6-сынып Тас дәірі Ежелгі тас дәуірі(Палеолит) б з. б. 2,6млн жылдан –б з. б 12мың жыл аралығы


Фольклор  Біздің заманымызға жеткен ежелгі мерекенің бірі:Наурыз мерекесі



Pdf көрінісі
бет106/308
Дата04.04.2023
өлшемі3.22 Mb.
#471670
1   ...   102   103   104   105   106   107   108   109   ...   308
Жұбанышев

Фольклор 
Біздің заманымызға жеткен ежелгі мерекенің бірі:Наурыз мерекесі 
Ғарыш пен жердің,күн мен айдың , жұлдыздардың қайдан шыққандығы туралы жазылған аңыз: «Темірқазық 
пен Жетіқарақшы» «Күннің баяны»  
ХІҮ-ХҮ ғасырлардан әлі күнге дейін тәрбиелік мәні зор батырлық,өнегелік мазмұндағы ертегілердің бірі: 
Жоямерген, Құламерген, Ертөстік, Керқұла атты Кендербай, Жерден шыққан Желім батыр
ХІҮ-ХҮ ғ. эпостық жыр: Қобыланды батыр 
ХІҮ-ХҮ ғасырларда қыпшақтар мен қияттардың қызылбастар мен қалмақтарға қарсы соғысын суреттейтін 
жыр:Қобыланды батыр 
Алтын Орда ыдыраған кезде пайда болған тарихи батырлық жыр: «Ер Тарғын» ,Ер Қосай ,Орақ- Мамай 
Ер Қосай тарихи батырлық жырының пайда болған уақыты:Алтын Орда ыдыраған кезде 
Алтын Орда дәуірінен бері келе жатқан күй-аңыз: Ел айырылған, «Ақсақ құлан» , «Сағыныш» ,«Жошы 
ханның жортуы» 
ХІІІ-ХҮ ғасырлардан аттары бізге жеткен ауызша поэзия өкілдерінің бірі: Асан Қайғы ,Кетбұға 
ХІҮ-ХҮғасырлардан бізге жеткен аспаптық музыкатуындыларының бірі: Шора батыр, Қамбар батыр, 
Ескендір 
ХІҮ-ХҮ ғасырларда халықаралық қарым –қатынастарда сөздік ретінде пайдаланылған еңбектің аты: Кодекс 
куманикус 
ХІҮ-ХҮ ғасырлардағы жазбаша әдеби шығарма: «Кодекс Куманикус» 
Мәтінде баяндалған кітапты анықтаңыз: «1362 жылдың тамыз айы Италияның Оңтүстігіндегі әсем қала 
Венециядағы қасиетті храмдардың бірі Әулие Марк ғибадатханасына Қайта өрлеу дәуірінің атақты ақыны 
петрарка Франческо көптеген кітаптармен бірге өзі оқып түсіне алмаған, сыртқы мұқабасында деп латынша 
жазылған қолжазбаны да сыйға тартты. Онда автор ретінде белгілі бір адамның аты жөні көрсетілмеген. 
Қолжазба готикалық көне жазумен ХІV ғасырдың басында, дәлірек айтқанда , 1303 жылы Қара теңіз бойын 
жайлған қыпшақтар арасында жазылған еді. Көлемі 82 парақ (164 бет) . Ол қолжазба негізінен екі бөлімнен 
тұрған. Алғашқысын ғалымдар «Итальян бөлімі деп атаған. Өйткені сөздіктің осы бөлімін Италия Италия 
зиялыларының біреуі жазуы мүмкін. Себебі «жазудың орфографиялық ерекшеліктері мен сөз өрнектеу тәсілі 
осы іспеттес ойларға меңзейтін көрінеді. Сөздікті түзген адамдар не саудагер, не жиһангер, әлде білім қуушы 
әуесқой да болуы мүмкін Аталған бөлімді ықшамдай айтсақ , «Ауа-райы мен аспан әлемі», «Уақыт –мерзім 
атауларына байланысты сөздер» «Бес сезім мүшелерінің аттары», «Табиғат құбылыстарына байланысты 
сөздер» «Жазу сызу жұмыстары мен әртүрлі қызметке байланысты сөздер» «Атақ дәрежеге байланысты 
сөздер» «Асыл тас атаулары» «адамның жақсы қасиеттерітуралы сөздер» секілді т.б күні бүгінге дейін 
қолданып жүрген көптеген сөздерді қамтиды. Жинақтың екінші бөлімі «Неміс бөлімі» деп аталады. Оны 
неміс миссионерлері жазу мүмкін. Онда діни уағыздар, нақылдар,, жұмбақтар, аңыздар, өсиеттер басым. 
Соған қарағанда бұның әдебиет тарихы үшін де мәні бар деген ғалымдар пікірінің дұрыстығын айту ләзім. 
Әсіресе мұнда ауыз әдебиетімізде кездесетін нақыл сөздер мен жұмбақтар ұшырасады . Тіпті қазіргі 
тілімізден өзгешелігі жоқ деуге болады. Қолжазбаның сырты терімен қапталып, ол екі парақ ақ қағазбен 
бекітілген. Тері мұқабаның бірінші беті мен оның астыңғы жағына Венеция республикасының мөрі ойып 
басылған. Кодекс Куаникус 
Қазақстан аумағында ХІІІ-ХІҮғ.ғ. халық ауыз әдебиетімен қатар жазбаша әдебиет дамыды:Қыпшақ тілінде 
ХҮ-ХҮІІғ. Алтын Орда, Ақ Орда дәуірінде ресми әдеби тіл ретінде қолданылды:Қыпшақ тілі 
ХІҮ-ХҮ ғ. Қазақстан жерінде мекендеген, әр түрлі мемлекеттердің құрамында болған ру-тайпалар бірыңғай 
тілде сөйледі:Түрік тілінде 


Орта ғасырдағы лиро-эпостық жыр: Қыз-Жібек, Қозы Көрпеш- Баян сұлу, Айман – Шолпан, Күлшеқыз, 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   102   103   104   105   106   107   108   109   ...   308




©dereksiz.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет