанды (табиғи полимерді химикалық реактивтермен әрекеттестіру кезінде алынатын), синтетикалық (полиэтилен, полипропилен, полистирол, полиамид, фенолды шайыр, т.б.) болып үш топқа бөлінеді. Табиғи жоғары молекулалы қосылыстар Биосинтез барысында тірі организм клеткаларында түзіледі. Синтетикалық жоғары молекулалы қосылыстар мономерлерді поликонденсациялау, полимерлеу арқылы алынады. Олардың тізбектері ашық, бірінен соң бірі түзу сызық бойымен орналасқан мономер бөліктерінен, тарамдалған немесе тор тәрізді Жоғары молекулалардан құралған (қ. Полимерлер). Жоғары молекулалы қосылыстар машина жасауда, құрылыста, ауыл шаруашылығында, электртехникада, медицинада, т.б. көптеген салаларда кеңінен қолданылады.[1]
Достарыңызбен бөлісу: |
