В Өсімдіктердің ішкі, сыртқы құрылымы заңгерліктерін зерттейтін ғылым

A)А.Тенсли.

1. 
   Э.Геккель.
   
2. 
   В.Сукачев.
   
3. 
   М.Мебиус.
   
4. 
   В.Вернадский.
   

Тірі ағзаны қоршайтын және онымен тікелей байланысты бөлігін атаңыз:

1. 
   Экологиялық фактор.
   
2. 
   Адаптация.
   
3. 
   Қоршаған орта.
   
4. 
   Экологиялық қуыс.
   
5. 
   Орман.
   

Ағзаларға тікілей және жанама әсер ететін қоршаған ортаның жеке қасиеттері мен элементтерін атаңыз:

1. 
   Экологиялық фактор.
   
2. 
   Адаптация.
   
3. 
   Мекендейтін орта.
   
4. 
   Экологиялық қуыс.
   
5. 
   Орман.
   

Эволюция барысында ағзалардың қоршаған ортаға бейімделу қасиеті қалай аталады:

1. 
   Экологиялық фактор.
   
2. 
   Адаптация.
   
3. 
   Мекендейтің орта.
   
4. 
   Экологиялық қуыс.
   
5. 
   Орман.
   

Экологиялық факторларды қандай топтарға бөледі:

А) Kлиматтық, абиотикалық, антропогендік.

B) Абиотикалық, биотикалық, антропогендік.

C) Эдафикалық, биотикалық, физикалық.

D) Химиялық, климаттық, физикалық

Е) Абиотикалық, биотикалық, гидроэдафикалық.

$$$ 20

А) Эдафикалық.

В) Климаттық.

С) Абиотикалық.

D) Биотикалық.

Е) Антропогендік.

$$$ 21

Ағзаларға әсер ететін бейорганикалық орта жағдайларының жыинтығын экологиялық факторлардың қандай тобына жатқызады:

1. 
   Эдафикалық.
   
2. 
   Химиялық.
   
3. 
   Абиотикалық.
   
4. 
   Биотикалық.
   
5. 
   Антропогендік.
   

Қоршаған ортаға адамның әртүрлі әсерлерінің жыинтығын экологиялық факторлардың қандай тобына жатқызады:

1. 
   Эдафикалық.
   
2. 
   Химиялық.
   
3. 
   Абиотикалық.
   
4. 
   Биотикалық.
   
5. 
   Антропогендік.
   

Қоршаған ортаның абиотикалық факторларына жатқызады:

1. 
   Рельеф, климат, температура, жарық, ылғалдылық, судың тұздылығы.
   
2. 
   Өсімдіктер жапырағының түсуі, топырақтын минералдық құрамы, ылғалдылық.
   
3. 
   Судын тұздылығы, балдырлар мен жануарлардың өлекселері, жарық.
   
4. 
   Атмосфераның газды кұрамы, топырақ, ауа, су ластануы.
   
5. 
   Паразиттерден туындаған инфекциядан өсімдіктер мен жануарлардың өлімі.
   

Қоршаған ортаның биотикалық факторларына не жатады:

1. 
   А)Рельеф, климат, температура, жарық, ылғалдылық, судың тұздылығы.
   
2. 
   Өсімдіктер жапырағының түсуі, топырақтын минералдық құрамы, ылғалдылық.
   
3. 
   Судын тұздылығы, балдырлар мен жануарлардың өлекелері, жарық.
   
4. 
   Атмосфераның газды кұрамы, топырақ, ауа, су ластануы.
   
5. 
   “Паразит – ие” қарым-қатынасы.
   

Қоршаған ортаның анторпогендік факторларына жатады:

А)Рельеф, климат, температура, жарық, ылғалдылық, судың тұздылығы.

В)Өсімдіктер жапырағының түсуі, топырақтын минералдық құрамы, ылғалдылық.

С)Судын тұздылығы, балдырлар мен жануарлардың қалдықтары, жарық.

4. 
   Атмосфераның кұрамының, топырақтың, ауаның, судың ластануы.
   
5. 
   “Паразит – ие” қарым-қатынасы.
   

Өсімдіктерде фотосинтез процесі жүру үшін қандай фактор ерекше қажет:

А) Ылғалдылық, тыңайтқыштар.

В) Жарық.

С) Температура, судың тұздылығы.

D) Қысым.

Е) Тыңайтқыштарды еңгізу.

$$$ 27

А)Өсімдіктердегі гулденудің басталуы.

В)Жәндіктерде тыныштық кезеңінің басталуы.

С)Құстардың ұшуға дайындалуы.

D) Жануарлар мен өсімдіктердегі тәуліктік және маусымдық ырғақтар.

Е) Барлығы.

$$$ 28

Температуралық фактордың әсері қандай құбылыстар тұғызады?

1. 
   Тұқымның жылдамдығы және қозғалу белсенділігінің артуы немесе төмендеуі.
   
2. 
   Өсімдіктердегі шырын ағысының басталуы.
   
3. 
   Көбею периодының басталуы.
   
4. 
   Жазғы және қысқы ұйқы периодының басталуы.
   
5. 
   Барлығы.
   

Тірі ағзалар үшін судың маңызы:

А)Әртүрлі жасушалық структураларының құрамына етуі.

В)Жасушадағы көптеген заттардың еру мен тасымалдануына қатысады.

С)Ағзадағы “терморегуляцияны” қамтамасыз етеді.

D)Оргоноидтартың қалыпты қызмет атқаруы үшін жасушаішілік орта түзеді.

Е) Жоғарыда көрсетілген бар жауап.

$$$ 30

А) Биоталық фактолар (мысалы, жыртқыштық).

В) Температура, ылғалдылық, жауын-шашындар мөлшері.

С) Мұхиттың тұздық құрамы, тартылыс күші, күн сәулесінің тұрақты шамасы.

D) Азық пен жасырынатын жердің болуы.

Е) Жоғарыда көрсетілген бар жауап.

$$$ 31

Радиация,шу,діріл экологиялық фактор қай түріне жатады:

В)Химиялық.

С)Абиотикалық.

Д)Биотикалық.

Е)Антропогендік.

$$$ 32

А) Экологиялық фактордың минималды әсері туралы

В) Экологиялық фактордың максималды әсері туралы

С) Экологиялық фактордың оптималды әсері туралы

D) Экологиялық фактордың толеранттылығы, төзгіштігі туралы

Е) Экологиялық фактордың әсерінің жоқ болуы.

$$$ 33

Ағзаның өмір сүруі үшін экологиялық фактордың ең қолайлысы қайсысы:

В) Оптимум.

С) Максимум.

D) Минимум.

Е) Төзімділіктің жоғарғы және төменгі шектері.

$$$ 34

А) Пессимум.

В) Оптимум.

С) Максимум.

D) Минимум.

Е) Төзімділіктің жоғарғы және төменгі шектері.

$$$ 35

Шектеуші фактор дегеніміз не?

В) Жыныс жасушаның қалыптасуын басатын фактор.

С) Ағзаның өсуін жылдамдататын фактордын жетіспеушілі мен артықшылығы.

D) Берілген түрдің төзімділігінің шегіне жақын фактордың жетіспеушілігі мен артықшылығы.

Е)Жануарлардың туысымдылығын төмендететін фактор.

$$$ 36

А)Ылғалдылықтың жетіспеушілігі.

В)Ылғалдылықтың артық мөлшері.

С)Жылудың жетіспеушілігі.

D)Қоректің артық мөлшері

Е)Оттегінің концентрациясы.

$$$ 37

Тундрада жануарлардаң таралуын шектейтін экологиялық фактор:

В) Ылғалдылықтың артық мөлшері.

С) Жылудың жетіспеушілігі.

D) Азықтың артық мөлшері.

Е) Оттегінің концентрациясы.

$$$ 38

А) Ылғалдылықтың жетіспеушілігі.

В) Ылғалдылықтың артық мөлшері.

С) Жылудың жетіспеушілігі.

D) Азықтың артық мөлшері.

Е) Оттегінің концентрациясы.

$$$ 39

«Аң терісі жамылғысының ережесі» деп қайсысын айтады?

В) Ірі жануарлардың денесіндегі түк сирек болады.

С) Ұсақ жануарлар денесіндегі түк үнемі қалың.

D) Солтүстік жануарларда оңтүстіктегілермен салыстырғанда денелеріндегі түк қалың болады.

Е) Жануарларының денесінде түк жоқ болады.

$$$ 40

1. 
   Суық климаттық зоналарындағы жануарларда денесінің шығын тұрған бөліктерінің үлкендігінің кішіренуі.
   
2. 
   Суық жағдайлардағы, тіршілік ететін түрлердің дене бітімі, жылы климаттағы тіршілік ететін түрлерден үлкенірек.
   
3. 
   Солтүстіктердегі жануарлардың ішкі мүшелері, оңтүстік жануарлардан үлкенірек.
   
4. 
   Ірі жануарлардың шығып тұрған дене бөліктерінің үлкендігі үнемі артық.
   
5. 
   Жылы жағдайларда мекендейтін түрлердің суық климаттағы түрлер мен салыстырғанда, ірі болады.
   

ВАРИАНТ - 2

$$$ 1

«Аллен ережесі» қайсысы:

1. 
   Суық климаттық зоналарындағы жануарларда денесінің шығын тұрған бөліктерінің үлкендігінің кішіренуі.
   
2. 
   Суық жағдайлардағы, тіршілік ететін түрлердің дене бітімі, жылы климаттағы тіршілік ететін түрлерден үлкенірек.
   
3. 
   Солтүстіктердегі жануарлардың ішкі мүшелері, оңтүстік жануарлардан үлкенірек.
   
4. 
   Ірі жануарлардың шығып тұрған дене бөліктерінің үлкендігі үнемі артық.
   
5. 
   Жылы жағдайларда мекендейтін түрлердің суық климаттағы түрлер мен салыстырғанда, ірі болады.
   

«Ішкі мүшелер ережесі» қайсысы:

1. 
   Суық климаттық зоналарындағы жануарларда денесінің шығын тұрған бөліктерінің үлкендігінің кішіренуі.
   
2. 
   Суық жағдайлардағы, тіршілік ететін түрлердің дене бітімі, жылы климаттағы тіршілік ететін түрлерден үлкенірек.
   
3. 
   Солтүстіктердегі жануарлардың ішкі мүшелері, оңтүстік жануарлардан үлкенірек.
   
4. 
   Ірі жануарлардың шығып тұрған дене бөліктерінің үлкендігі үнемі артық.
   
5. 
   Жылы жағдайларда мекендейтін түрлердің суық климаттағы түрлер мен салыстырғанда, ірі болады.
   

Тар мамандалған, экологиялық иекемсіз түрлерді атаңыз:

1. 
   Стеногалинді.
   
2. 
   Эврифотты.
   
3. 
   Эврибионтты.
   
4. 
   Эврибатты.
   
5. 
   Стенобионтты.
   

Экологиялық факторлардың ауытқуларына кеңінен бейімделген, төзімді түрлерді атаңыз:

А)Стеногалинді.

В)Эврифотты.

С)Эврибионтты.

D)Эврибатты.

Е)Стенобионтты.

$$$ 5

1. 
   Төменгі ылғалдылықта өмір сүруге бейімделген ағзалар.
   
2. 
   Жоғарғы температурада өмір сүре алатын.
   
3. 
   Ылғалдылықтың әртүрлі ауытқұларында тіршілік ете алатын ағзалар.
   
4. 
   Төменгі температураға шыдайтын ағзалар.
   
5. 
   Жоғарғы және төменгі температурада тіршілік етуге бейімделген ағзалар.
   

Эвритермді ағзалар:

1. 
   Ортаның белгілі ылғалдығында өмір сүруге бейімделген ағзалар.
   
2. 
   Жоғарғы температурада өмір сүре алатын.
   
3. 
   Ылғалдылықтың әртүрлі ауытқұларында тіршілік ете алатын ағзалар.
   
4. 
   Төменгі температураға шыдайтын ағзалар.
   
5. 
   Жоғарғы және төменгі температурада тіршілік етуге бейімделген ағзалар.
   

Гомойтермді ағзалар, бұл:

А) Зат алмасудың тұрақты емес деңгейімен және терморегуляция механизмі болмау мен сипатталады.

В) Қоршаған орта температурасынан тәуелсіз тұрақты температурасымен сипатталады.

С) Терморегуляция механизмі жоқ.

D) Суыққандылар.

Е) Суда мекендейтіндер.

$$$ 8

1. 
   Терморегуляция механизмі мен денесінің тұрақты температурасы бар.
   
2. 
   Зат алмасудың жоғары деңгейі барлар.
   
3. 
   Терморегуляция механизмі жоқ және денесінің тұрақсыз температурасымен сипатталады.
   
4. 
   Жылы қандылар.
   
5. 
   Қоршаған орта температурасынан дене температурасы тәуелсіз.
   

Гомойотермділерге жатқызады:

А) Балықтар, қос мекенділер.

В) Құстар, сүт қоректілер.

С) Өсімдіктер, омыртқалы жануарлар.

D) Рептилиялар мен микроағзалар.

Е) Жәндіктер, сүт қоректілер.

$$$ 10

1. 
   Жәндіктер.
   
2. 
   Құстар, сүт қоректілер.
   
3. 
   Құстар мен сүтқоректілерден басқалардың барлығы.
   
4. 
   Құстар, амфибиялар.
   
5. 
   Өсімдіктер.
   

Күн ұзақтылығының маусымдық өзгерістеріне ағзаның жауап беруі:

1. 
   Циклдік.
   
2. 
   Периодтылық.
   
3. 
   Фотопериодизм.
   
4. 
   Биологиялық ырғақ.
   
5. 
   Физиологиялық ырғақ.
   

Биологиялық ырғақтар дегеніміз:

1. 
   Биологиялық процестер мен құбылыстар ерекшелігі және периодты ауытқудың қарқындылығы.
   
2. 
   Түн мен күннің периодты кезектесуі.
   
3. 
   Жануарлардағы активтілік мен тыныштық периодының кезектесуі.
   
4. 
   Ішкі мүшелер жұмысының ырғағы.
   
5. 
   Жыл уақытының біркелкі кезектесуі.
   

Жарыққа байланысты өсімдіктерді қандай экологиялық топтарға бөледі:

А) Жарық сүйгіш, көлеңке сүйгіш.

В) Жарық сүйгіш, көленкеге төзімділік.

С) Гелиофиттер, ксерофиттер.

D) Гелиофиттер, сциофиттер, факультативті гелиофиттер

Е) Жарық, көлеңке, аралық.

$$$ 14

1. 
   Термофилдер.
   
2. 
   Псаммофилдер.
   
3. 
   Гетерофилдер.
   
4. 
   Криофилдер.
   
5. 
   Монофилдер.
   

Жоғарғы температураны ұнататын түрлер:

А) Термофилдер.

В) Псаммофилдер.

С) Гетерофилдер.

D) Криофилдер.

Е) Монофилдер.

$$$ 16

А) Ксерофиттер.

В) Мезофиттер.

С) Гигрофиттер.

D) Гидрофиттер.

Е) Гидатофиттер.

$$$ 17

Жартылай суға батқан су қоймаларының жағалауларында таяз суларда тіршілік ететін өсімдіктер қалай аталады?

В) Мезофиттер.

С) Гигрофиттер.

D) Гидрофиттер.

Е) Гидатофиттер.

$$$ 18

А) Ксерофиттер.

В) Мезофиттер.

С) Гигрофиттер.

D) Гидрофиттер.

Е) Гидатофиттер.

$$$ 19

Қоңыржай – ылғалды жерлерде мекендейтін өсімдіктер:

А) Ксерофиттер.

В) Мезофиттер.

С) Гигрофиттер.

D) Гидрофиттер.

Е) Гидатофиттер.

$$$ 20

А) Ксерофиттер.

В) Мезофиттер.

С) Гигрофиттер.

D) Гидрофиттер.

Е) Гидатофиттер.

$$$ 21

Ксерофиттер қандай екі негізгі топқа бөлінеді:

В) Суккуленттер, склерофиттер.

С) Гидрофиттер, гидатофиттер.

D) Суккуленттер, мезофиттер.

Е) Галофиттер, псаммофиттер

$$$ 22

А) Мезофиттер, гигрофиттер.

В) Гигрофилдер, мезофилдер, ксерофилдер.

С) Гигрофилдер, мезофиттер, ксерофиттер.

D) Мезофилдер, ксерофиттер.

Е) Галофиттер, псаммофиттер.

$$$ 23

Өмірге қолайсыз жағдайларда, тіршілік процестері күрт баяуланатын ағзаның уақытша жағдайы:

В) Метаболизм.

С) Анаболизм.

D) Парабиоз.

Е) Анафаза.

$$$ 24

А) Экожүйе.

В) Биоценоз.

С) Популяция.

D) Биогеоценоз.

Е) Биотоп.

Популяциянық негізгі сипаттаушы ерекшеліктеріне не жатады?

А) Саны, тығыздығы, туылымы, өлімі, өсімі, өсу жылдамдығы.

В) Тууы, саны, тығыздығы, миргация жылдамдығы.

С) Саны, тығыздығы, миграция, туылымы.

D) Өлімі, жыныс – жастық құрамы, тууы, өсімі

Е) Саны, туу, ұрықтылық.

$$$ 26

А) Кездейсоқ, есейген жастағы өлім, кәрілер арасындағы өлім.

В) Кездейсоқ, табиғи, абсолютті.

С) Барлық жастағы өлім бірдей, кәрі арасында өлім жоғары.

4. 
   Барлық жастағы өлім бірдей, еркек ағзалардың арасындағы өлім, жас ағзалардың арасындағы өлімнің басым болуы.
   

$$$ 27

А) Популяция ішілік генетикалық алуантүрлілін.

В) Белгілі жыл уақытындағы популяция санының күрт өсуі.

С) Жыл ішіндегі популяцияның жыныс - жастық құрамының тұрақтылығы.

D) Популяцияның белгілі санын бір деңгейде ұстауы.

Е) Мекендеу орнын ауыстыру.

$$$ 28

Популяцияның аудан немесе көлем бірлігіне шаққандағы даралардың жалпы саны:

В) Тууы.

D) Өлім.

$$$ 29

А) Географиялық, кездейсоқ.

В) Элементарлық, экологиялық, географиялық.

С) Қеңістік, экологиялық, тұрақты.

D) Өсетін, экологиялық, тұрақты.

Е) Экологиялық, локальды, уақытша.

$$$ 30

Кәрі ағзалардың басым болуы популяцияның кай түріне жатады?

В) Азайып келе жатқан.

С) Өсетін.

D) Өзгермейтін.

Е) Реттелетін.

$$$ 31

А) Тұрақты.

В) Азайып келе жатқан.

С) Өсетін.

D) Өзгермейтін.

Е) Реттелетін.

$$$ 32

Кәрі және жас ағзалардың қатынасы бір біріне тең популяциялар:

В) Азайып келе жатқан.

С) Өсетн.

D) Өзгермейтін.

Е) Реттелетін.
$$$ 33

Қабылданған минимумға дейін саны төмендеген популяциялар:

А) Саны көп популяция.

В) Жойылатын популяция.

С) Реттелетін популяция.

D) Жойылған популяция.

Е) Аулайтын популяция.

$$$ 34

А) Тығыздығы.

В) Тууы.

С) Саны.

Е) Өсуі.

Жануарлардың мінез – құлығының заңдылықтарын зерттейтін ғылым:

А) Экология.

В) Эмбриология.

С) Этология.

D) Энтомология.

Е) Зоология.

$$$ 36

А) Тығыздығы.

В) Тууы.

С) Саны.

Е) Өсуі.

«Экология» терминінің сөзбе-сөз аудармасы қандай мағына береді?

A) Өсімдіктер туралы ғылым

B) Жер туралы ғылым

C) Топырақ туралы ғылым

D)Үй туралы ғылым

E) Жануарлар туралы ғылым

$$$ 38

A) Биогендік эаттар;

B) Биоқиғаш заттар;

C) Тірі заттар;

D) Өлі заттар;

E) Органикалық заттар

$$$ 39

Ортаның бірдей жағдайларында бірігіп өмір сүретін өсімдіктер, жануарлар, микроағзалар популяцияларының үйымдастырылған тобын қалай айтады:

В) Биогеоценоз.

С) Экотоп.

D) Биоценоз.

Е) Экожүйе.

$$$ 40

А) А. Тенсли.

В) М. Мебиус.

С) В. Вернадский.

D) Э. Геккель.

Е) Н.П.Наумов.

ВАРИАНТ - 3
$$$ 1

1935 жылы «Экожүйе» терминін ғылымға еңгізген:

А) А. Тенсли.

В) Э. Геккель.

С) В. Сукачев.

D) К. Мебиус.

Е) В.И. Вернадский.

$$$ 2

А) А. Тенсли.

В) Э. Геккель.

С) В. Сукачев.

D) К. Мебиус.

Е) В.И. Вернадский.

$$$ 3

Биоценоздар тіршілік ететін кеңістік:

В) Экожүйе.

С) Популяция.

D) Биогеоценоз.

Е) Территория.

$$$ 4

A) Ноосфера;

B) Атмосфера;

C) Биосфера;

D) Гидросфера;

E) Митосфера;

$$$ 5

Автотрофты организмге жататындар:

B) Насекомдар;

C) Құстар;

D) Адам;

$$$ 6

A) Органикалық заттардың ыдырауы;

B) Тыныс алуы;

C) Фотосинтез;

D) Белоктың синтезделуі;

E) Мутация;

$$$ 7

Биологиялық ырғақ дегеніміз не?

1. 
   Ішкі мүшелер жұмысының ырғағы.
   
2. 
   Өмір сүрудін циклдік өзгерістердің жағдайларына бейімделу үшін биологиялық құбылыстардың біркелкі кезектесуі.
   
3. 
   Тірі ағзалардың өмір сүрудін кейбір өзгерістерінің уақыттағы біркелкі кезектесуі.
   
4. 
   Тірі ағзалардағы активтілік пен тынығу периодының кезектесуі.
   
5. 
   Жануарлардың периодикалық миграциясы.
   

Төменгі құбылыстардың қайсысы тәулік ырғаққа бағынады?

А) Өзендерге көбею үшін келетін балықтардың миграциясы.

В) Устрица қабыршағының ашылу мен жабылу периодтылығы.

С) Өсімдіктер гүлдерінің ашылуы мен жабылуы.

D) Жоғарыдағы барлығы.

E) Дұрыс жауабы жоқ.

$$$ 9

А) Өзендерге көбею үшін келетін балықтардың миграциясы.

В) Устрица қабыршағының ашылу мен жабылу периодтылығы.

С) Өсімдіктер гүлдерінің ашылуы мен жабылуы.

D) Жоғарыдағы барлығы.

E) Дұрыс жауабы жоқ.

$$$ 10

Көтерілу – қайту ырғақтары төмендегі көрсетілген қай құбылыстарға бағынады?

В) Устрица қабыршағының ашылу мен жабылу периодтылығы.

С) Өсімдіктер гүлдерінің ашылуы мен жабылуы.

D) Жоғарыдағы барлығы.

E) Дұрыс жауабы жоқ.

$$$ 11

А) Ағзаның мекендейтін орны.

В) Биоценоз орныққан территория .

С) Биоценоздағы ағзаның функциясы, бірінші кезеңде қоректенуі.

D) Экожүйедегі белгілі популяцияның өмір сүру орны.

Е) Популяцияның биотопы.

$$$ 12

Тіршіліктің негізгі орталарын айтыңыз:

В) Топырақ, теңіз ,ауа.

С) Ауа, жер беті, су, топырақ , тірі ағзалар.

D) Тірі ағза , жер беті, ауа, су

Е) Жер беті, жер асты, тірі ағза.

$$$ 13

А) Су.

С) Жербеті – ауа.

4. 
   Тірі ағза.
   
5. 
   Қоғам.
   

Биотикалық экологиялық факторды көрсетіңіз:

1. 
   Космостық сәулелену.
   
2. 
   Жарық.
   
3. 
   Температура.
   
4. 
   Қысым.
   
5. 
   Жыртқыштық.
   

Жеке ағзалар азық, мекендеу орны және тағы басқалары үшін бір біріне кері әсер ететін жағдайдағы түраралық немесе түрішілік қарым – қатынастар:

1. 
   Жыртқыштық.
   
2. 
   Конкуренция.
   
3. 
   Паразитизм.
   
4. 
   Комменсализм.
   
5. 
   Симбиоз.
   

Бір түрдің екінші түрді аңдуы мен оларды ұстап жеуі,түраралық карым-қатынастың қандай формасы:

1. 
   Жыртқыштық.
   
2. 
   Конкуренция.
   
3. 
   Паразитизм.
   
4. 
   Комменсализм.
   
5. 
   Симбиоз.
   

$$$ 17

1. 
   Жыртқыштық.
   
2. 
   Бәсекелестік.
   
3. 
   Паразитизм.
   
4. 
   Комменсализм.
   
5. 
   Симбиоз.
   

Әртүрлі түрлердің екі жақты пайдалы өмір сүруі қалай айтады?

1. 
   Жыртқыштық.
   
2. 
   Бәсекелестік.
   
3. 
   Паразитизм.
   
4. 
   Комменсализм.
   
5. 
   Симбиоз.
   

Өзіне зиянсыз бір түрдің басқа түр үшін қорек немесе мекендейтін орын беретін қарым-қатынасты айтыңыз:

1. 
   Жыртқыштық.
   
2. 
   Конкуренция.
   
3. 
   Паразитизм.
   
4. 
   Комменсализм.
   
5. 
   Симбиоз.
   

Биотикалық қарым-қатынастардың кооперация типі бойынша (бірлестік) бірге өмір сүруне мысал келтір:

1. 
   Қайың және шырша.
   
2. 
   Аскарида және адам.
   
3. 
   Росянкалар мен шыбындар.
   
4. 
   Акула және жабыскақ балық.
   
5. 
   Шетен ағаш және барылдақ-торғай.
   

Екі түрдің конкуренция типі бойынша биотикалық қарым - қатынасына мысалы:

А) Қайың және шырша.

В) Аскарида және адам.

С) Росянкалар мен шыбындар.

D) Акула және жабысқақ балық.

Е) Шетен ағаш және барылдақ торғай.

$$$ 22

А) Қайың және шырша.

В) Аскарида және адам.

С) Росянкалар мен шыбындар.

D) Акула және жабысқақ балық.

Е) Шетен ағали және барылдақ торғай.

$$$ 23

Екі түрдің паразитизм типі бойынша биотикалық қарым-қатынастың мысалы:

В) Аскарида және адам.

С) Росянкалар мен шыбындар.

D) Акула және жабысқақ балық.

Е) Шетен ағаш және барылдақ торғай.

$$$ 24

А) Қайың және шырша.

В) Аскарида және адам.

С) Росянкалар мен шыбындар.

D) Акула және жабысқақ балық.

Е) Шетен ағаш және барылдақ торғай.

Бір-бірінен энергия және органикалық затты кезектесіп алып отыратын өзара байланысты түрлер не түзеді:

А) Кәсіпшілік популяциялар.

В) Қоректік тізбектер.

С) Қайта қалпына келетін биоценоздар.

D) Агроценоздар.

Е) Дұрыс жауабы жоқ.

$$$ 26

А) Сапрофагтар.

В) Фитофагтар.

С) Копрофагтар.

D) Некрофагтар.

Е) Зоофагтар.

$$$ 27

Өлі өсімдіктің қалдықтарымен қоректенетін:

В) Фитофагтар.

С) Копрофагтар.

D) Некрофагтар.

Е) Зоофагтар.

$$$ 28

А) Сапрофагтар.

В) Фитофагтар.

С) Копрофагтар.

D) Некрофагтар.

Е) Зоофагтар

$$$ 29

Тірі қоректі қажет етеді:

В) Фитофагтар.

С) Копрофагтар.

D) Некрофагтар.

Е) Зоофагтар.

$$$ 30

А) Сапрофагтар.

В) Фитофагтар.

С) Копрофагтар.

D) Некрофагтар.

Е) Зоофагтар.

$$$ 31

Қорек тізбегіндегі энергия беруді дұрыс көрсететін төмендегі тізбектің қайсысы дұрыс:

В) Өсімдіктер-жертесер-жауын құрты-жапырақтар түсуі-түлкі.

С) Жапырақ түсуі-жауын құрты-өсімдіктер-жертесер-түлкі.

D) Түлкі-жертесер-жауын құрты-жапырақ түсуі-өсімдіктер.

Е) Өсімдік-жауын құрты-жертесер.

$$$ 32

А) Бір дара клеткалы балдырлар.

В) Продуценттер.

С) Саңырауқұлақтар мен микроағзалар.

D) Ет қоректі жануарлар.

Е) Автотрофты.

Бірінші ретті консументтерге қандай ағзалар жатады:

А) Ет қоректі жануарлар.

В) Дара клеткалы балдырлар.

С) Хемосинтезирлеуші.

D) Автотрофты.

Е) Өсімдік қоректі жануарлар.

$$$ 34

А) Әртүрлі климаттық зоналарда тұратын түрлер.

В) Органикалық заттарды түзуге қабілеті бар түрлер.

С) Жазда ұйқыға кететін түрлер.

D) Дайын органикалық заттармен қоректенетін түрлер.

Е) Өлікпен қоректенетін түрлер.

$$$ 35

Автотрофтарға қандай ағзалар жатады:

В) Органикалық заттарды түзуге қабілеті бар түрлер.

С) Жазда ұйқыға кететін түрлер.

D) Дайын органикалық заттармен қоректенетін түрлер.

Е) Өлікпен қоректенетін түрлер.

$$$ 36

А) Жасыл өсімдіктер.

В) Гетеротрофтар.

С) Фитофагтар.

D) Бактериялар.

Е) Жыртқыштар.

$$$ 37

Биогеоценоздағы шөп қоректі жануарлар қайсысы:

В) Продуценттер.

С) Хемотрофтер.

D) Консументтер.

Е) Автотрофтар.

$$$ 38

А) Ет қоректі жануарлар.

В) Дара клеткалы балдырлар.

С) Хемосинтездеушілер.

D) Автотрофтылар.

Е) Өсімдік қоректі жануарлар.

$$$ 39

Күн сәулесінің энергиясын химиялық байланыстар энергиясына төмендегі ағзаладың қайсысы айналдырады:

В) Консументтер.

С) Консументтер, редуценттер

D) Продуценттер, редуценттер.

Е) Редуценттер.

$$$ 40

А) Жыртқыштар.

В) Ет қоректілер.

С) Деструкторлар.

D) Жасыл өсімдіктер.

Е) Фитофагтар.

ВАРИАНТ - 4
$$$ 1

Сукцессия, дегеніміз не?

А) Экожүйедегі заттардың айналымы.

В) Бір биоценоздың басқа биоценозбен ауысуы.

С) Шөптектес өсімдіктердің бірлестігі.

D) Фитофагтардың бірлестігі.

Е) Жануарлар мен өсімдіктер бірлестігі.

$$$ 2

А) Экологиялық.

В) Гетеротрофты.

С) Автотрофты.

D) Бірінші реттік.

Е) Екінші реттік.

$$$ 3

Бұрын жақсы дамыған биоценоздың өрт нәтижесінде жойылып кеткен орнында дамитын сукцессия, қалай аталады:

В) Гетеротрофты.

С) Автотрофты.

D) Бірінші реттік.

Е) Екінші реттік.

$$$ 4

A) Ылғалдық

B) Радиация

C) Температура

D) Тірі ағзалар

E) Қысым

Ғаламдық климаттың жылуы қандай проблема тудырады ?

A) Озон тесігі

B) Жылу эффектісі

C) Қышқыл жауындар

D) Орманның жойылуы

E) Шөлге айналу

$$$ 6

1. 
   Жоғарғы экологиялық иілімділік.
   
2. 
   Ағзалардың жоғарғы температураға шыдауға қабілеттілігі.
   
3. 
   Ағзалардың өмір сүруіне қолайлы экологиялық факторлардың қарқындылығы.
   
4. 
   Ағзалардың төменгі температураға шыдауға қабілеттілігі.
   
5. 
   Оптималды көрсеткішінен факторлардың аз ауытқуыларрында ағзалардың тіршілік ету қабілеті.
   

Эврибионттық-дегеніміз:

1. 
   Ағзалардың жоғарғы температураға шыдауға қабіліттілігі.
   
2. 
   Ағзалардың фенотиптік (сыртқы пішіні) өзгерістерге ағзаларға қаблеті.
   
3. 
   Жоғарғы экологиялық икемділік.
   
4. 
   Ағзалардың тіршілік етуіне қолайлы экологиялық фактордың қарқындылығы.
   
5. 
   Тіршілік жағдайларының өзгеруін байланысты ағзалардың шығымдылың қабілеті.
   

Ластанудың бір ел территориясынан екіншісіне таралуы қалай аталады?

A) трансшекаралық;

B) аймақтық;

C) биологиялық;

D) лимфалдық;

E) физикалық;

$$$ 9

A) литосфера;

B) ноосфера;

C) термосфера;

D) стратосфера;

E) гидросфера.

$$$ 10

«Невада - Семей» халықаралық қозғалысының көшбасшысы кім?

B) Ш.Айтматов

C) Е.Серкебаев

D) Р.Рымбаева

E) О Сулейменов

$$$ 11

A) орман ресурстары

B) жануарлар әлемі

C) пайдалы қазбалар

D) күн радиациясы

E) жануарлар және өсімдіктер

$$$ 12

Экологиялық фактордың ағзаға аса қолайлы ықпал етуі мынадай мөлшерде болады:

В) Максимальды.

С) Минимальды және максимальды.

D) Пессимальды.

Е) Оптимальды.

$$$ 13

А) Оттегінің жетіспеуі.

В) Жылу мен ылғалдықтың жетіспеуі.

С) Қорек пен ылғалдықтың жетіспеуі.

D) Ылғалдылықтың жетіспеуі.

Е) Ылғалдылықтың астам қоры мен қорек жетіспеуі.

$$$ 14

Шөлді жағдайдағы тірі ағзалардың таралуын шектейтін экологиялық фактор:

В) Жылу мен ылғалдың жетіспеуі.

С) Азық пен ылғалдың жетіспеуі.

D) Ылғалдың жетіспеуі.

Е) Ылғал қоры мен азық жетіспеуі.

$$$ 15

А) Минимум.

В) Максимум.

С) Қауіпті нүктелер.

D) Пессимум.

Е) Оптимум.

$$$ 16

Ағзалардің қоршаған ортаның қандай да бір диапазонына бейімделу қасиеті:

В) Экологиялық валенттілік.

С) Оптимальдылық.

D) Экологиялық өзгергіштік.

Е) Стенобионттық.
$$$ 17

Далалы жердегі экожүйенің өнімділігінің лимиттік фактор:

А) Температура.

В) Ылғалдылық.

С) Топырақ шіріндісі.

D) Қореқ.

Е) Күн сәулесі.

$$$ 18

А) Тірі табиғат факторлары.

В) Биоценоз элементтері.

С) Консументтер.

D) Продуценттер.

Е) Барлық жоғарыда аталғандар.

$$$ 19

Құрлық ортасының абиотикалық факторлары – бұл:

В) Шөпқоректі жануарлар.

С) Топырақ.

D) Ауаның химиялық құрамы.

Е) Эктопаразиттер.

$$$ 20

А) Күннің шуақты энергиясы.

В) Ауа ылғалдылығы.

С) Атмосфераның газды құрамы.

D) Ауа массаларының қозғалысы.

Е) Барлық жоғарыда аталғандар.

$$$ 21

Экологиялық фактор деген:

В) Климаттық, фитогендік, зоогендік, химиялық, микробиогендік факторлар.

С) Тірі табиғат факторлары.

D) Ағзаға ықпал етуші ортаның элементтері.

Е) Адамның антропогенді әрекеттері.

$$$ 22

А) Мекен ету ортасы.

В) Биотоп.

С) Биоценоз.

D) Биоценоздағы ағзаның “маманы”.

Е) Барлық жоғарыда аталғандар.

$$$ 23

Жыртқыштар дегеніміз:

В) Консументтер.

С) Басқа организмдерге баспана болатын жануарлар.

D) Продуценттер.

Е) Басқа организмдерді баспана ретінде пайдаланатын жануарлар.

$$$ 24

А) Қызыл кеңірдек және құрт - құмырсқа.

В) Шабақ және мөңке.

С) Канадалық және Европалық кәмшат.

D) Адам және адам аскаридасы.

Е) Росянка және бунақденелілер.

Биотикалық популяциялық қарым – қатынас мысалы ретінде бейтарап типтің өмір сүруі:

А) Қоян және піл.

В) Мөңке және шабақ.

С) Адам және оның «ішек таяқшасы».

D) Адам және адам аскаридасы.

Е) Түлкі және қасқыр.

$$$ 26

A) Термофилдер.

B) Сциофиттер.

C) Мезофиттер.

D) Гелиофиттер.

E) Криофилдер.

$$$ 27

Экологиялық төзімді организмдерді атаңыз:

B) Пессимум.

C) Эврибионттар.

D) Стенобионттар.

E) Лимиттеуші.

$$$ 28

A) Эврибионт.

B) Пластикалық.

C) Эвритермді.

D) Стенофонт.

E) Стенотермді.

$$$ 29

Жануарлардың қауымдастығы аталады:

B) Микробиоценоз.

C) Фитоценоз.

D) Биотоп.

E) Экотоп.

$$$ 30

A) Атмосфера, гидросфера, озон.

B) Гидросфера, литосфера, фтор.

C) Литосфера, атмосфера, гидросфера.

D) Биосфераның тірі заттары, озон.

E) Биосфера, жер асты сулары.

$$$ 31

Популяцияның гомеостазы:

В) Популяцияның санның белгілі жыл уақытында немесе маусымында кенеттен көбеюі.

С) Жыл бойы жас жыныстық құрамының тұрақтылығы.

D) Популяцияның белгілі бір саның ұстауға қабілеттілігі.

Е) Мекен ету ортасының ауыстыруы.

$$$ 32

A) Геофизикалық.

B) Биофизикалық.

C) Биологиялық.

D) Биогеохимиялық.

E) Химиялық.

$$$ 33

Биосферадағы кіші зат айналымын атаңыз:

B) Биофизикалық.

C) Биологиялық

D) Геофизикалық.

E) Химиялық.

$$$ 34

А) Санның индексі.

В) Популяция өте көпшілігі.

С) Популяция тығыздығы.

D) Экологиялық пирамида.

Е) Популяция саны.

$$$ 35

Популяцияда өлім типтері қанша:

В) 2.

D) 4.

$$$ 36

А) Биотоп.

В) Гомеостаз.

С) Экожүйенің өзіндік реттелуі.

D) Экотон.

Е) Сукцессия.

$$$ 37

Консументтер-ол:

В) Автотрофтар.

С) Өсімдіктер.

D) Саңырауқұлақтар.

Е) Жануарлар.

$$$ 38

А) Продуценттер.

В) Микробтар.

С) Вирустар.

D) Саңырауқұлақтар.

Е) Жануарлар.

$$$ 39

Келесі трофикалық тізбектегі « көк терек-қоян-түлкі» компоненттерін ата:

В) Продуцент – 1-реттік консумент – 2-реттік консумент.

С) Продуцент – гетеротроф – редуцент.

D) Гетеротроф – 1-реттік консумент – 2-реттік консумент.

Е) Продуцент – консумент – редуцент.

$$$ 40

А) Автотрофтар.

В) Микроконсументтер.

С) Жануарлар.

D) Микроорганизмдер.

Е) Өндірушілер.

ВАРИАНТ - 5
$$$ 1

«Сәбіз-көжек-түлкі» трофикалық тізбегінің элементтері:

А) Автотроф -гетеротроф-редуцент.

В) Продуцент – 1-реттік консумент – 2-реттік консумент.

С) Продуцент – гетеротроф – редуцент.

D) Гетеротроф – 1-реттік консумент – 2-реттік консумент.

Е) Продуцент – консумент – редуцент.

$$$ 2

А) Тірі табиғаттың факторлары.

В) Организмдер популяциясының жиынтығы.

С) Зооценоз, микробиоценоз.

D) Биотоп және мекен ортасы.

Е) Өсімдік және жануарлар популяциясы.

$$$ 3

Продуцент-ол:

В) Микроконсументтер.

С) Жануарлар.

D) Деструкторлар.

Е) Гетеротрофтар.

$$$ 4

А) Бір биоценоздың басқа биоценозбен ауысуы.

В) Экожүйенің динамикалық тұрақты тепе-теңдігінің күйі.

С) Экожүйедегі популяцияның азаюы.

D) Экотон.

Е) Сукцессия.

$$$ 5

Экожүйеде энергияның қанша пайызы келесі трофикалық деңгейге өтеді:

В) 5.

D) 50.

$$$ 6

A) Химиялық агенттердің ортаға енуі.

B) Физикалық агенттердің ортаға енуі.

C) Биологиялық агенттердің ортаға енуі.

D) Негізгі деңгейдің орта агенттерінен жоғарылауы.

E) Физикалық, биологиялық және химиялық агенттердің ортаға енуі.

$$$ 7

Күн энергиясын пайдалана отырып бейорганикалық қосылыстардан органикалық заттарды синтездеуші организмдер:

В) Сапрофиттер.

С) Автотрофтар.

D) Консументтер.

Е) Редуценттер.

$$$ 8

A) Марганец тұзы.

B) Фенол.

C) Радионуклид.

D) Балдырлар.

E) Мұнай.

$$$ 9

Атмосфералық ауа құрамында азот мөлшері (%):

B) 101.

D) 48,2.

$$$ 10

А) Биотоп.

В) Биосфера.

С) Экотон.

D) Биоценоз.

Е) Биогеоценоз.

$$$ 11

Көптеген экожүйелерде энергияның бастапқы көзі болып не табылады:

В) Күн сәулесі мен өсімдік қорегі.

С) Өсімдіктер мен жануарлар қорегі.

D) Күн сәулесі мен минералды заттар.

Е) Минералды заттар.

$$$ 12

А) Фотосинтезге икемді жоғары сатылы өсімдіктер.

В) Саңырауқұлақтар мен цианобактериялар.

С) Фотосинтезге икемді барлық өсімдіктер, балдырлардан басқа.

D) Жоғары сатылы өсімдіктер мен саңырауқұлақтар.

Е) Цианобактериялар, балдырлар мен саңырауқұлақтар.

$$$ 13

Экожүйедегі екінші реттік консументтер:

В) Барлық ет қоректі және барлық түрлерді жейтін жануарлар.

С) Барлық түрлерді жейтін жануарлар.

D) Ірі ет қоректі сүтқоректілер мен жыртқыш құстар.

Е) Ұсақ ет қоректі сүтқоректілер мен жыртқыш жәндіктер.

$$$ 14

А) Сапрофитті бактериялар.

В) Барлық бактериялар, жауын құрттары, топырақ кенелері.

С) Сапрофитті бактериялар мен көптеген саңырауқұлақтар.

D) Барлық бактериялар мен топырақ кенелері.

Е) Жауын құрттары, кейбір саңырауқұлақтар мен цианобактериялар.

$$$ 15

Экожүйелердегі қорек тізбегінің ұзындығы әрбір трофикалық деңгейде шектеледі:

В) Энергия жойылуымен.

С) Энергия мөлшерімен.

D) Органикалық заттардың жиналу жылдамдығымен.

Е) Органикалық заттарды пайдалану жылдамдығымен.

$$$ 16

А) Заттар айналымы мен энергия айналымы.

В) Заттар айналымы мен энергияның бір бағыттағы ағымы.

С) Заттардың бір бағытта ағыны мен энергия айналымы.

D) Әртүрлі бағытты заттар мен энергияның ағыны.

Е) Бір бағытта заттар мен энергияның ағыны.

Экожүйелердегі бірінші реттік консументтер:

А) Барлық ет қоректі жануарлар.

В) Шөп жейтін жануарлар

С) Барлық түрлерді жейтін жануарлар.

D) Барлық ет қоректі және барлық түрлерді жейтін жануарлар.

Е) Ұсақ ет қоректі сүтқоректілер мен жыртқыш жәндіктер.

$$$ 18

A) Жердің жылу сәулесін сақтайды.

B) Ультракүлгін сәулесінен сақтайын экран.

C) Өндірістік ластану нәтижесінде пайда болады.

D) Ластанған заттарды серпіп отырады.

E) Атмосферадағы газдардың құрамын сақтайды.

$$$ 19

Фотопериодизм құбылысы дегеніміз:

В) Тәуліктің қараңғы және жарық кезеңдерінің кезектесуі.

С) Күн ұзақтығының өзгеруіне организмдердің реакциясы.

D) Жарықтың тірі организмдерге әсері.

Е) Тіршілік ету жағдайына түрлердің икемделуі.

$$$ 20

А) Бірінші, аралас.

В) Аралас, маусымдық.

С) Маусымдық, ретті.

D) Бірінші, екінші реттік.

Е) Реттелмеген, екінші реттік.

$$$ 21

Озон бұзушы заттар::

B) Метан және көмір қышқыл газы.

C) Фреондар.

D) Көліктерден шығатын газдар.

E) Ион сәулелері.

$$$ 22

A) Күкірт және азон оксиді.

B) Көмір қышқыл газы.

C) Фреондар.

D) Көліктерден шығатын газдар.

E) Ион сәулелері.

$$$ 23

Қышқылдық жаңбырларды тудырады:

B) Метан және көмір қышқыл газы.

C) Фреондар.

D) Көліктерден шығатын газдар.

E) Ион сәулелері.

$$$ 24

A) Табиғаттың химиялық ластануы.

B) Канцерогендер.

C) Темекі шегу.

D) Стрестер.

E) Нашақорлық.

Озон тесігі келесі жерде басым:

A) Африкада.

B) Евразияда.

C) Антрактидада.

D) Австралияда.

E) Америкада.

$$$ 26

A) Күн радиациясының өзгеруімен.

B) Атмосферадағы көмір қышқыл газ ының өзгеруімен.

C) Атмосферада азон құрамының өзгеруімен.

D) Атмосфераға күкірт диоксиді мен азот оксидінің шоғырлануымен.

E) Атмосфераға метан құрамының өсуімен.

$$$ 27

Тұманның түрін ата:

B) Лондон және мадридтік түр.

C) Лос-анджелестік түр және мадридтік түр.

D) Лос-анджелестік түр және миландық түр.

E) Лос-анджелестік және лондондық түр.

$$$ 28

А) Ағысты.

В) Кемейтін.

С) Өсуші.

D) Конвейрлі.

Е) Климаксты.

$$$ 29

Биосфера жайлы ілімнің негізін салушы:

В) М.Мебиус.

С) В.Сукачев.

D) В. Докучаев.

Е) В. Вернадский.

$$$ 30

А) Э. Геккель.

В) М. Мебиус.

С) Ч. Элтон

D) Э. Зюсс.

Е) В. Вернадский.

$$$ 31

Биосфера құрамына кіретіндер:

В) Тек тірі және биогенді зат.

С) Тек тірі зат мен биокосты денелер.

D) Тірі заттар, биогенді зат мен биокосты денелер.

Е) Биогенді зат мен биокосты денелер.

$$$ 32

А) Өлі органика, детрит түрлерінің бәрі.

В) Барлық тірі ағзалар жиынтығы: микроағзалар, өсімдіктер мен жануарлар және олардың белсенді биомассасы.

С) Тірі заттар мен биогенді заттардың араласы.

D) Биогенді тау жыныстары, қазба отын бөлігін қоса алғанда.

Е) Биогенді заттардың биогенді емес минералды жыныстармен қоспасы.

Биокосты зат деген не:

А) Тірі заттардың және биогенді заттардың минералды (биогенді емес) таужыныстарымен араласуы.

В) Барлық тірі организмдер жиынтығы.

С) Микроорганизмдер, жануарлар мен өсімдіктер, олардың белсенді биомассасы.

D) Өлі органика мен биогенді тау жыныстары қазба отын бөлігін қосқанда.

Е) Детриттің барлық формаларыдың .

$$$ 34

А) Микроорганизмдер, өсімдіктер және жануарлар.

В) Барлық тірі организдер жиынтығы, олардың белсенді биомассасы.

С) Өлі органика, детриттің барлық түрлері және биогенді тау жыныстары, қазба отын бөлігін қосқанда.

D) Тірі зат пен биогенді заттармен және де минералды жыныстармен қоспасы.

Е) Белсенді биомасса.

$$$ 35

В.И. Вернадский биосферада келесі тірі заттар функциясын бөледі:

В) Газды, концентрациялық, тотығу-тотықсыздану, ақпаратты, адамның биогеохимиялық әрекеті.

С) Газды, концентрациялы, өңдеуші, ақпаратты, адамның биогеохимиялық әрекеті.

D) Газды, концентрациялы, тотығу-тотықсыздану, адамның биогеохимиялық әрекеті.

Е) Газды, концентрациялы, энергетикалық, орта түзуші, тасымалдаушы, тотығу-тотықсыздану, ақпаратты.

$$$ 36

А) Жердің саналы қабаты.

В) Атмосфераның озон қабаты.

С) Жердің газды қабаты.

D) Жердің су қабаты.

Е) Жердің қатты қабаты.

$$$ 37

Планетадағы адамның саналы әрекеті басты факторы болатын биосфераның даму сатысы:

В) Ноосфера.

С) Антропосфера.

D) Социосфера.

Е) Гидросфера.

$$$ 38

А) Экологиялық кризис.

В) Экологиялық статус.

С) Өзін-өзі реттеуші.

D) Айналым.

Е) Қордың азаюы.

$$$ 39

Қоршаған ортаға антропогенді әсер етудің мүмкін болатын зардаптарын болжау:

В) Экологиялық болжау.

С) Табиғаттың қайта өзгеруі.

D) Іс-әрекетті талдау.

Е) Әрекет ету бағдарламасы.

$$$ 40

А) Локальды, глобальды, жергілікті.

В) Аймақтық, локальды.

С) Глобальды, жергілікті.

D) Жергілікті, аймақтық, ғаламдық.

Е) Ластану түрлері көп.

Жергілікті ластанудың сипаттамасы қай жауапта көрсетілген:

А) Қандай да бір пайдалы қазбаларды алу аудандарына тән.

В) Ірі өндіріс аудандарының әсеріне ұшыраған үлкен территориялар мен акваторияларды қамтиды.

С) Атмосфералық қалдықтармен сипатталады.

D) Ірі аймақтарға қолайсыз әсер тигізеді.

Е) Өзінің пайда болған жерінен үлкен қашықтықтарға тарайды.

$$$ 2

А) Қандай да бір пайдалы қазбаларды алу аудандарына тән.

В) Ірі өндіріс аудандарының әсеріне ұшыраған үлкен территориялар мен акваторияларды қамтиды.

С) Атмосфералық қалдықтармен сипатталады.

D) Ірі аймақтарға қолайсыз әсер тигізеді.

Е) Өзінің пайда болған жерінен үлкен қашықтықтарға тарайды.

$$$ 3

Ғаламдық ластанудың сипаттамасы қай жауапта берілген:

В) Ірі аймақтарға қолайсыз әсер етеді.

С) Өзінің пайда болу жерінен үлкен қашықтықтарға таралады.

D) Барлық жоғарыда аталғандар.

Е) Үлкен территориялар мен акваторияларды және барлық планетаны қамтиды.

$$$ 4

А) Тропосфера, стратосфера, мезосфера, ионосфера, экзосфера.

В) Стратосфера, тропосфера, ионосфера, экзосфера, мезосфера.

С) Стратосфера, ионосфера, тропосфера, мезосфера, экзосфера.

D) Экзосфера, ионосфера, мезосфера, стратосфера, тропосфера.

Е) Тропосфера, мезосфера, стратосфера, ионосфера, экзосфера.

$$$ 5

Атмосфераны ластаушы негізгі техногенді көз:

В) Электрэнергия.

С) Химия өнеркәсібі.

D) Мұнай өндіру.

Е) Ағаш өңдеу өнеркәсібі.

$$$ 6

А) Н. Фурье.

В) Э. Геккель.

С) Р. Шерлок.

D) В. Вернадский.

Е) С. Аррениус.

$$$ 7

Аталған газдардың қайсысы парникті газдарға жатпайды:

В) Азот оксидтері.

С) Көмірқышқыл газы.

D) Күкірт оксидтері

Е) Сутегі.

$$$ 8

A) Фреондар.

B) Бензипирин.

C) Жанартау.

D) Күкірт оксиді.

E) Мұнай өнімдері.

Озон қабатының бұзылуына әсер ететін қандай химиялық қосылыс:

А) Көмірқышқыл газы.

В) Озон.

D) Фреондар.

Е) Азот оксидтері.

$$$ 10

А) Адам денсаулығының нашарлауы.

В) Грунттардың маусымдық еруінің артуы.

С) Әлемдік мұхит деңгейінің көтерілуі.

D) Батпақтану.

Е) Озон қабатының бұзылуы.

$$$ 11

Озон қабаты шоғырланған қабат:

В) Тропосфера, стратосфера.

С) Тропосфера, ионосфера

D) Ионосфера, мезосфера..

Е) Экзосфера, ионосфера.

$$$ 12

А) Атмосферадағы көмірқышқыл газы концентрациясының шоғырлануының қарқындылығының көтерілуі.

В) Фотосинтез төмендеуі.

С) Климаттың суыттуы.

D) Ультракүлгін сәулелерінің өлімге әкеліп соқтыратын ықпалы.

Е) Климаттың жылынуы.

$$$ 13

Әртүрлі өндірістік қалдықтарының атмосфералық ылғалда еруінен пайда болатын жауын-шашындар, қышқыл жауындар, бұлардың қандай рН көрсеткіші болады:

В) 7- ден төмен.

С) 7- ден жоғары.

D) 5,6 –дан төмен.

Е) 5,6-дан жоғары.

$$$ 14

А) Топырақтағы өзгерістер (топырақ қышқылдануы, топырақ биотасынан нашарлауы, қысым келтіру және оның өлімі т.б.)

В) Су экожүйелеріндегі өзгерістер (қышқылдылықтың көтерілуі, балық ресурстарының жойылуы және т.б.).

С) Өсімдіктер өзгеруі (жапырақ қабықшасының бұзылуы, фотосинтездің бұзылуы, кебу және т.б.)

D) Шыны, бетон, және т.б. құрылыс материалдарының, оның ішінде ежелгі архитектуралық ескерткіштерінің бұзылуы.

Е) Барлық жоғарыда аталғандар.

$$$ 15

Күйенің (смогтың) қандай түрлерін бөлуге болады:

В) Мұзды, сулы, лос-анжелестік.

С) Лондондық, лос-анжелестік, токиялық.

D) Фотохимиялық, химиялық, физикалық.

Е) Лондондық, нью-йорктык, лос-анжелестік.

$$$ 16

А) 5 м.

С) 17 м.

E) 34 м.

Шөлейттену процессіне Қазақстан Республикасының қанша жері (%) ұшыраған:

А) 10%

В) 30%

D) 40%

$$$ 18

А) 30

С) 45

E) 99

Төменде қай түсініктің анықтамасы беріліп отыр: «Ерекше табиғи қорғалатын, ғылыми, мәдени, эстетикалық, рекреациялық сауықтыру маңызы бар табиғи кешендер және объектілер мемлекеттік билік органдарының шешімімен шаруашылықта толықтай не бөлшектеп қолдануға тыйым салынған және сол учаскідегі суы және ауа кеңістігі»:

А) Экожүйе.

В) Қорық.

С) Ерекше қорғалатын территория.

D) Қорғалым.

E) Биосфера.

$$$ 20

А) Жаратылыс саябақ.

В) Қорық.

С) Табиғи саябақ.

D) Қорғалым.

Е) Дендрологиялық саябақ.

$$$ 21

Ерекше қорғалатын табиғи территориялардың қандай ұйымдастыру формасының анықтамасы берілген «Табиғи кешенді жаратылыстың күйінде сақтап қалу мақсатымен кәдімгі шаруашылық қолданысынан алынған учаскелер территориясы»:

В) Қорық.

С) Табиғи саябақ.

D) Қорғалым.

Е) Дендрологиялық саябақ.

$$$ 22

А) Табиғи ұлттық саябақ.

В) Қорық.

С) Табиғи саябақ.

D) Қорғалым.

Е) Дендрологиялық саябақ.

$$$ 23

Ерекше қорғалатын табиғи территориялардың қандай формасының анықтамасы берілген: «Негізінен халықтың ұйымдастырылған демалысына қолданатын салыстырмалы түрде жеңіл қорғалатын режимі бар территориялар ерекше эстетикалық экологиялық құндылықтарымен ерекшеленеді»:

В) Қорық.

С) Табиғи саябақ.

D) Қорғалым.

Е) Дендрологиялық саябақ.

$$$ 24

А) Табиғат ескерткіші.

В) Қорық.

С) Табиғи ұлттық саябақ.

D) Қорғалым.

Е) Дендрологиялық саябақ.

$$$ 25

Ерекше қорғалатын табиғи территориялардың қандай ұйымдастыру формасының анықтамасы берілген: «Ғылыми, оқу, мәдени, ағарту мақсатында, өсімдік әлемін байыту, биотүрлілікті сақтау мақсатымен адам жасаған ағаштар мен бұталар коллекциясы осы аймақта жаңа өсімдіктердің интродукциясы және акклиматизациясы бойынша жұмыстары жүріп жатыр»:

В) Қорық.

С) Табиғи саябақ.

D) Қорғалым.

Е) Дендрологиялық саябақ, ботаникалық бақшасы.

$$$ 26

Ерекше қорғалатын табиғи территориялардың қандай ұйымдастыру формасының анықтамасы берілген: «Мемлекеттік табиғи қорықтар құрамына кіретін және биосфералық процесстерді зерттеуде фондтық қорық – эталондық объектісі ретінде қолданылатын, территориялардың учасклері»:

В) Фондық қорық.

С) Табиғи ұлттық саябақ.

D) Қорғалым

E) Дендрологиялық саябақ және ботаникалық бақшасы.

$$$ 27

А)Табиғи ескерткіш.

В) Қорық.

С) Биосфералық қорық.

D) Қорғалым

E) Дендрологиялық саябақ

$$$ 28

Қазіргі кезде Қазақстанда қанша ботаникалық саябақ жұмыс істеуде:

В) 5

D) 9

$$$ 29

А) 1

С) 2

E) 5

Ерекше қорғалатын табиғи территориялардың қандай ұйымдастыру формасы Баянауылдың әсем кешендерін қорғау үшін қолданылады:

А) Қорық.

В) Қорғалым.

С) Табиғи ескерткіш.

D) Ұлттық саябақ.

E) Ботаникалық саябақ.

$$$ 31

А) Батыс Алтай.

В) Үстірт.

С) Ақсу-Жабағалы

D) Барсакелмес.

E) Наурызым.

$$$ 32

Қазақстандағы ең бірінші қорықты ата:

В) Үстірт.

С) Ақсу-Жабағалы.

D) Барсакелмес.

E) Наурызым.

$$$ 33

А) 1816

С) 1926

E) 1946

Болжамға сәйкес жер бетіндегі халықтың саны қаншаға келгенде тұрақтану керек:

А) 6 млрд. адам.

В) 10-12 млрд. адам.

С) 8 млрд. адам.

D) 7 млрд. адам.

E) 12-15 млрд. адам.

$$$ 35

А) 10 млрд. адам.

В) 8 млрд. адам.

С) 6 млрд. адамнан астам.

D) 5 млрд. адамнан аз.

E) 12 млрд. адам.

$$$ 36

Планетадағы орман массивтерінің жалпы ауданы шамамен құрайды:

В) 9,8 млрд. га

С) 5,5 млрд. га

D) 4,0 млрд. га

E) 2,2 млрд. га

$$$ 37

А) 2 %

С) 4 %

E) 6 %

Қазіргі кезде дүние жүзінде автомобиль саны қанша:

А) 6 мың

В) 2 млрд.

С) 250 млн.

D) 100 мың

E) 500 млн.

$$$ 39

А) Көмірсутектер.

В) Күкірт диоксиді.

С) Қорғасын.

D) Иісті газ.

E) Бензапирен.

$$$ 40

Семей сынақ полигонының қызымет жасаған кезеңі:

В) 1949-1989 жж.

С) 1965-1995 жж.

D) 1970-2000 жж.