31. Минералдық-шикізат ресурстарын кешенді қайта өңдеу және оның маңызы
жүктеу/скачать 33.24 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 32. Пайдалы қазбалардың қорлары, шикізатты ұтымды және кешенді пайдалану
|
31. Минералдық-шикізат ресурстарын кешенді қайта өңдеу және оның маңызы Минералдық-шикізат ресурстарын кешенді қайта өңдеу пайдалы қазбадан бірнеше бағалы элементтерді алуды көздейді. Шикізатты кешенді өндіруге кәсіпорындарды біріктіру – өнеркәсіптің әртүрлі салаларына жататын өндірістерді біріктіру арқылы қол жеткізіледі. Қазіргі уақытта түсті немесе қара металлургияны және негізгі химия өнеркәсібін, органикалық және бейорганикалық синтез кәсіпорындарын, негізгі химияны құрылыс материалдары өнеркәсібімен біріктіру сирек емес. Cu, Zn, Pd сияқты металдардың сульфидті кендерінде 1-5, сирек 10- 12% металл, қалғаны – темір колчедан. Кенді байыту кезінде темір колчедан өндіріс қалдықтарына бөлінеді және оны күкірт қышқылын алу үшін шикізат ретінде пайдалануға болады. Өз кезегінде күкіртқышқылды өндіріс қалдықтары колчедан жағу кезінде пайда болатын, құрамында орта есеппен 60% Fe, 3,4% Zn, 0,6% Cu, 0,3% Pb және аздаған асыл металдар бар огарка болып табылады. Мұнаймен бірге өндірілетін қойнауқаттық сулар йод-бром өндірісінің негізгі шикізат базасы болып табылады, олар стронций, ас тұзын алу көзі болуы мүмкін. Шикізатты кешенді өңдеудің мысалы-Кокс зауыттары, онда көмірді кокстеу кезінде пайда болған қалдық газдар күкірт, күкірт қышқылы, аммоний сульфаты және аммиак алу үшін қолданылады. 32. Пайдалы қазбалардың қорлары, шикізатты ұтымды және кешенді пайдалану Шикізат-бұл өнеркәсіптік өнімдер өндірісінде қолданылатын табиғи материалдар. Шикізат-технологиялық процестің негізгі элементтерінің бірі, ол көбінесе процестің тиімділігін, өндіріс техникасын және өнімнің сапасын анықтайды. Химия өнеркәсібіне жоғары материалды қажетсіну мен шикізат шығыны тән; шикізатқа жұмсалатын шығындар өнімнің өзіндік құнының 60-70% - ын құрайды. Көптеген жағдайларда кейбір кәсіпорындардың өнімдері жаңа заттарды алу үшін басқаларға шикізат ретінде қызмет етеді. Қышқылдардың негізгі мөлшері-күкірт, фосфор және азот тұздарға өңделеді, олар халық шаруашылығының әртүрлі салаларында қажет. Минералды шикізат өз кезегінде кенді, кенсіз және жанғыш (органикалық) болып бөлінеді. Кенді минералды шикізат-бұл техникалық таза түрде экономикалық тұрғыдан тиімді өндірілетін металдар (Fe, Cu, Zn, Al және т.б.) бар тау жыныстары немесе минералды агрегаттар. Мысалы, темір магнитті темірде Fe304 түрінде, қызыл Темірде Fe203, қоңыр темірде Fe(OH)3 және т.б. мыс кендерінде әдетте Cu2S, CuS, FeCuS2 мысының күкірт қосылыстары болады. Өнімді өндіру үшін өндірісте қолданылмайтын қоспалар бос жыныс деп аталады. Оларды алу үшін жеткілікті мөлшерде бірнеше металдар бар кендер полиметалл деп аталады. Мысалы, оларға бірнеше түсті металдардың сульфидтері бар кендер жатады: мыс-мырыш, қорғасын-мырыш-күміс және т.б. металл емес қазбалар химиялық, құрылыс және басқа да металл емес материалдар өндірісінде қолданылатын минералды шикізаттың барлық түрлері деп аталады. Жанғыш минералды шикізатқа жанғыш қазбалар жатады: көмір, шымтезек, мұнай, табиғи газ және т.б., олар химиялық өнеркәсіпте энергетикалық отын немесе шикізат ретінде қызмет етеді. Пайдалы қазбалар қорлары екі топқа бөлінеді: 1) теңгерімдік – өнеркәсіптік талаптарды қанағаттандыратын және осы кезеңде оларды экономикалық тиімді әзірлейтін; 2) баланстан тыс – пайдалы құрауыштың немесе минералдың төмен пайыздық құрамымен, қуаты аз кенжатындар, пайдаланудың ерекше күрделілік жағдайындағы қорлар немесе өнеркәсіптік қайта өңдеу мүмкіндігі тұрғысынан аз зерттелген. Қорлардың осы тобы перспективалы сипатқа ие және шарттар өзгерген кезде баланстан тыс қорлар баланстық топқа өтуі мүмкін. жүктеу/скачать 33.24 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|