Дәріс № 2.Тақырып Сүт және сүт өнімдері,құрамы,қасиеттері
Тақырыптың жоспары:
1.Сүт және сүт өнімдерінің құрамы, тағамдық және биологиялық құндылығы
2.Сүттің физика-химиялық, микробиологиялық қасиеттері.
3.Сүттің биологиялық және қуаттылық бағасы.
Сүт- техникалық өңделетін және бірегей органолептикалық, биохимиялық және физика-механикалық қасиеттерге ие арнайы шикізат. Оның химиялық құрамы да крделі.
Сүт және сүт өнімдері адамның барлық өмір сүру кезінде тамақтануда ауыстырылмайтын өнімдерінің бірі. Тамақ өнімі ретінде сүт жоғары тағамдық құндылығымен ерекшеленеді, адам ағзасына оңай және толық сіңеді. Сүт өнімдерін өндіретін өнеркәсіп – тамақ индустриясы салаларының ішінде үшінші орында.
Дүние жүзінде сүт нарығы өте жоғары бәсекелестікте дамуда бүгінде өнімдері “брендке” айналған үлкен холдингтер, кәсіпорындар бар, олардың құрал-жабдықтары жоғары технологиялы, маркетингтік шаралары, дилерлер жүйелері дамығандықтан, олардың берік фундаменттері, қаржылық қамтылуы бар.
Әлемде жылына 843 миллион тонна сүт өндіріледі. Үндістан – ең ірі сүт өндіруші ел, жылына 187 миллион тонна сүт өндіреді, ал Қазақстанда жылына 5 млн тонна сүт өндіріледі. Ауыл шаруашылығы министрлігінің мәліметінше, Қазақстан сүт өнімдерінің 40%- шет елдерден импорттайды.
Сүт - сиырдың сүт безінің қалыпты секрециясының өнімі. Физика-химиялық тұрғыдан алғанда, сүт-бұл күрделі полидисперс жүйесі, онда дисперсті орта - су, ал дисперсті фаза — молекулалық, коллоидтық және эмульсиялық күйдегі заттар. Сүт шамамен 86% Судан және 14% құрғақ заттан тұрады, ол өз кезегінде сүт майына, ақуызға, сүт қантына және минералдарға бөлінеді. Жоғары өнімді жабдықты пайдалану кезінде сүттің қасиеттері мен оның компоненттерін сақтау өте маңызды. Сондықтан сүт өнеркәсібінің технологтары сүт компоненттерінің химиялық, биохимиялық және физикалық қасиеттері туралы білу керек.