Қолданбалы курс бағдарламасы
Қазақ тілі оқулығына
қосымша жұмыс дәптері
Синтаксис
Тереңдетіліп оқытылатын
мектептердің 8 – сыныбына
арналған
Пән мұғалімі: Шомаева Рысты
2009 жыл
І тарау
1 – сабақ. Сөйлем түрлері.
1. Синтаксис нені зерттейді?
____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ Сөз тіркесі болудың шарттарын ата.
____________________________________________________________________________________________________________________________________________
2 – сабақ.
1. Сөз тіркесі мен сөйлемнің айырмашылығы неде?
______________________________________________________________________________________________________________________________________________
2. Сөйлем түрлерін ата.
______________________________________________________________________________________________________________________________________________
3 – сабақ. Берілген кестені толтыр.
-
Лексикалық сөз тіркесі
|
Синтаксистік сөз тіркестері
|
Күрделі сөздер
|
Тұрақты тіркестер
|
|
|
|
Синтаксистік еркін сөз тіркесі
-
Күрделі сөздер
|
Етістікті сөз
тіркестері
|
сағат
|
сөйледі
|
Осы кестеге қарап ереже құрастыр.
__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
4 – сабақ. Сөйлем.
1. Біз екеуміз көшенің сол жағында тұрмыз.
Ережесі: ____________________________________________________________________________________________________________________________________________
2. Сөйлем айтылу мақсатына қарай
5- сабақ.
1. Хабарлы сөйлемнің тәсілдері мен формалары
-
2.
-
-
-ау, - ше,
-ғой шылаулары арқылы
|
-
шығар, болар т.б. көмекші етістері арқылы
|
-
-
Кесте түріне мысалдар ойлап жаз.
____________________________________________________________________________________________________________________________________________
6 – сабақ.
-
Сұраулы сөйлемнің жасалу жолдары
|
1.
Ережеге сәйкес мысал келтір.
__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
2. «Сөйлем ауылы» атты тақырыпта ертегі құрастыр. Сөз тіркесінің лексика – грамматикалық құрылысына талдау жаса.
________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
7 – сабақ. Сөйлем мүшелері.
1 – тапсырма. Сөйлем мүшелерінің емлесін есіңе түсір.
Сөйлем мүшелері
-
-
-
-
2 – тапсырма. Кестеге сәйкес сөйлем құра __________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
8 – сабақ.
1 – тапсырма. Сөйлем мүшелерінің құрамдық түрлерін мысалмен көрсет.
-
Дара
|
Күрделі
|
Үйірлі
|
1. Бастауыш
|
|
|
2. Баяндауыш
|
|
|
3. Анықтауыш
|
|
|
4. Толықтауыш
|
|
|
5. Пысықтауыш
|
|
|
2 – тапсырма. Бастауыштан кейін қойылатын сызықша.
Кестеге қарап сөйлем құра.
-
р/с
|
Бастауыш
|
Баяндауыш
|
Мысал
|
1.
|
Зат есім
|
Атау септігі, Зат есім
|
|
2.
|
Сын есім
|
Заттанған сын есім
|
|
3.
|
Сан есім
|
Сан есім
|
|
4.
|
Сілтеу есімдігі
|
Есімдік пен етістік
|
|
5.
|
Тұйық етістік
|
Есім сөздер
|
|
6.
|
Тәуелдік жалғаулы сөз
|
Зат есім
|
|
7.
|
Есімше
|
Есімше
|
|
9 – сабақ. Анықтауыш.
1 – тапсырма. Кестені толтыр.
-
Құрылысына қарай
|
Мысалдар
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 – тапсырма.
-
р/с
|
Анықтауыш болатын сөз таптары
|
Мысалдар
|
1.
|
Сын есім
|
|
2.
|
Зат есім
|
|
3.
|
Сан есім
|
|
4.
|
Есімдік
|
|
5.
|
Есімше
|
|
6.
|
Ілік септікте тұрған есім сөздер
|
|
10 – сабақ.
1 – тапсырма. Толықтауыш
Кестені толтыр.
-
Тұлғасы
|
Мысалдар
|
Сұрақтары
|
Барыс септігі
|
|
|
Табыс септігі
|
|
|
Жатыс септігі
|
|
|
Шығыс септігі
|
|
|
Көмектес септігі
|
|
|
Шылау
|
|
|
2 – тапсырма. Пысықтауыш
Кестені толтыр.
-
Мысалдар
|
Сұрақтары
|
Жасалу жолдары
|
|
|
Мезгіл үстеуі
|
|
|
Тәуелдік жалғауындағы сөз барыс септігінде
|
|
|
Барыс септігі
|
|
|
Жатыс септігі
|
|
|
Шығыс септігі
|
|
|
Көмектес септігі
|
11 – сабақ.
1 - тапсырма. Сөйлемдерді сөйлем мүшесіне талды.
Көлшүмектің жағасындағы көк ала қамыс, судыр құрақтар айнаның жиегіне салынған әдемі өрнек сияқты. Белестер де, ойпаңдар да, далалар да, бұта, өсімдіктер де көкпеңбек, жасыл бояқтай. Бұл өңірде, әсіресе өзеннің бұл жағында, Абайды дос көрер жан жоқ.
2 – тапсырма. Бір сөйлем ойлап,келтірілген сызба бойынша сөйлем мүшелеріне талда.
Әлияның ағасы өзіне тапсырған міндетті жұмысын мезгілінде орындады.
Кім? Не істеді?
-
-
-
-
Кімнің?
-
-
Қашан?
Қандай? Несін?
-
-
-
-
-
-
-
-
Кімге?
_____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
Сызбасы:
______________________________________________________________________________________________________________________________________________
Сызбасы:
12 – сабақ.
1 – тапсырма. «Сөйлем мүшелері» тақырыбына ертегі әңгіме құрастыр.
2 – тапсырма. Бірыңғай мүшелердің емлесін есіңе түсір.
_____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
13 – сабақ
1 – тапсырма. Бірыңғай мүшелі сөйлемдер.
Кестеге сәйкес сөйлем құра.
-
Бірыңғай мүшелер
|
Мысалдар
|
Бастауыш
|
|
Баяндауыш
|
|
Анықтауыш
|
|
Толықтауыш
|
|
Пысықтауыш
|
|
2 – тапсырма.
-
Ереже
|
Айқындауыш мүшелері
|
|
Мысал
|
Оңашаланған айқындауыш
|
Қосарлы айқындауыш
|
|
|
Ереже
|
Оқшау сөздер
|
|
Мысал
|
Қарапта
|
Қыстырма
|
Одағай
|
|
|
|
14 – сабақ.
1 – тапсырма. Берілген одағайлар түріне мысалдар ойлап жаз.
Одағай түрлері
|
Мысалдар
|
Таңырқау
|
|
Қуану
|
|
Өкіну
|
|
Ұнату
|
|
Шаршау
|
|
Шошыну
|
|
Риза болу
|
|
Зекіру
|
|
Шақыру
|
|
Кектену
|
|
2 – тапсырма. Кестені толтыр.
-
Р/с
|
Сөйлемдер
|
Бірыңғай мүше
|
Одағай сөз
|
Айқындауыш мүше
|
1.
|
Озат оқушылардың бірі, мысалы Оспан, үй ішіне үнемі көмектеседі.
|
|
|
|
2.
|
Не Көкше не оның балапан таулары Асқарды қызықтырған жоқ.
|
|
|
|
3.
|
Ол, меніңше тапсырманы орындамай келді.
|
|
|
|
4.
|
Менің ойлаған ойымның үстінен түстің, Ботагөз.
|
|
|
|
5.
|
Қамар, Мәкен, Әлия – бәрі Шәкеннің сүйікті балалары.
|
|
|
|
6.
|
Бұл істі істеген мен – Базаралымын!
|
|
|
|
7.
|
Жұмысты істеген соң осылай істеу керек, бәрекелді!
|
|
|
|
15 – сабақ.
|
