Аннотация
Соңғы уақыттағы айқын статистикалық факт-бұл қоғамындағы мүгедек балалар санының үнемі өсуі және осы мағынада осы әлеуметтік топтың халықтың жалпы құрамындағы барған сайын сандық мәнге айналуы. Мүмкіндігі шектеулі балаларды әлеуметтік бейімдеу саясатында түбегейлі жаңа бағдарлар мен тәсілдердің қажеттілігі бүгінгі күні күмән туғызбайды. Мұндай қажеттілік осы әлеуметтік топтың ерекшеліктеріне, оның сандық және сапалық сипаттамаларына, бір жағынан, өмірдің және бүкіл қоғамның қазіргі шындығына және екінші жағынан мүгедектердің қажеттіліктеріне сәйкес келетін әлеуметтік саясатты толық көлемде жүзеге асырудың болмауына байланысты. Арнайы білім берудің заманауи жүйесі басым мақсаттар мен міндеттерді анықтайды, оларды шешу мүмкіндігі шектеулі балаларды тәрбиелеу мен оқытуды психологиялық-педагогикалық қолдаудың тиісті жүйесін құруды талап етеді. Қазіргі көзқараста білім сапасы ұғымы мектепке дейінгі білім беру мекемелерінің оқушыларының білім алуына, білім мен дағдылардың жиынтығына енбейді, бірақ әлеуметтік әл-ауқат, қауіпсіздік ұғымымен байланысты. Осыған байланысты сүйемелдеу мектепке дейінгі мүмкін емес шектелген шеңберіне міндеттерді қиындықтарды жеңу тәрбиелеуде және оқытуда, ал қамтиды қамтамасыз ету, әлеуметтендіру, денсаулығын сақтау, түзету бұзушылықтар.
Мазмұны Кіріспе.....................................................................................................................3
1. Инклюзивті білім беру баланы емес, жүйені өзгертуді қамтиды.................5
2. Инклюзивті білім берудің негізгі ұғымдары мен принциптері....................11
3. Жалпы білім беретін мектепте мүмкіндігі шектеулі балаларды жан-жақты психологиялық-педагогикалық қолдаудың ұйымдастырушылық моделі.....14
4. Психологиялық-педагогикалық қолдау қызметі..........................................19
5. Арнайы білім беру қажеттіліктерінің сипаттамасы.....................................23
Қорытынды..........................................................................................................26
Қолданылған әдебиеттер тізімі..........................................................................28
Кіріспе Қазіргі уақытта Қазақстан Республикасында инклюзивті білім беру қарқынды дамып келеді. Оқу қиындықтары бар әрбір баланы жалпы білім беру процесіне қосу және онда бірлескен оқытудың вариативті модельдерін іске асыру, осы баланы қоғамға интеграциялау мақсатында әлеуметтік-педагогикалық бейімдеу – инклюзивті білім берудің негізгі мақсаттары мен міндеттері болып табылады. Балалар инклюзивті білім алуда нені білдіреді? Бұл ерекше білім берілуіне қажеттілігі бар балаларды оқыту, мұнда оқыту жалпы білім беру ортасында жүргізіледі немесе үйде жеке жүзеге асырылады. Балалардың үлгермеуінің негізгі проблемасы-баланың оқудағы зияткерлік және эмоционалды-еріктік жүйесінің сәйкес келмеуі. Бүгінгі таңда білім туралы Заң бізге әр білім беру мекемесінде "инклюзивті" орта қалыптасатынын және осы балалардың барлығы білім беру мекемелерінде оқи алатындығын айтады. Біз бұл қатардағы педагог осындай балаларға арналған? Бұл жағдайда Сізге көмекке ПМПК сүйемелдеу қызметі келеді. Ерекше білім беру қажеттіліктері бар балаларды оқытудың барлық кезеңінде психологиялық-педагогикалық және медициналық-әлеуметтік сүйемелдеуді қамтамасыз ету.
Инклюзивті білім беру ─ бұл кедергілерді жоюға және ерекше білім беру қажеттіліктері бар барлық тұлғаларды жасына, жынысына, этникалық, діни ерекшеліктеріне, дамуында артта қалуына немесе экономикалық мәртебесіне қарамастан, жеке қажеттіліктерін түзету-педагогикалық және әлеуметтік атаулы қолдау арқылы жалпы білім беру процесіне және олардың әлеуметтік бейімделуіне толық қосуға бағытталған білім беру процесі және білім беру ортасын балалардың жеке ерекшеліктері мен білім беру қажеттіліктеріне бейімдеу, яғни. барабар білім беру жағдайларын жасау арқылы.
Бүгінгі таңда арнайы білім беру саласында жұмыс істейтін мамандар ерте жастан бастап баланың дамуына тиісті диагностика жүргізу үшін жеткілікті білімге ие. Әр түрлі әдістер баланың даму дәрежесін анықтауға және оның оқу мен таным қабілетін, тәртіп пен даму дәрежесін, ақыл-ой мен ақыл-ой дамуын, ұжымда қарым-қатынас пен оқуға дайындық дәрежесін анықтауға мүмкіндік береді. Алайда, тәжірибе көрсеткендей, түзету жұмыстарының міндеттері баланың психикалық дамуының болжамын анықтауға, оның әлеуеті мен проксимальды даму аймағын бағалауға мүмкіндік беретін жан-жақты психологиялық-педагогикалық диагностика негізінде ғана шешілуі мүмкін. Қажетті шарттар:
Ұйымдастыру мәдениетін дамыту. Қауымдастық құру (серіктестік, ата-аналармен және билік органдарымен ынтымақтастық);
Барлығы үшін мектепке дейінгі мекемелерді дамыту (қол жетімділік, БҚҚ барлық қатысушыларының барынша бейімделуі);
Әртүрлілікті қолдауды ұйымдастыру (актілерді орындау, мұғалімдердің біліктілігін арттыру, психикалық кедергілерді жеңу);
Инклюзивті тәжірибені енгізу;
Оқу процесін басқару (жеке ерекшеліктерді есепке алу, жоспарлар мен бағдарламаларды әзірлеу);
Ресурстарды жұмылдыру (педагогтардың тәжірибесі, қосымша білім беру бағдарламалары).
Мен өз жұмысымда психологиялық-педагогикалық қолдауды әр жас кезеңінде баланы сәтті тәрбиелеу, оқыту және дамыту үшін әлеуметтік-психологиялық жағдай жасауға бағытталған кәсіби қызмет жүйесі ретінде анықтаймын.Психологиялық – педагогикалық қолдау міндеттері:
- балалардың психикалық денсаулығын, оның ішінде олардың эмоционалдық саулығын қорғау және нығайту;
- балалардың жас және жеке ерекшеліктеріне және бейімділіктеріне сәйкес дамуына, өзімен, басқа балалармен, ересектермен және әлеммен қарым-қатынас субъектісі ретінде әр баланың қабілеттері мен шығармашылық әлеуетін дамытуға қолайлы жағдайлар жасау;
- балалардың жас, жеке, психологиялық және физиологиялық ерекшеліктеріне сәйкес әлеуметтік-мәдени ортаны қалыптастыру;
-отбасын психологиялық-педагогикалық қолдауды қамтамасыз ету және ата-аналардың (заңды өкілдердің) даму және білім беру, балалардың денсаулығын сақтау және нығайту мәселелеріндегі құзыреттілігін арттыру.
Жалпы білім беру мекемесінде оқитын мүмкіндігі шектулі баланы психологиялық-педагогикалық қолдаудың мақсаты баланың оңтайлы дамуын, қоғамға сәтті кірігуін қамтамасыз ету болып табылады.
Бұқаралық мектепте оқитын мүмкіндігі шектулі психологиялық-педагогикалық қолдаудың міндеттері:
балаға дамудың, оқытудың, әлеуметтенудің өзекті міндеттерін шешуге көмектесу (жәрдемдесу): оқу қиындықтары, білім беру және кәсіби бағытты таңдаудағы проблемалар, эмоциялық-ерік саласының бұзылуы, құрдастарымен, мұғалімдермен, ата-аналармен өзара қарым-қатынас проблемалары;
білім беру бағдарламаларын психологиялық қамтамасыз ету;