5 хаттама 23 қаңтар 2015 ж профессор Жанбеков Х. Н

Жаратылыстану және география институты кеңесінде бекітілді № 5 хаттама 23 қаңтар 2015 ж. профессор____________Жанбеков Х.Н.

Алматы, 2015

• 
  Қазақстан Республикасының 2007 жылдың 27 шілдесіндегі «Білім туралы» заңы;
  
• 
  Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2011 жылдың 17 маусымындағы № 261 бұйрығымен бекітілген магистратура мен докторантураға қатысты «Қазақстан Республикасындағы жалпыға міндетті мемлекеттік білім стандарты;
  
• 
  Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылдың 19 қаңтарындағы № 109 қаулысымен бекітілген «Жоғары оқу орнынан кейінгі кәсіби оқу бағдарламаларын жүзеге асыратын білім беру ұйымдарына қабылдаудың үлгі ережесі;
  
• 
  ҚР БжҒМ 2013 ж. 10 сәуіріндегі «Жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру мамандықтары бойынша үлгілік оқу жоспарларын бекіту туралы» № 158 бұйрығымен бекітілген «6D011300 – БИОЛОГИЯ» мамандығының үлгілік оқу жоспары негізінде даярланды.
  

Жаратылыстану мамандықтары кафедрасының мәжілісінде талқыланып, қабылданды:№ __5 хаттама, «_23__» __01___ 2015 ж.

Қабылдау емтиханының бағдарламасы институтының Ғылыми кеңесінде бекітілді: № 5_ хаттама, «__23_» _01____2015ж.

6Д011300 – Биология мамандығына докторантураға қабылдау емтиханының міндеті:

• 
  жоғары кәсіби білім берудің 6Д011300 – биология бакалаврын дайындау мемлекеттік стандартына емтихан тапсырушының дайындық деңгейі мен сапасының сәйкестігін анықтау;
  
• 
  әрі оның 6Д011300 – биология бағытындағы негізгі бағдарлама бойынша арнайы магистрлық білім алуды жалғастыруға дайындығын бағалау.
  
• 
  
  

• 
  тірі жүйелердің дамуы мен функциясының негізгі заңдары мен заңдылықтары туралы кешенді жүйелі білімінің қалыптасу дәрежесін, түсініктер және категориялар аппаратын биологиялық білімді өз бетінше қабылдау, ойлау және қорыту үшін еркін пайдалану дәрежесін анықтау;
  
• 
  биологияның жалпы және жеке мәселелерін байланыстыру мүмкіндігін дамыту, биологияның барлық салаларынан қажетті мысалдарды еркін қолдануды үйрету;
  
• 
  биологиялық білімін өндірістің қазіргі жеке салаларында, табиғи ресурстарды тиімді пайдалануда және экология негізіне ғылыми негіз ретінде практикада қолдануды терең түсінуін анықтау.
  

Бағдарлама 2010 жылғы 6Д011300 – биология мамандығын дайындау бағытындағы МЖМБС сәйкес құрастырылған

Қабылдау емтиханы бағдарламасының мазмұнының бірінші тарауында – «Биология» - тірі табиғат туралы жеке арнайы кешенді ғылым ретінде ерекшеленеді. Биологияның басты қарайтын мәселелері – Жер бетіндегі тіршіліктің ерекше көріністерін, оның әртүрлілігін зерттеу, организмдердің құрылысының және функциясының арнайы жақтарын, олардың таралуын, шығуы мен дамуын, өз ара және қоршаған жансыз табиғатпен арақатынасын тексеру.

«Биологиядан» қабылдау емтиханы тапсырушының биологиялық мынадай пәндерден: цитология, генетика, эмбриология, адам анатомиясы мен физиологиясы; экология мен эволюциялық теориядан, сол сияқты арнайы биологиялық пәндерден де: микробиология және вирусология негіздері, зоология, ботаника, өсімдіктер физиологиясы мен биохимиясы, және т.б. сияқты, биологиялық білімнің негізін құрайтындардан, білімінің деңгейі мен оны қорыту дәрежесін тексереді.

Қабылдау емтиханының мазмұнындағы маңызды бөлім «Биологияны оқыту мен технологиясы» тарауы емтихан тапсырушы білімінің, қолынан келетінінің және биологияны орта мектепте оқыту негіздерінің педагогикалық, әдістемелік және технологиялық жақтарынан дағдысының қалыптасу дәрежесін анықтауға бағытталған.
Биологиядан қабылдау емтиханы бағдарламасының мазмұны

Кіріспе.

Қазіргі биологияның негізгі даму бағыттары. Биологиялы ғылымдар жүйесі және жіктелуі. Тіршіліктің негізі туралы қазіргі түсініктер.Жердегі тіршіліктің пайда болуы туралы мәселелердің бүгінгі жағдайы. Химиялық эволюцияның негізгі этаптары. Клетканың қалыптасуы - биологиялық эволюцияның басы.

Органикалық дүниенің эволюциялық дәлелдемелері. Макроэволюция. Макроэволюция мен микроэволюция байланысы.

Ж.Б.Ламарктың эволюциялық теориясы. Негізгі эволюциялық түсініктердің қалыптасуы

Дарвинизмнің логикалық құрылымы. Ч.Дарвин теориясының жалпы биологиядағы маңызы. Тіршілік үшін күрес формалары. Дарвинше өзгергіштік формалары. Адаптация және олардың классификациясы

Табиғи сұрыптау концепциялары. Табиғи сұрыптаудың негізгі формалары. Табиғи сұрыптаудың жоғары формалары. Қазіргі кездегі сұрыптаудың проблемалары

Генетиканың негізгі ұғымдары. Ген. Ген туралы қазіргі ойлар. Хромосома, хроматин, ДНҚ. Гендік инженерия. Генотип – гендердің жиынтығы, фенотип – белгілердің жиынтығы. Генотип пен қоршаған ортаның фенотипке әсері. Тұқым қуалау заңдары. Г.Мендель тәжірибелері.Тұқым қуалау заңдарының ашылуы. Популяциядағы генетикалық үрдістер. Адам генетикасы. Адам хромосомасының қалпы және патологиясы. Тұқым қуалайтын аурулар жәнепайда болу себептері. Радиация мен химиялық мутагендердің адам тұқым қуалау қасиеттеріне қауіпі. Жаратылыстану дамуындағы эволюциялық идеялар тарихының рөлі. Ч.Дарвин эволюциялық теориясының негізгі қағидалары. Эволюцияның қозғаушы күштері: тұқым қуалау, өзгергіштік, тіршілік үшін күрес, табиғи сұрыптау. Табиғи сұрыптау эволюцияның басты факторы.Табиғи сұрыптаудың формалары туралы қазіргі пікірлер. Қолдан сұрыптау. Оның үй жануарлары мен мәдени өсімдіктер сорттарын алудағы рөлі. Инбридинг және аутбридинг. «Микроэволяция» анықтамасы.Түр. Түр туралы түсінік, оның критерийлері. Түрдің пайда болуы. Макроэволюция, оның микроэволюциямен байланысы. Эволюциядағы прогресс пен регресс. Эволюциялық үрдістің бағытты түрде болуы. Антропогенез. Адамның қалыптасу сатылары. Биологиялық пен әлеуметтік факторлардың адам эволюциясындағы рөлі. Эволюциялық үрдіс жүрісіне антропогендік әсер. Орта және экологиялық факторлар. Популяцияның экологиясы. Популяцияның саны, оның өзгеруі. Популяцияның санының өзгеру себептері, оны реттеу. Биогеоценоздар, биоценоздар, экосистемалар туралы түсініктер. Тамақтанудың тізбектері. Трофтық деңгейлері. Экологиялық пирамидалар. Экосистемалардағы энергия ағымы. Тамақтану тізбектеріндегі энергия тасымалдаудың ерекшеліктері. Экосистеманың абиотикалық компоненті.Биосфера, оның структурасы, қасиеттері және заңдылықтары. В.И. Вернадскийдің биосфера ілімі. Биосферадағы тірі заттың функциялары. Зат пен энергия айналымы биосфераның тұрақтылық шарты.Адамның биосфераға әсері күшеюінің қауіпі және қоршаған ортаны сауықтырудың перспективасы.

1.Афанасьев В.Г.Мир живого:системность,эволюция и управление.-М.,1986г

2.Георгиевский А.Б.Дарвинизм.-М.,1985 г

3.Гронт Т.Эволюционный процесс:критический обзор эволюционной теории.-М.,1991г

4.Заводский К.М. Развитие эволюционной теория после Дарвина.-Л.,1973г

5.Иорданский Н.Н.Эволюция жизни.-М.,1972г

6.Меттлер Л,Грег Т.Генетика популяций и эволюций.-М.,1986г

7.Опарин А.Н.Возникновение и начальное развитие жизни.-М.,1966г

8.Популяционная биология.-М.,1987г

9.Северцов А.Н.Главное направление эволюционного процесса.-М.,1967г

10.Шварц С.С.Экологические закономерности эволюции.-М.,1980г

11.Яблоков А.В,Юсупов А.Г.Эволюционное учение.-М.,1989г

1. 
   Хромосомалар, олардың морфологиясы, структурасы, химиялық құрамы
   
2. 
   Көпклеткалылардың пайда болуы эволюцияның сатысы. Көпклеткалылардың шығу тегі туралы колониялық теориясы
   
3. 
   Жыныстық көбеюі. Мейоз және генетикалық маңызы.
   

1. 
   Хромосомалар, олардың морфологиясы, структурасы, химиялық құрамы.
   
2. 
   Көпклеткалылардың пайда болуы эволюцияның сатысы. Көпклеткалылардың шығу тегі туралы колониялық теориясы.
   
3. 
   Жыныстық көбеюі. Мейоз және генетикалық маңызы.
   
4. 
   Жануарлар әлемінің бейімделу эволюциясындағы шартты байланыстың маңызы.
   
5. 
   Экосистеманың негізгі компоненттері. Тамақтану тізбегі. Экологиялық пирамидалар.
   
6. 
   Эволюциядағы прогресс пен регресс.Биологиялық прогрестің критерийлері.
   
7. 
   Иммунитет туралы түсінік. Организмнің иммунологиялық реактивтілігі және оның физиологиялық механизмдері.
   
8. 
   Эволюцияның элементарлық факторлары (мутациялық үрдіс, популяциялық толқындар, миграция және т.б.)
   
9. 
   Автотрофты және гетеротрофты организмдер. Тамақтанудың негізгі типтері мен оларға сәйкес бейімделулер.
   
10. 
    Моногибридті шағылысу кезіндегі тұқым қуалау. Мендельдің I және II заңдары.
    
11. 
    Түр. Түр критерийлері (морфологиялық, генетикалық , экологиялық).
    
12. 
    Модификациялыө өзгергіштік, оның адаптациялық және эволюциялық маңызы.
    
13. 
    Аналогиялық және гомологиялық органдар.Органдардың филогенездік өзгеру принциптері ( жануарлар мен өсімдіктер органдарының мысалдарынан).
    
14. 
    Функциялардың нервтік реттелуі, оның маңызы (оның механизмдерін нақтылы мысалдармен түсіндіру).
    
15. 
    Гоминидтердің филогенетикалық байланыстары. Адамның шығу тегінің негізгі этаптары (іскер адам, ертедегі адамдар, қазіргі адамның пайда болуы).
    
16. 
    Органикалық әлемнің қазіргі системасы. Бірклеткалылар филогенезінің этаптары прокариоттар мен эукариоттар. Клеткалар құрылымының негізгі ерекшеліктері.
    
17. 
    Клеткалар тіршілігіндегі белоктрадың рөлі. Белоктың химиялық құрылымы, белок молекуласының структурасы.
    
18. 
    Эволюциялық түр өзгерістерінің көбеюі. Адаптациялық радиация (плаценталы сүтқоректілер мысалында).
    
19. 
    Н.Н.Северцов пен И.И.шмальгаузен бойынша биологиялық прогрестің негізгі жолдары.
    
20. 
    Функциялардың гуморалдық реттелуі, оның маңызы (нақтылы иысалдар келтіру).
    
21. 
    Витаминдер, олардың биологиялық маңызы.
    
22. 
    Цитоплазмалық тұқым қуалау. Пластидтер мен митохондриялар арқылы тұқым қуалау.
    
23. 
    Химиялық және биологиялық эволюцияның негізгі этаптары.
    
24. 
    Жыныс анықтаудың хромосомдық теориясы. Жыныс хромосомаларының генетикалық және цитологиялық ерекшеліктері.
    
25. 
    Клетканың басты структуралық компоненттері, олардың құрылысы мен функциясы.
    
26. 
    Қанның формалы элементтері.
    
27. 
    Эволюциядағы дараланудың маңызы. Даралану түрлері (кеңістіктегі, экологиялық, уақыт бойыеша және т.б.).
    
28. 
    Екінші сигналды жүйенің пайда болуы және оның маңызы. И.П.Павловтың екі сигналды жүйелер туралы ілімі.
    
29. 
    Биосфераның эволюциясы.
    
30. 
    Нервтік пен гуморалдық реттеулердің өзара байланысы (жеке органдар немесе жүйелер реттелулері бойынша нақтылы мысалдармен түсіндіру).
    
31. 
    Папортниктәрізділердің жалпы морфо-анатомиялық сипаты, олардың пайда болуы, табиғат пен адам шаруашылық әрекетіндегі маңызы.
    
32. 
    Филогенездің негізгі жолдары. Конвергенция, дивергенция, паралелизм (жануарлар мысалдарымен).
    
33. 
    Клетка ішіне заттың ену жолдары: сыртқы мембрананың өткізгіштігі, фаго- мен пиноцитоздар және олардың биологиялық рөлі.
    
34. 
    Молекулалық генетика жетістіктерінің практикалық қолданылуы. Гендік инженерия.
    
35. 
    Қолдан сұрыптау. Оның үй жануарлары мен мәдени өсімдіктердің шығу тегіндегі рөлі.
    
36. 
    Прокариоттар мен эукариоттар – бірклеткалылардың филогенезінің этапы.
    
37. 
    Гомеостаз, оның маңызы мен механизмдері.
    
38. 
    Селекцияның генетикалық негіздері. Жеке генетиканың өсімдіктер, жануарлар және микроорганизмдер селекциясындағы маңызы.
    
39. 
    Тыныстың негізгі типтері. Тыныс аэробты үрдістерінің механизмдері.Клеткадағы АҮФ синтезі.
    
40. 
    Омыртқасыз жануарлар құрылымының ерекшеліктері.
    
41. 
    Омыртқалы жануарлар құрылымының ерекшеліктері.
    
42. 
    Гендердің өзара әрекеттесуі кезіндегі тұқым қуалау ерекшеліктері (комплементарлық, эпистаз, полимерия).
    
43. 
    Табиғи сұрыптау – эволюцияның басты факторы. Табиғм сұрыптаудың формалары туралы қазіргі пікірлер.
    
44. 
    Адамның тұқым қуалайтын аурулары және олардың пайда болу себептері. Радиация мен химиялық мутагендердің адам тұқым қуалауындағы кауіптіліктері.
    
45. 
    Жануарлар мен өсімдіктер популяцияларының жасқа сай структурасы, оның жануарлар мен өсімдіктер санын болжаудағы маңызы.
    
46. 
    Анализаторлар адаптациясы, манызы мен механизмдері.
    
47. 
    Әртүрлі омыртқасыздар типтерінің эволюциялық байланыстары. Хордалылардың эволюциялық тармағы.
    
48. 
    Өзгергіштік, оның себептері мен жіктелуі.
    
49. 
    Клеткалар қозғалысы. Қозғалыс органеллалары, олардың морфо-функциялық құрылымы.
    
50. 
    Ферменттер туралы түсінік. Ферменттердің қасиеттері және әсер ету механизмдері. Ферменттер активтілігіне әсер ететін факторлар.
    
51. 
    Өсімдіктер эволюциясындағы құрылымдық деңгейлер. Жоғары сатыдағы өсімдіктердің негізгі топтарының филогенездік байланыстары.
    
52. 
    Митоз, оның генетикалық маңызы. Жыныссыз көбею барысындағы тұқым қуалау.
    
53. 
    Макроэволюция және оның заңдылықтары. Макро- және микроэволюция үрдістерінің үлестік қатынасы.
    
54. 
    Омыртқасыз жануарлардың дене қуысының эволюциясы.
    
55. 
    Белок биосинтезі және оның биологиялық маңызы.
    
56. 
    Қан топтары. Резус – фактор. Олардың практикалық маңызы.
    
57. 
    Жердегі тіршіліктің пайда болуы туралы қазіргі болжамдар.
    
58. 
    Екіншіауызды жануарлар.
    
59. 
    Жабықтұқымдылардың жалпы морфо-анатомиялық сипаты. Пайда болуы. Олардың морфологиялық эволюциясының негізгі бағыттары. Кластарғы бөлінуі.
    
60. 
    В.И.Вернадскийдің биосфера ілімі. Биосферадағы тірі заттың функциялары.
    
61. 
    Мутациялық өзгергіштік және оның жіктелуі.
    
62. 
    Рефлекс және оның адам мен жануарлар мінез-қылықтарының тұтастығын
    

63.Ч.Дарвиннің эволюциялық теориясының пайда болуына себепші шарттар, XIX ғасырдың бірінші жартысындағы жаратылыстану ғылымдарының даму деңгейі.

64.Рефлекторлық теорияның пайда болуындағы И.М.Сеченов пен И.П.Павловтың енгізген үлестері.

65.Жеке жұп белгілердің тәуелсіз тұқым қуалауы, Мендельдің III заңы.

66.Популяция, оның генетикалық структурасы. Хард – Вайнберг заңы.

67.Онтогенез эволюциясының жолдары. Онтогенездің сыртқы ортаға тәуелсіздігінің өсуі ( мысалы, гаметофиттер, папотниктер, тұқымды өсімдіктер).

68.Антропогенездегі биологиялық және әлеуметтік факторлардың рөлі.

69.Бүйрек үсті және қарын асты бездері гормондары және олардың функциялар реттеудегі рөлі.

70.Фотосинтез. Оның негізгі этаптарына сипаттама.

71.Топтық ұйымдар формалары және жануарлар топтарындағы доминанттық жүйелер.